Aantal jeugdinitiatieven
September 2024
Definitie
De steden en de gemeenten kunnen in verschillende verschijningsvormen of werksoorten een pakket aan gestructureerde activiteiten aanbieden met een specifiek vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren. Dankzij diverse jeugdinitiatieven krijgen jongeren de ruimte om relaties en sociale netwerken uit te bouwen: ze kunnen er experimenteren met verschillende omgangsstijlen, doen er succeservaringen op, leren sociale vaardigheden aan, krijgen kansen tot zelfexpressie en kunnen zich oriënteren op de samenleving om hen heen. Dat uit zich in niet-commerciële doeleinden: doelen die de algemene, integrale ontwikkeling van kinderen en jongeren bevorderen. De initiatieven vinden plaats onder educatieve begeleiding en op vrijwillige basis.
De lokale vrijetijdsmonitor somt de volgende jeugdverenigingen op:
Armoede-initiatief
Het gaat om een jeugdwerking met kinderen en jongeren die leven in een gezin waarvan het inkomen onder de armoedegrens ligt. Armoede-initiatieven hebben tot doel de achterstandspositie van die kinderen en jongeren te verbeteren. Armoede is niet enkel een inkomensprobleem. Het is een kluwen van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan.
Amateurkunstenorganisatie voor kinderen en jongeren
Het gaat om een werking waartoe o.a. hobby-jeugdverenigingen zijn aangesloten, of jeugdverenigingen zoals fanfares, harmonieën of koren. Amateurkunstenorganisaties kennen geen landelijke of andere overkoepeling. Zij zijn bijgevolg zelf-organiserend.
Buitenschoolse opvang
Het gaat om een formele opvang voor en na schooltijd, op woensdagnamiddag, op schoolvrije schooldagen of tijdens één of meer vakantieperiodes. Buitenschoolse opvang kan uitgebreide opvang aanbieden: middag- en namiddagopvang, vóór 7 uur, na 18 uur, tijdens het weekend, occasioneel of dringend, opvang voor zieke kinderen thuis en inclusieve opvang voor kinderen met een handicap of specifieke zorgbehoefte.
Grabbelpasactiviteiten of een gelijkaardig initiatief
Het gaat om een activiteit waaraan kinderen met een Grabbelpas kunnen deelnemen. Inwoners van een aantal gemeenten kunnen bij de jeugddienst zo’n pas aankopen waarmee zij zich dan naar eigen keuze kunnen inschrijven voor Grabbelpasactiviteiten die hun eigen gemeente en andere deelnemende gemeenten tijdens de schoolvakanties organiseren. Grabbelpas laat kinderen proeven van een waaier aan sportieve, culturele, creatieve, ontspannende, spannende of culinaire activiteiten.
Initiatief voor kinderen en jongeren met een handicap
Het gaat om een doelgroepspecifieke jeugdwerking voor kinderen en jongeren met een beperking of specifieke zorgbehoefte. De ouders van die kinderen en jongeren vragen activiteiten op maat, waarbij de focus ligt op het kind of de jongere en niet op de beperking.
Initiatief voor kortgeschoolde jongeren
Het gaat om een jeugdwerking die activiteiten en vorming opzet voor werkende en werkloze jongeren. Initiatieven voor kortgeschoolde jongeren bieden begeleiding aan jongeren die de school zonder diploma hebben verlaten. Het zijn initiatieven die actief blijven inzetten op een groep ongekwalificeerde uitstromers door bijvoorbeeld de link te versterken tussen onderwijs en werk. Voorbeelden zijn: campusacties waar informatie wordt gegeven aan laatstejaarsstudenten over VDAB en de overgang naar de arbeidsmarkt.
Jeugdinformatie-initiatief
Het gaat om een dienst waarbij de gemeente helpt om kinderen en jongeren te informeren over allerhande relevante onderwerpen. Dat kan bijvoorbeeld met een mediaproductie door en over de jeugd, zoals een jongerenradio of een -redactie. Die kunnen een campagne uitwerken om het taboe rond psychisch welzijn te doorbreken, een actie voeren tegen pesten of een folder verspreiden over de rechten van pas afgestudeerden. Ook actuele thema’s worden met jeugdinformatie-initiatieven op maat van de jongere tot bij de jongere gebracht. Voorbeelden zijn: de klimaatopwarming, #metoo of de verkiezingen. En ook sociaal-maatschappelijke onderwerpen kunnen op deze manier vertaald worden in jongerenvriendelijke content, bijvoorbeeld hoe omgaan met migratie, depressie, zelfmoordgedachten of hoe problemen thuis bespreekbaar maken.
Kinderboerderij
Het gaat om een boerderij die meer dan andere boerderijen voorzien is om kinderen te ontvangen. Kinderboerderijen hebben bijvoorbeeld speciale doe-paden, een knuffelweide met kleine boerderijdieren of kijkgaten in de stallen op ooghoogte van de kinderen. Sommige kinderboerderijen hebben kippen, konijnen, cavia’s, en geitjes, terwijl andere ook nog grotere dieren hebben, zoals pony’s, ezels, koeien of paarden. Ook bezoekers ouder dan twaalf jaar krijgen er door een ervaren of opgeleide medewerker tips over hoe ze met de dieren op een boerderij moeten omgaan. Kinderboerderijen organiseren regelmatig activiteiten waarmee ze kinderen actief willen betrekken bij het leven op een boerderij.
