Aantal activiteiten van openbare bibliotheken

September 2024

Definitie

De openbare bibliotheken stellen een groot deel van het cultuuraanbod ter beschikking van de bevolking. Bibliotheken zijn inmiddels meer dan alleen uitleenposten voor fysieke en digitale materialen. Ze organiseren ook tal van activiteiten zoals tentoonstellingen, concerten, lezingen, workshops, etc. Natuurlijk leven er in de deelsector nog veel andere soorten activiteiten, maar die neemt de lokale vrijetijdsmonitor niet op om de data te kunnen benchmarken.

Lokale besturen geven bibs en intergemeentelijke bibliotheekwerkingen één of meerdere beleidsdoelstellingen die moeten gerealiseerd worden in een gemeentelijke legislatuur. Dat is een van de redenen waarom de lokale vrijetijdsmonitor ook inzoomt op data van de openbare bibliotheken. Om de beleidsdoelstellingen te halen, houdt de bib diverse activiteiten: zowel publieksactiviteiten als activiteiten voor een beperkte groep. De bib kan die volledig zelfstandig organiseren, of in samenwerking met anderen, maar een samenwerking impliceert dat de bib inhoudelijk of financieel participeert. 

De lokale vrijetijdsmonitor toont de beschikbare data van hoofdbibliotheken en hun eventuele kleinere vestigingen. Types van beleidsdoelstellingen worden vanaf werkjaar 2023 niet meer bevraagd. Types van activiteiten zijn:
 

Auteurslezing door een auteur of illustrator. Die komt in een auteurslezing praten over of voorlezen uit eigen werk.

Bibliotheekintroductie en –instructie introduceren de werking van de bibliotheek aan deelnemers, bijvoorbeeld door een rondleiding of door de praktische werking te overlopen.

Club- of kringbijeenkomst zijn lees-, luister-, filmbesprekingsclubs en –kringen die zowel door de bib zelf als door derden georganiseerd worden met ondersteuning van de bib.

Concert- of muziekvoorstelling is een publieke muziekuitvoering waaronder allerhande live muziekvoorstellingen in verschillende genres optreden, bijvoorbeeld amusementsmuziek, dance, folk en wereldmuziek, hiphop, R&B en rap, jazz en blues, klassieke muziek, pop en rock, etc.

Filmvoorstelling is de vertoning van een (kort)film in een bepaalde vorm, zoals een animatie- of kinderfilm, een documentaire, reportage of filmmusical. Het kan ook gaan om een film met een specifieke inhoud of in een bepaald thema, zoals een historische film of een prent in het genre drama, komedie, sciencefiction, thriller, horror, actie of avontuur, etc.

Theatervoorstelling is een vertoning van circus, figuren- en poppentheater of kamishibai, humor en comedy, mime of bewegingstheater. Het kan ook gaan om een musical, opera of operette,  tekst- en muziektheater, of een combinatie daarvan.

Debat is een reeks discussies tussen sprekers onderling of met het publiek over een bepaald thema.

Informatiesessie of lezing is een thematische voordracht of interview voor een publiek, ook wel bekend als community information. Tijdens informatiesessies en algemene lezingen wordt informatie gegeven over gemeentelijke aangelegenheden zoals de heraanleg van een plein) of over andere thema’s, zoals opvoeding.

Loopbaanstimulerende activiteit begeleidt deelnemers om te evolueren in hun loopbaan, bijvoorbeeld met een workshop solliciteren.

Taalcursus heeft als doel de deelnemers een taal aan te leren.

Taalstimulerende activiteit wil de deelnemers aanzetten om een taal te kunnen beheren buiten een leercontext. Dat gebeurt bijvoorbeeld met conversatietafels.

Tentoonstelling waarbij bezoekers voorwerpen kunnen bezichtigen over bijvoorbeeld architectuur, audiovisuele kunst, beeldhouwkunst, decoratieve kunst, design, erfgoed, fotografie, geschiedenis, grafiek, installatiekunst, literatuur, milieu en natuur, mode, samenleving, schilderkunst, wetenschap of meerdere kunstvormen.

