Aantal activiteiten van cultuurhuizen

Augustus 2024

Definitie

Het dashboard toont het totaal aantal activiteiten (eigen of receptief) georganiseerd door de cultuurhuizen in de gemeente in verhouding tot een vergelijkingsgroep. Deze data bieden inzicht in de functie en de rol van de cultuurhuizen in Vlaanderen. 

Eigen activiteiten worden door het cultuurhuis zelf georganiseerd en als dusdanig aangekondigd in de promotionele acties van het centrum. We spreken van eigen activiteiten zodra het centrum organisatorisch, inhoudelijk en financieel verantwoordelijk is voor de activiteit. De locatie is geen bepalende factor. De activiteit kan buiten de muren van het centrum plaatsvinden. Ook activiteiten in samenwerking kunnen in bepaalde gevallen als een eigen activiteit worden beschouwd. De voorwaarde daarbij is dat de verschillende partners op financieel en inhoudelijk vlak samenwerken.

Receptieve activiteiten worden inhoudelijk of financieel georganiseerd door derden, al dan niet met logistieke ondersteuning van het cultuurhuis in kwestie. Daaronder vallen ook extra-muros receptieve activiteiten, ofwel activiteiten die buiten de muren van het cultuurhuis plaatsvinden.

Een cultuurhuis is een werking die verschillende vormen kan aannemen. Het zijn cultuur- en gemeenschapscentra, of vrijetijds- en ontmoetingscentra, op voorwaarde dat deze bewust een eigen cultuurprogrammatie opzetten. In sommige steden en gemeenten maakt de werking van het cultuurhuis integraal deel uit van de (intergemeentelijke) cultuur-, of vrijetijdsdienst.

Een cultuurhuis is een open artistiek huis met stevige funderingen in de gemeente of in een regio. Het is een in infrastructuur verankerde culturele ontmoetingsplek die de gemeente beheert met het oog op cultuurparticipatie, gemeenschapsvorming en cultuurspreiding voor de lokale bevolking. Bijzondere aandacht gaat naar culturele diversiteit. Het cultuurhuis richt zich met een breed en eigen cultuurspreidingsaanbod op de bevolking van een streekgericht werkingsgebied.

De lokale vrijetijdsmonitor somt de volgende activiteiten op:

Educatieve activiteiten
Educatieve activiteiten zorgen ervoor dat de deelnemers kennis, inzicht en vaardigheden verwerven. De nadruk ligt op het leren en het leerproces, ongeacht de inhoud of de doelgroep. Voorbeelden van educatieve activiteiten zijn ateliers, congressen, cursussen, lezingen, en workshops. 

Omkaderingsactiviteiten
Omkaderingsactiviteiten vallen niet onder het normale educatieve aanbod van het cultuurhuis. Het zijn activiteiten die een andere activiteit omkaderen en de ervaring van de toeschouwer verder uitbreiden, verdiepen of verrijken. Voorbeelden zijn een inleiding van een voorstelling of vertoning, lezingen, rondleidingen, vernissages of een aantal klassikale lessen ter voorbereiding van een bezoek aan het cultuurhuis.

Podiumactiviteiten
Het gaat om theater-, dans-,  muziek- en filmvoorstellingen. De activiteiten passen in een of meer genres: pop, live, musical, opera, klassiek, werelds, literatuur, humor, cabaret, enzovoort. Podiumactiviteiten voor scholen worden apart geteld.

Schoolactiviteiten
Het gaat om activiteiten die specifiek gericht zijn op leerlingen, zoals een schoolvoorstelling. Schoolactiviteiten die ook als een podiumactiviteit doorgaan, worden als een aparte activiteit beschouwd. We tellen deze mee onder de categorie 'Schoolactiviteiten', niet onder de categorie 'Podiumactiviteiten'.

Tentoonstellingen
Het gaat om een expo, tentoonstelling of galerij die in het cultuurhuis plaatsvindt. Veel cultuurhuizen hebben sinds het lokaal cultuurdecreet tentoonstellingsruimtes geïntegreerd in hun eigen werking en/of infrastructuur.