Kleuteropvang met kwaliteitslabel
Het gaat om opvanginitiatieven voor kleuters waaraan het agentschap Opgroeien van de Vlaamse overheid een kwaliteitslabel heeft toegekend. Kinderen op kleuterleeftijd hebben een grotere behoefte aan een veilig nest en aan zorg en begeleiding dan kinderen in het lager en secundair onderwijs. Het agentschap Opgroeien ziet daarom toe op de kwaliteitsvoorwaarden van de opvang. Het kwaliteitslabel is niet rechtstreeks gekoppeld aan een subsidiëring. Het decreet Buitenschoolse Opvang en Activiteiten (BOA) bepaalt echter wel dat de lokale besturen bij voorkeur een deel van hun BOA-subsidie besteden aan het aanbod van kleuteropvang met een kwaliteitslabel.
Speel-o-theek
Het gaat om een uitleendienst van speelgoed. Speel-o-theken (ook wel: speelotheken, spelotheken of ludotheken) stimuleren het sociale contact onder de leden en hebben een positieve invloed op de ontwikkeling van kinderen en volwassenen. Daarnaast verlenen ze info en advies. Het gaat om diensten die deel uitmaken van een groter gemeentelijk initiatief zoals een bibliotheek, de dienst Opvang- of Onthaalgezinnen, Huis van het Kind of het OCMW.
Spelanimatie-initiatief
Het gaat om een minder formele vorm van speelpleinwerking. Spelanimatie-initiatieven zijn anders gestructureerd en vinden op wisselende locaties plaats. De activiteiten gaan niet noodzakelijk met bepaalde regelmaat door. Dat is het geval voor mobiele werkingen of wijkactiviteiten. Geïnteresseerden kunnen vrij aan een spelanimatie-initiatief deelnemen. Kinderen en jongeren hoeven zich er dus niet voor in te schrijven.
SWAP-activiteit of een gelijkaardig initiatief
Het gaat om een onderdeel van de gemeentelijke tienerwerking. SWAP-activiteiten zijn uitstappen, workshops en activiteiten op maat van jongeren. Inwoners van tien tot en met zestien jaar kunnen bij een vrijetijdsdienst in hun gemeente een SWAP-pas aankopen waarmee zij zich naar keuze kunnen inschrijven voor SWAP-activiteiten die hun eigen gemeente en andere deelnemende gemeenten tijdens de schoolvakanties organiseren. Zo kunnen jongeren met korting meedoen aan spannende of creatieve activiteiten zoals bowlen, lasershooten, padel, parcours, snowboarden of windsurfen. Een SWAP-activiteit kan ook een groepsgebeuren zijn, bijvoorbeeld een uitstap naar een pretpark, dierentuin of bioscoop.
Vakantiewerking
Het gaat om een verzamelbegrip voor gemeentelijke activiteiten tijdens de schoolvakanties die breder gaan dan speelpleinwerking. Toch is een vakantiewerking net zo divers. Vakantiewerkingen willen voornamelijk dat kinderen zich op georganiseerde vakantiemomenten kunnen amuseren in het kader van jeugdwerk, niet in het kader van kinderopvang. De begeleiders of animatoren zijn over het algemeen jonge vrijwilligers of jobstudenten. Zij organiseren en begeleiden amusante (sport-)activiteiten, creatieve workshops, spelletjes en uitstappen. Tot vakantiewerkingen behoren ook de vaak thematische vakantiekampen met overnachting op een leuke locatie.
Werking met kansarme jongeren (WMKJ)
Het gaat om een werking voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Ze wil de niet-georganiseerde jeugd via groepsgerichte vrijetijdsinvulling bij de jeugdbeweging betrekken. Een werking met kansarme jongeren (WMKJ) richt zicht voornamelijk op jongeren die in armoede leven, weinig onderwijs hebben genoten of tot een etnisch-culturele minderheid behoren. WMKJ’s bereiken vaak jongeren die nog niet eerder de weg naar het jeugdwerk vonden.
Bron
2017, 2021 en 2023: registratietool lokale vrijetijdsmonitor
Leveringsperiode
2023: juni 2024, 2021: juni 2022; 2017: juni 2018
Vergelijkbaar in tijd
Referentiejaren 2017, 2021 en 2023
Originele vraagstelling
Heeft de gemeente onderstaande werkingen voor kinderen en jongeren? Maak een opdeling tussen het aantal initiatieven dat het gemeentebestuur organiseert en het aantal initiatieven dat de particulieren organiseren. Vermeld het aantal werkingen of initiatieven. Laat het veld leeg als er geen zijn of als u het niet zeker weet. Vermeld het aantal locaties waar het betreffende jeugdinitiatief zich manifesteert. Laat het veld leeg als dit niet van toepassing is of als u het niet zeker weet.
Opmerkingen
Het overzicht van initiatieven voor kinderen en jongeren is niet exhaustief. De lokale vrijetijdsmonitor somt alleen de meest voorkomende werkingen op om zo een vergelijking op basis van data mogelijk te maken. Het is goed mogelijk dat een werking gecombineerde vormen aanneemt. De steden en gemeenten duidden in dat geval in de bevraging van de lokale vrijetijdsmonitor het initiatief aan dat bij een hybride werking primeert.
Responsgraad
247 gemeenten voor 2023 (82%), 234 gemeenten voor 2021 (78%), 119 gemeenten voor 2017 (39%)