Voorlees- of vertelsessie wordt niet door een auteur maar bijvoorbeeld door een vrijwilliger gehouden.

Workshop of cursus is een les of een reeks lessen om bepaalde vaardigheden in een specifiek vakgebied aan te leren. Het gaat bijvoorbeeld om dans, kunsten en erfgoed, muziek, sport, samenleving, gezondheid, zingeving of wetenschap, etc.

Publiekswervende activiteit is een activiteit die de bibliotheek organiseert om bezoekers aan te trekken of nieuw publiek te werven. Dat kan met verwendagen, een boekenverkoop, een week van de bibliotheek, etc.

Bron

2023, 2021: registratietool van de lokale vrijetijdsmonitor
2017: BIOS2 van het Departement Cultuur, Jeugd, en Media

Leveringsperiode

2024: juni 2023, 2021: juni 2022, 2017: juni 2018

Vergelijkbaar in tijd

In de lokale vrijetijdsmonitor kan de data worden vergeleken voor de referentiejaren 2017, 2021 en 2023. Kijk voor een historische benchmark naar de totaliteit van de beschikbare data. Lees hierover meer bij 'Opmerkingen'.

Op de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media zijn data over de bibliotheken beschikbaar die van 2006 tot en met 2019 via het uitgedoofde registratiesysteem BIOS2 werden opgevraagd.

Originele vraagstelling

Hoeveel activiteiten organiseert de bib in uw gemeente? Vermeld hier slechts één getal dat het totale aantal activiteiten aangeeft die de bib (mee) organiseert.

Opmerkingen

Het overzicht van activiteiten is niet exhaustief. De lokale vrijetijdsmonitor somt alleen de meest voorkomende activiteiten op om zo een vergelijking op basis van data te kunnen maken. Schatten van Vlieg, de Boekstart-week, de Week van de Bibliotheek, Jeugdboekenmaand, etc., zijn unieke activiteiten die inhoudelijk uit meerdere initiatieven kunnen bestaan. De lokale vrijetijdsmonitor telt ze als 1.  
Een debat of taalcursus kan ook uit meerdere sessies bestaan die toch in de programmatie onder één luik vallen. Aparte lezingen, voorstellingen of voorleessessies die niet tot een overkoepelend programma of een themaweek behoren, die telt de lokale vrijetijdsmonitor afzonderlijk op. Het kan gebeuren dat de bibliotheken dit anders interpreteren.

Geeft de grafiek geen data weer, dan kon de stad of de gemeente geen data via de openbare bibliotheek ontvangen. Sommige gemeenten hebben geen bib en sommige bibs maken voor hun bibliotheekvoorziening deel uit van een samenwerkingsverband met andere gemeenten. De gemeenten Boortmeerbeek en Haacht maken deel uit van de intergemeentelijke vereniging voor bibliotheekwerking HaBoBIB. Omdat de lokale vrijetijdsmonitor ontsluit op niveau van de Vlaamse steden en gemeenten toont de kaart het aantal activiteiten van HaBoBIB die gemeente Haacht registreert.

De coronapandemie van 2020 en 2021 heeft veel invloed op de representativiteit van de data over het werkjaar 2021. De bibs kampten met langere sluitingsperioden en met perioden waarin alleen afhalingsdienstverlening mogelijk was. Daardoor vormen de data van 2021 geen exacte weerspiegeling van een regulier werkingsjaar.

Responsgraad

220 gemeenten voor 2017 (49% van de bibliotheken), 159 gemeenten voor 2021 (81% van de bibliotheken), 204 gemeenten voor 2023 (83% van de bibliotheken). Het gaat om data over bibliotheken in het Vlaamse Gewest, dus niet over bibliotheken die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een Nederlandstalig cultuuraanbod genereren.