Bron

2023, 2021: registratietool van de lokale vrijetijdsmonitor 
2017: CCinC van departement Cultuur, Jeugd & Media

Leveringsperiode

2023: juni 2024, 2021: juni 2022; 2017: juni 2018

Vergelijkbaar in tijd

In de lokale vrijetijdsmonitor kan de data worden vergeleken voor de referentiejaren 2017, 2021 en 2023. Neem daarbij in acht dat de definitie van een cultuurhuis doorheen de jaren verschilt. In 2017 beperkte de scope zich tot de culturele centra die het toenmalige decreet Lokaal Cultuurbeleid erkende. Vanaf werkjaar 2021 zijn cultuurhuizen meer dan cultuurcentra alleen. Het zijn ook gemeenschapscentra, vrijetijdscentra en ontmoetingscentra, op voorwaarde dat zij bewust een eigen cultuurprogrammatie opzetten. Kijk voor een historische benchmark naar de totaliteit van de beschikbare data. Lees hierover meer bij 'Opmerkingen'.

Op de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media zijn data over de cultuurhuizen beschikbaar die van 2006 tot en met 2019 via het uitgedoofde registratiesysteem CCinC werden opgevraagd.

Originele vraagstelling

Organiseert het cultuurhuis in uw gemeente eigen of receptieve activiteiten? Indien ja, vul het aantal activiteiten in.

Opmerkingen

Niet alle steden en gemeenten beschikken over een cultuurhuis. Verschijnen de gegevens van een bepaalde gemeente niet in de grafiek, dan beschikt de gemeente niet over een cultuurhuis of heeft ze geen gegevens doorgegeven. De cijfertabel toont uitsluitend de gemeenten waarover de lokale vrijetijdsmonitor cijfers ter beschikking heeft. 

De definitie van cultuurhuizen verschilt over de werkjaren, maar gesteld dat dit door Vlaanderen gekende cultuurcentra, gemeenschapscentra en ontmoetingscentra zijn met een bewust culturele programmatie, dan zijn dat er in 2017 grofweg 139, in 2021 203, en in 2023 198. Deze aantallen zijn er op basis van de ledenlijst van cult!, de belangenbehartiger en netwerkorganisatie van cultuurhuizen, en van gemeenten die in de lokale vrijetijdsmonitor aangeven dat zij over een cultuurhuis beschikken. Een overzicht vind je hier.

In 2017 beperkte de scope zich tot de culturele centra die het toenmalige decreet Lokaal Cultuurbeleid erkende. Daarvoor was er de inmiddels uitgedoofde registratietool voor cultuurcentra CCinC. Vanaf werkjaar 2021 zijn cultuurhuizen meer dan cultuurcentra alleen. Het zijn ook gemeenschapscentra, vrijetijdscentra en ontmoetingscentra, op voorwaarde dat zij bewust een eigen cultuurprogrammatie opzetten.

Niet alleen de definitie maar ook de vraagstelling wijkt enigszins af voor het werkjaar 2017. Toen werden naar bijkomend de categorieën 'Bijzondere educatieve activiteiten' en 'Andere' gevraagd. Dat is niet het geval voor de werkjaren 2021 en 2023. Bouw je een historische reeks op met data op de website van het Departement Cultuur, Jeugd, en Media, let er dan op voor de categorie 'Schoolactiviteiten' een apart dashboard werd ingebouwd. 

Responsgraad

48 gemeenten voor 2017 (bij benadering 35% van cultuurhuizen), 141 gemeenten voor 2021 (bij benadering 69% van cultuurhuizen), 180 gemeenten voor 2023 (bij benadering 91% cultuurhuizen)

Het gaat om data over cultuurhuizen in het Vlaamse Gewest, dus niet over cultuurhuizen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een cultuuraanbod genereren.

De coronapandemie had veel invloed op de representativiteit van de data over werkjaar 2021. De cultuurhuizen kampten met veel annuleringen of stelden hun activiteiten noodgedwongen uit. Er ontstonden nieuwe of alternatieve vormen waarin activiteiten konden doorgaan, zoals een online concert. Voor die nieuwe of alternatieve vormen vonden de cultuurhuizen meestal geen adequate registratiemethode. De lokale vrijetijdsmonitor bevroeg er dan ook geen data over. Let er dus op dat de data over 2021 geen exacte weerspiegeling zijn voor de werking van cultuurhuizen van vóór (en na) de coronapandemie.