• Zelfbewustzijn: eigen waarden, overtuigingen, emoties, weerstand en behoeften (h)erkennen en begrijpen hoe die je besluitvorming en gedrag positief en negatief kunnen beïnvloeden.
• Vertrouwen: geloof in je eigen kunnen en de capaciteiten van anderen.
• Veerkracht en flexibiliteit: veerkrachtig omgaan met druk, tegenslag en tijdelijke mislukkingen en flexibel inspelen op snel evoluerende situaties.
• Feedback: openstaan voor feedback van anderen met als doel je eigen potentieel verder te ontwikkelen.

“Verander de wereld, begin met jezelf!” Het is een boutade, maar er zit een grond van waarheid in. Om invloed uit te oefenen op de wereld moet je stevig in je schoenen staan. Je hebt emotionele en psychische weerbaarheid nodig om betrokken te kunnen blijven bij complexe onderwerpen.

Hardnekkige duurzaamheidsuitdagingen wekken vaak emoties als angst, overweldiging, hopeloosheid, verdriet en woede op. Verandering gaat traag en wat je doet lijkt soms een druppel op een hete plaat. Het is dan belangrijk om een goed zicht te hebben op je eigen waarden en je persoonlijke drive. Dit helpt om vast te houden aan je overtuigingen.

Studenten hebben nood aan een klimaat dat persoonlijke groei ondersteunt. Dit vind je in opleidingen die ruimte laten voor verschillende meningen, gevoelens en culturen en waar een sfeer heerst van respect. In zo’n context is het welbevinden van studenten en lectoren hoog en ervaren ze ruimte om over uiteenlopende onderwerpen in gesprek te gaan.

Ook het ervaren van een ‘duurzame leef- en leercultuur’ prikkelt studenten om na te denken over hun eigen positie ten aanzien van duurzaamheid. In een hogeschool of universiteit die qua organisatie, infrastructuur, sociaal beleid, diversiteitsbeleid, inspraak etc. duurzaamheid uitstraalt, is het voor lectoren veel gemakkelijker om duurzaamheid op een geloofwaardige manier aan bod te laten komen in hun lessen. Studenten ervaren op hun beurt dat duurzaamheid niet enkel gepreekt maar ook toegepast wordt, en worden uitgenodigd om eraan bij te dragen. Dit is een pleidooi voor een whole institution approach rond duurzaamheid. Meer uitleg hierover vind je in het vierde instappunt van deze online leermodule.

Uiteraard kan je studenten stimuleren om aan zelfreflectie te doen. Hiervoor worden heel wat werkvormen aangereikt in de toolbox. Reflectie is in de meeste opleidingen al systematisch ingebed, maar vaak gaat het over zelfanalyse naar aanleiding van praktijkervaringen zoals stages of de bachelorproef. Om studenten te laten groeien als duurzaamheidsdenkers kan je specifieke vragen rond duurzaamheid aan bestaande reflectiemomenten of -opdrachten toevoegen.

Specifiek voor de intrapersoonlijke competentie zou je volgende doelstellingen kunnen gebruiken:

• De student kan zijn eigen emoties ten aanzien van duurzaamheidsthema’s verwoorden;
• De student kan zijn visie over duurzaamheidskwesties beargumenteren;
• De student kan omgaan met tegenslagen en andere meningen;
• De student is bereid om zichzelf duurzame doelen te stellen.

• Competentie waardendenken: reflecteren over je persoonlijke waarden en overtuigingen helpt om te ontdekken dat er ook andere waardenkaders bestaan, wat ervoor zorgt dat duurzaamheidsuitdagingen complex zijn.
• Competentie systeemdenken: nadenken over je positie ten aanzien van een duurzaamheidsuitdaging maakt je bewuster van je plaats als burger, werknemer, consument enz. binnen grotere systemen.
• Competentie toekomstdenken: goed weten wat je belangrijk vindt, helpt om te bepalen wat voor jou een wenselijke toekomst is.
• Strategische competentie: stevig in je schoenen staan, is belangrijk om te bepalen welke rol je kan en wil opnemen op weg naar een meer duurzame samenleving.
• Implementatiecompetentie: reflecteren over je eigen gedrag en prestaties helpt om je implementatievaardigheden voortdurend te verbeteren.
• Interpersoonlijke competentie: je eigen standpunten, motivaties en emoties (h)erkennen is belangrijk om je mening duidelijk te verwoorden en empathisch te reageren op anderen.