Aantal actieve vrijwilligers van cultuurhuizen
November 2024
Definitie
Onder vrijwilligerswerk wordt elke activiteit verstaan die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht ten behoeve van anderen of van de samenleving. Die activiteit wordt niet in familie- of privéverband georganiseerd. Een vrijwilliger werkt niet met een arbeidsovereenkomst of met een dienstencontract, en hij heeft geen statutaire aanstelling. Hoewel vrijwilligerswerk per definitie onbezoldigd is, kunnen vrijwilligers met facultatieve vergoedingen voor hun inzet beloond of aangemoedigd worden. Personen die zetelen in het beheersorgaan, stage- en eindwerkstudenten, uitvoerders van alternatieve strafmaatregelen of personeel zijn geen vrijwilligers.
Vrijwilligers engageren zich volgens het decreet over het gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid voor een feitelijke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid of voor een private of publieke rechtspersoon zonder winstoogmerk. Een vrijwilligersorganisatie organiseert in overleg een activiteit met oog op de verwezenlijking van een onbaatzuchtige doelstelling. Enige winstverdeling onder haar leden en bestuurders is uitgesloten. Ook cultuurhuizen zijn vrijwilligersorganisaties. Een cultuurhuis is een werking die verschillende vormen kan aannemen. Het zijn cultuur- en gemeenschapscentra, of vrijetijds- en ontmoetingscentra, op voorwaarde dat deze bewust een eigen cultuurprogrammatie opzetten. In sommige steden en gemeenten maakt de werking van het cultuurhuis integraal deel uit van de (intergemeentelijke) cultuur-, of vrijetijdsdienst.
Een cultuurhuis is een open artistiek huis met stevige funderingen in de gemeente of in een regio. Het is een in infrastructuur verankerde culturele ontmoetingsplek die de gemeente beheert met het oog op cultuurparticipatie, gemeenschapsvorming en cultuurspreiding voor de lokale bevolking. Bijzondere aandacht gaat naar culturele diversiteit. Het cultuurhuis richt zich met een breed en eigen cultuurspreidingsaanbod op de bevolking van een streekgericht werkingsgebied. Actieve vrijwilligers van cultuurhuizen zijn bijvoorbeeld begeleiders van leeskringen of leden van de kinder- en jeugdjury.
Bron
2023, 2021: registratietool van de lokale vrijetijdsmonitor
Leveringsperiode
2023: juni 2024, 2021: juni 2022
Vergelijkbaar in tijd
Referentiejaren 2021 en 2023.
Op de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media zijn data over de cultuurhuizen beschikbaar die van 2006 tot en met 2019 via het uitgedoofde registratiesysteem CCinC werden opgevraagd.
Originele vraagstelling
Hoeveel actieve vrijwilligers hebben de cultuurhuizen in uw gemeente?
Opmerkingen
Niet alle steden en gemeenten beschikken over een cultuurhuis. Verschijnen de gegevens van een bepaalde gemeente niet in de grafiek, dan beschikt de gemeente niet over een cultuurhuis of heeft ze geen gegevens doorgegeven. De cijfertabel toont uitsluitend de gemeenten waarover de lokale vrijetijdsmonitor cijfers ter beschikking heeft.
De definitie van cultuurhuizen verschilt over de werkjaren, maar gesteld dat dit door Vlaanderen gekende cultuurcentra, gemeenschapscentra en ontmoetingscentra zijn met een bewust culturele programmatie, dan zijn dat er in 2017 grofweg 139, in 2021 203, en in 2023 198. Deze aantallen zijn er op basis van de ledenlijst van cult!, de belangenbehartiger en netwerkorganisatie van cultuurhuizen, en van gemeenten die in de lokale vrijetijdsmonitor aangeven dat zij over een cultuurhuis beschikken. Een overzicht vind je hier.
In 2017 beperkte de scope zich tot de culturele centra die het toenmalige decreet Lokaal Cultuurbeleid erkende. Daarvoor was er de inmiddels uitgedoofde registratietool voor cultuurcentra CCinC. Vanaf werkjaar 2021 zijn cultuurhuizen meer dan cultuurcentra alleen. Het zijn ook gemeenschapscentra, vrijetijdscentra en ontmoetingscentra, op voorwaarde dat zij bewust een eigen cultuurprogrammatie opzetten.
Niet alleen de definitie maar ook de vraagstelling wijkt enigszins af voor het werkjaar 2017. Toen werden naar bijkomend de categorieën 'Bijzondere educatieve activiteiten' en 'Andere' gevraagd. Dat is niet het geval voor de werkjaren 2021 en 2023. Bouw je een historische reeks op met data op de website van het Departement Cultuur, Jeugd, en Media, let er dan op voor de categorie 'Schoolactiviteiten' een apart dashboard werd ingebouwd.
Responsgraad
107 gemeenten voor 2021 (bij benadering 53% van cultuurhuizen), 180 gemeenten voor 2023 (bij benadering 91% cultuurhuizen). Het gaat om data over cultuurhuizen in het Vlaamse Gewest, dus niet over cultuurhuizen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een cultuuraanbod genereren.