Overslaan en naar de inhoud gaan

In 5 stappen naar een beslissing in het belang van het kind

Werk je beroepsmatig of als vrijwilliger met kinderen en jongeren? Dan word je elke dag geconfronteerd met situaties waarin je voor hen beslissingen moet nemen. Maar hoe weet je of bij jouw beslissing het belang van het kind primeert? Samen met het Kenniscentrum Kinderrechten ontwikkelden we een stappenplan om de juiste beslissing in het belang van het kind of de jongere te nemen. Het is een handige reflectietool die je beter helpt begrijpen wat hun noden en rechten zijn. Zo neem je betere beslissingen.

Welke schoolkeuze is best voor een kind of jongere met autisme? Kies je voor uithuisplaatsing in een verontrustende situatie waar een jong kind bij betrokken is? Hoe ga je om met de mening van het kind of de jongere in een scheidingssituatie? Hoe ga je als jeugdwerker om met druggebruik bij jongeren in een jeugdhuis in een maatschappelijk kwetsbare buurt?

Herken je deze dilemma’s? Dan is het stappenplan 'In 5 stappen naar een beslissing in het belang van het kind' iets voor jou. Het is een reflectietool die je begeleidt om een afweging te maken tussen verschillende elementen en perspectieven. 

Over het stappenplan

Het stappenplan helpt om een kwaliteitsvolle beslissing te nemen in het belang van het kind of de jongere in specifieke situaties.

Het stappenplan:

  • ondersteunt je om het belang van het kind of de jongere af te wegen tegenover belangen van andere betrokkenen bij het nemen van een beslissing.
  • toont je de noodzaak om kinderen en jongeren te betrekken bij beslissingen die hen aanbelangen.
  • is algemeen en kan dus toegepast worden op alle soorten thema’s en binnen diverse werkingen en organisaties. Het stappenplan kan waar nodig worden aangepast om aan te sluiten bij jouw specifieke werking of organisatie.
  • zet aan tot reflectie en dialoog en is geen checklist.
Stappenplan in het belang van het kind

Voor wie

Het stappenplan is gemaakt voor praktijkwerkers in Vlaanderen in diverse professionele contexten (zoals jeugdhulp, onderwijs, jeugdwerk en justitie), om beslissingen te nemen waar een kind, een jongere of een kleine groep kinderen of jongeren (bv. broers en zussen, een klasgroep, een jongerengroep in een jeugdorganisatie) bij betrokken is. Het stappenplan is van toepassing op alle beslissingen met betrekking tot personen jonger dan 18 jaar.  

Het stappenplan kan ook dienen als inspiratie voor beleidsmakers die werkzaam zijn binnen een lokale, regionale, Vlaamse, federale of internationale beleidscontext.

Stappenplan in het belang van het kind

Wanneer gebruiken

Je neemt het belang van het kind in overweging bij beslissingen of maatregelen die een invloed hebben op het leven van kinderen of jongeren. Denk bijvoorbeeld aan schoolkeuze, woonomstandigheden, toegang tot voorzieningen (zoals een ziekenhuis) of vrijetijdsbesteding.

Het stappenplan wordt bij voorkeur doorgenomen voorafgaand aan elke vraag, situatie, handeling en actie. Dat neemt niet weg dat je ook na het nemen van een beslissing het stappenplan alsnog kan volgen om na te gaan waar je nog kan bijsturen. Na afloop van een genomen beslissing geeft het stappenplan dan weer aanleiding om grondig te evalueren en terug te blikken op de weg die je met kinderen en jongeren hebt afgelegd en hoe je, op basis van die ervaring, toekomstige beslissingen (anders) zou willen aanpakken. Zo kun je het stappenplan bijvoorbeeld inzetten tijdens supervisie- of intervisiemomenten met collega’s of andere praktijkwerkers.

Tekening weegschaal

Waarom gebruiken

Als je het stappenplan gebruikt:

  • werk je aan de realisatie van rechten van kinderen en jongeren.
  • vermijd je willekeurige keuzes, die enkel vertrekken vanuit wat jij het beste vindt voor het kind of de jongere.
  • neem je heel wat verschillende elementen die een rol spelen in het leven van kinderen en jongeren mee in rekening, en kijk je dus vaak veel breder naar hun leefwereld.
  • krijg je directe input van het kind of de jongere en krijg je de kans om feedback te verzamelen over jouw werkwijze en eventuele vooronderstellingen die je hebt. Zo neem je jouw basishouding als praktijkwerker blijvend kritisch onder de loep.
  • denk je na over een duurzame en stabiele leef- en opvoedingssituatie van het kind of de jongere; vandaag, morgen en in de toekomst. 
Stappenplan in het belang van het kinds

Achtergrond

Op 23 mei 2013 bracht het VN-Comité voor de Rechten van het Kind een Algemene Commentaar uit over het belang van het kind. Ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van het Kinderrechtenverdrag (2014) organiseerde ons departement samen met de FOD Justitie en de Franse Gemeenschap een Europese conferentie over het belang van het kind. In 2019 gaven we de Nederlandse vertaling van de Algemene Commentaar uit. In datzelfde jaar ging het Kenniscentrum Kinderrechten (KeKi) in opdracht van ons departement na hoe en op welke manier het belang van het kind wordt toegepast in de dagelijkse praktijk van praktijkwerkers in Vlaanderen.

Het stappenplan is een praktijkgerichte vertaling van de Algemene Commentaar. 

Aan de slag met het stappenplan!

Het stappenplan omvat 5 stappen met telkens bijkomende vragen. De eerste stap verduidelijkt een aantal belangrijke basisvoorwaarden. Verder bestaat het stappenplan uit 4 stappen met bijhorende vragen, die je voorafgaand aan elk beslissingsproces doorneemt. Het is noodzakelijk om alle stappen in de vooraf bepaalde volgorde te doorlopen. Je zal niet altijd het antwoord hebben op de vragen die voorliggen, of het antwoord op de vragen kan doorheen de tijd wijzigen. Indien je terugkeert naar een eerdere stap, moet je alle daaropvolgende stappen opnieuw doorlopen.

De verschillende onderdelen van de het stappenplan zijn:

Stap 1: De basisvoorwaarden

Stap 2: Het kind of de jongere betrekken

Stap 3: De situatie en de vraag

Stap 4: De analyse en de afweging

Stap 5: De beslissing

Download hier de volledige handleiding, het stappenplan (infografiek) en een handig invulrooster dat je helpt bij het beantwoorden van de vragen bij stap 4.

5 steps to move towards a decision in the best interests of the child

Adults working professionally or voluntarily with children and young people face situations in which they must make decisions every day. These situations can leave you feeling unsure. There is often doubt as to whether the right decision has been made. Which school choice is best for a child or young person with autism? Do you opt for out-of-home placement in a troubling situation involving a young child? How do you handle the views of the child or young person dealing with their parents’ divorce? As a youth worker, how do you deal with drug use among young people in a youth centre in a socially vulnerable neighbourhood? Do you recognise these dilemmas? Then this roadmap on the best interests of the child is for you! It is a reflection tool that guides you as you weigh up different elements and perspectives. Using this roadmap ensures that you better understand the needs and rights of the child or young person involved. In short, you will make better decisions!

The roadmap is a practice-oriented translation of the General Comment No. 14 (2013) on the right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration.