Het Vlaamse beleid voor het borgen van immaterieel erfgoed
Wat is immaterieel erfgoed
Feesten, eetcultuur, sociale rituelen, vakmanschap,… : immaterieel erfgoed leeft in onze samenleving. Het zijn gewoontes, kennis en praktijken van vandaag, die mensen hebben meegekregen en willen doorgeven voor de toekomst. Immaterieel erfgoed gaat mee met de tijd. Het verandert en evolueert met mensen mee. Bij immaterieel erfgoed staan ‘erfgoedgemeenschappen’ centraal. Dat zijn groepen mensen die het erfgoed koesteren en zich inzetten om het te ‘borgen’. Kortom, ze ondernemen actie om het erfgoed door te geven. Het zijn beoefenaars, deelnemers, toeschouwers, publiek, vrijwilligers, erfgoedorganisaties, ...
Beleid voor immaterieel erfgoed: geactualiseerde visietekst
In 2006 ratificeerde België de Unesco-conventie 2003 voor het borgen van immaterieel l erfgoed. Vanaf toen ging Vlaanderen van start met het ontwikkelen van een beleid. De allereerste visienota verscheen in 2010 en was méér dan een decennium lang een belangrijke referentietekst. Na twaalf jaar was de tekst echter toe aan een grondige update. In 2021-2022 organiseerde het departement Cultuur, Jeugd en Media een actualiseringstraject, waarbij heel wat stakeholders werden bevraagd. Gelijktijdig liep in 2021 het rapportagetraject voor Unesco. Beide trajecten vormden samen de basis voor de geactualiseerde visietekst ‘Het Vlaamse beleid voor het borgen van immaterieel erfgoed’. De visietekst schetst het kader waarbinnen het beleid vorm krijgt, en de huidige en toekomstige uitdagingen worden aangegaan. Met het oog op Unesco en internationale samenwerking is de tekst ook in het Engels beschikbaar.
De rollen van de Vlaamse overheid
De geactualiseerde beleidsvisie beschrijft de rollen die de Vlaamse overheid opneemt binnen het beleid voor immaterieel erfgoed:
1. De Vlaamse overheid faciliteert het borgen van immaterieel erfgoed:
Via het Cultureelerfgoeddecreet subsidieert de Vlaamse overheid organisaties die een actieve rol opnemen in het uitvoeren van het Vlaamse beleid. Hierdoor is er in Vlaanderen een netwerk van dienstverleners in de cultureel-erfgoedsector.
De Vlaamse overheid richt zich tot de erfgoedgemeenschappen met een aantal specifieke beleidsinstrumenten. Die instrumenten worden niet in een decreet gevat, maar in aparte reglementen. De beleidsinstrumenten voor immaterieel erfgoed zijn:
- het Platform www.immaterieelerfgoed.be;
- de Inventaris Vlaanderen van het immaterieel erfgoed;
- het Register van inspirerende voorbeelden inzake het borgen van immaterieel erfgoed;
- de Meester-leerlingbeurzen voor het doorgeven van vakmanschap.
2. De Vlaamse overheid stimuleert internationale beleidsvorming en samenwerking:
De Vlaamse overheid volgt de Unesco-conventie 2003 van dichtbij op en bouwt internationale samenwerkingsverbanden uit. Ook selecteert de Vlaamse overheid kandidaturen voor de Unesco-lijsten en werkt ze die kandidaturen uit samen met erfgoedgemeenschappen en cultureel-erfgoedactoren. In het opvolgen en uitvoeren van de Unesco-conventie is de Vlaamse Unesco Commissie een belangrijke partner.
3. De Vlaamse overheid bewaakt de kwaliteit
Uitdagingen voor het immaterieel-erfgoedbeleid
Vanuit de analyse van het huidige beleid, zijn in de visietekst acht prioritaire uitdagingen geformuleerd. De Vlaamse overheid wil de komende jaren, binnen de budgettaire mogelijkheden, en in samenwerking met partners:
- erfgoedgemeenschappen en immaterieel-erfgoedpraktijken versterken;
- zichtbaarheid van en maatschappelijk bewustzijn rond immaterieel erfgoed vergroten;
- breder en diverser immaterieel erfgoed in kaart brengen, documenteren en onderzoeken;
- het immaterieel-erfgoedveld meerstemmig ontwikkelen;
- immaterieel erfgoed in duurzame ontwikkeling verkennen;
- immaterieel-erfgoedwerking in de cultureel-erfgoedsector duurzaam uitbouwen en verdiepen;
- beleid rond immaterieel erfgoed ontplooien binnen een breder cultuurbeleid, andere beleidsdomeinen en beleidsniveaus;
- de internationale beleidsvoering rond immaterieel erfgoed verder uitbouwen en differentiëren.
Vragen
Heb je vragen over de geactualiseerde beleidsvisie? Neem contact via cultureelerfgoed@vlaanderen.be.