JKP 2020-2024

1. Welbevinden en positieve identiteitsontwikkeling

Kinderen en jongeren moeten zich, waar dan ook, goed in hun vel voelen. Meer en meer jonge mensen krijgen te kampen met druk. Daarnaast is zelfdoding één van de belangrijkste doodsoorzaken bij jonge mensen. Geweld op school, stress, prestatiedruk, vragen omtrent diversiteit en gender … het zorgt ervoor dat steeds meer jongeren het moeilijk hebben. Uit een onderzoek van De Ambrassade blijkt dat 38% van de bevraagde jongeren tussen 14 en 25 jaar zich niet goed in zijn of haar vel voelt. De Vlaamse overheid wil kinderen en jongeren de nodige veerkracht geven om met deze uitdagingen om te gaan.

2. Gezonde en leefbare buurten

De Vlaamse overheid wil inzetten op gezonde en leefbare buurten voor kinderen en jongeren. De jeugd is erg betrokken bij de klimaatuitdagingen en de toekomst van de planeet. Die uitdagingen beginnen lokaal: elk kind en jongere heeft het recht om op te groeien in een gezonde omgeving. Daarnaast moeten onze kinderen en jongeren opgroeien in goede en gezonde buurten: met kwaliteitsvolle woningen, voldoende ‘hangruimte’, toegang tot ontspanning, bereikbaarheid, … Het is belangrijk dat de stem van kinderen en jongeren wordt meegenomen in het ontwerpen en inrichten van onze openbare ruimtes.

In 2023 lanceerde Vlaams minister van Jeugd het actieplan 'Mee(r) naar buiten?!'. Daarmee wil hij alle jongeren en kinderen op alle dagen van het jaar de deur uit krijgen. De doelstelling is duidelijk: elk kind en elke jongere zou minstens twee uur per dag buiten moeten vertoeven. Daarbij werd ook een toolkit ontwikkeld, die als praktische leidraad kan dienen bij de ontwikkeling van jeugdinfrastructuurprojecten. 

3. Engagement in de samenleving door vrijwillige inzet

De Vlaamse overheid wil ervoor zorgen dat kinderen en jongeren actief kunnen bijdragen tot de samenleving. De overheid wil hen stimuleren om zich vrijwillig in te zetten. Kinderen en jongeren moeten tijd en ruimte krijgen om zich te kunnen engageren in de maatschappij. De kracht van de stem van kinderen en jongeren speelt een belangrijke rol. Dit vrijwillig engagement moet erkend en gewaardeerd worden.

4. Vrijetijdsbesteding voor allen

De Vlaamse overheid wil alle kinderen en jongeren optimaal van hun vrije tijd laten genieten. Daarvoor wordt er ingezet op een geïntegreerd vrijetijdsbeleid. Dit betekent dat alle kinderen en jongeren toegang moeten hebben tot een kwaliteitsvol vrijetijdsaanbod. Er zijn nog te veel obstakels. Kinderen in opvangcentra, kinderen met een handicap of kinderen in armoede: een kwart van de sociaaleconomisch achtergestelde jongeren is bijvoorbeeld nooit lid geweest van een sportclub. De Vlaamse overheid wil met een inclusief en divers vrijetijdsbeleid hier werk van maken.

5. Mediawijsheid

De Vlaamse overheid wil kinderen en jongeren versterken als kritisch denkende en mediawijze burgers. Kinderen en jongeren moeten weerbaarheid opbouwen, (digitale) vaardigheden ontwikkelen en een brede waaier aan mogelijkheden hebben om geïnformeerd, actief en creatief om te gaan met alle vormen van online en offline media. Ze moeten vertrouwd zijn met termen als fake-news, sexting, privacy, … om zo op een veilige en geïnformeerde manier hun weg te vinden binnen een steeds meer internationale en digitale wereld.

Het Groteprioriteitendebat is een belangrijke mijlpaal in de opmaak van het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan 2020-2024. Dat plan verzamelt alle aandachtspunten voor kinderen, jongeren en hun rechten, die de Vlaamse ministers de komende jaren met hun beleid willen aanpakken.

Het Groteprioriteitendebat vond eind april 2019 in Brussel plaats. Zo'n 150 vertegenwoordigers van de verschillende beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid, experten, jongeren en actoren uit het middenveld en uit lokale besturen gingen in gesprek over de grote beleidsdomeinoverschrijdende – of 'transversale' – uitdagingen waar kinderen en jongeren van wakker liggen, en waar er de komende jaren op ingezet moet worden. 

Aan het einde van een boeiend en constructief debat werd gepeild naar prioritaire thema's die het brede jeugd- en kinderrechtenveld opgenomen wil zien in het volgende jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP). De Vlaamse Regering heeft op basis hiervan vijf doelstellingen geselecteerd. 

De dertien prioriteiten werden in deze volgorde verkozen:

1. Armoede terugdringen;
2. Psychisch welbevinden en positieve identiteitsontwikkeling;
3. Duurzame en veilige buurten;
4. Kinderen en jongeren een stem geven in de toekomst van de planeet;
5. Engagement van kinderen en jongeren in de samenleving mogelijk maken;
6. Inclusieve invulling van vrije tijd over de beleidsdomeinen heen;
7. Ontwikkeling anti-discriminatiestrategie;
8. Representatieve beeldvorming van kinderen en jongeren in al hun diversiteit;
9. Kritisch denken en mediawijsheid stimuleren;
10. Leerloopbaan op maat en terugdringen vroegtijdige schoolverlaters;
11. Welbevinden van minderjarige nieuwkomers;
12. Rechten van uithuisgeplaatste kinderen en jongeren waarborgen;
13. Toegang tot kwaliteitsvolle jobs.

Deze rangschikking werd doorgegeven aan de regeringsonderhandelaars en later aan de nieuwe Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering bepaalt ter voorbereiding van het Vlaamse jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan, binnen een half jaar na het begin van de regeerperiode, maximaal vijf prioritaire, transversale doelstellingen voor kinderen en jongeren op basis van een omgevingsanalyse die het Departement CJM bezorgt aan de Vlaamse Regering.

• Sfeerverslag
• Verslag van de debatten, met verwijzingen naar de krantenkoppen met doembeelden en de acties op de wolkjes

Pleidooien van sprekers tijdens de plenaire sessie

• Cluster Diversiteit en Inclusie - Kris De Visscher, Demos
• Cluster Omgeving - Toon Luypaert, Agentschap Natuur en Bos
• Cluster Klimaat en Ecologie - Flore De Pauw, VN-jongerenvertegenwoordiger Duurzaamheid
• Cluster Vrije tijd - Karin Nelissen, 't Lampeke
• Cluster Jong Kritisch Burgerschap en Vrijwillige Inzet - Jihad Van Puymbroeck, VRT
• Cluster Goed in je Vel - Ingrid De Jonghe, TEJO Vlaanderen
• Cluster Duurzame Levensloopbaan - Hakim Benichou, Expert arbeidsmarktuitdagingen en doelgroepen
• Cluster Armoede en Ongelijkheid - Naima Charkaoui, Kinderrechtencommisariaat

De Vlaamse Regering is verplicht om het JKP te monitoren en te rapporteren over de uitvoering van het plan. Zij doet dit met een tussentijds rapport én met een eindrapport. 

Het tussentijdse rapport bevat een rapportage over de voortgang van de uitvoering van het JKP. Daarin wordt ook aangegeven hoe we eventuele aandachtspunten en nieuwe uitdagingen bij de verdere uitvoering zullen aanpakken. 

Het eindrapport wordt opgemaakt in het laatste jaar waarin het JKP uitgevoerd wordt en bevat een evaluatie van de uitvoering ervan. 

Daarnaast brengt Vlaamse Regering al sinds 1998 verslag uit over de implementatie van het Kinderrechtenverdrag. Sinds 2006 is die verslaggeving geïntegreerd in de verslaggeving over de uitvoering van het jeugdbeleidsplan. Aangezien het JKP aangeeft hoe de Vlaamse Regering invulling geeft aan kinderrechten en in het bijzonder aan de slotbeschouwingen van het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties wordt hierover ook gerapporteerd in zowel het tussentijdse als in het eindrapport.

De wijze waarop de monitoring en verslaggeving gebeurt wordt bepaald door de Vlaamse Regering, en gecoördineerd door team Jeugd.