• Duurzaamheidskaders als kompas: duurzaamheidskaders kennen en gebruiken, om rekening te houden met de behoeften en rechten van andere soorten en de natuur, ten voordele van het behoud en - waar nodig - herstel van veerkrachtige ecosystemen; uitleggen hoe waarden onder invloed van de context (o.a. cultuur, economie, politiek, geschiedenis ...) variëren tussen mensen en doorheen de tijd.
• (Persoonlijke) waarden aftoetsen aan duurzaamheidswaarden: je eigen waarden verhelderen, ze vergelijken met die van anderen en kritisch beoordelen of ze overeenkomen met duurzaamheidswaarden; oog hebben voor waarden en perspectieven van andere belanghebbenden, zoals inheemse volkeren en andere levensvormen.
• Sociale rechtvaardigheid: streven naar sociale gelijkheid en rechtvaardigheid voor de huidige en toekomstige generaties; leren over duurzaamheid van vorige generaties.
• Milieurechtvaardigheid: rekening houden met de belangen en capaciteiten van andere soorten en ecologische ecosystemen.

Bijna iedereen die bij een duurzaamheidsuitdaging betrokken is, heeft er een mening over. Het hoeft geen betoog dat meningen sterk kunnen verschillen, afhankelijk van de waarden en normen die men belangrijk vindt. Spreken over duurzaamheid gebeurt daardoor bijna altijd in een context van ‘dissensus’.

In gesprek gaan over geladen thema’s kan conflicten en weerstand oproepen. Wanneer je gesprekspartner weerstand voelt tegen jou of je mening, dan wordt een constructieve dialoog heel moeilijk. Door elkaars waarden en normen te verkennen, meningsverschillen te accepteren en te vertrekken vanuit een zoektocht naar wat ons verbindt i.p.v. wat ons verdeelt, heb je een grotere kans dat een gesprek over duurzaamheid kan uitmonden in concrete en breed gedragen actie.

||| Daarbij moeten studenten het onderscheid leren maken tussen argumenten die gebaseerd zijn op feiten, en standpunten die enkel gestoeld zijn op gevoelens, veronderstellingen of meningen. We krijgen heel veel informatie aangereikt en nemen die soms kritiekloos, zonder enige vorm van bewijs, aan als waarheid. Vasthouden aan ongefundeerde aannames bemoeilijkt de communicatie bij een duurzaamheidsuitdaging. Studenten moeten oog hebben voor dit soort ongenuanceerd denken bij zichzelf en bij anderen. ||| → dit deeltje eventueel verplaatsen naar competentie systeemdenken

In iedere klasgroep bestaan er verschillen in waarden en meningen. Het is een kwestie van de nodige ruimte te voorzien om die aan bod te laten komen. Je kan eventueel standpunten toevoegen door studenten en lectoren van andere opleidingen te betrekken, gastsprekers uit te nodigen, opiniestukken in je les te integreren enzovoort. Een veelheid aan meningen is sowieso een voorwaarde om de normatieve competentie te oefenen.

Studenten met elkaar in gesprek laten gaan over duurzaamheidsuitdagingen is een goede eerste stap, maar soms leren ze meer wanneer ze zich moeten inleven in het standpunt van een ander, bijvoorbeeld via een rollen- of simulatiespel of werkvorm voor perspectiefwisseling zoals het world café. Het is natuurlijk belangrijk om daarvoor een veilige context te creëren. Ook stellingen en concrete casussen bieden goede aanknopingspunten voor een discussie. Uitleg over deze en nog andere werkvormen vind je in de toolbox.

Houd er ten slotte steeds rekening mee dat normen en waarden gelinkt zijn aan cultuur en religie. Een cultuursensitieve aanpak van lessen rond duurzaamheid is dus belangrijk.

Specifiek voor de normatieve competentie zou je volgende doelstellingen kunnen formuleren:

• De student kan normen- en waarden benoemen die aan de basis liggen van een duurzaamheidsuitdaging;
• De student kan zijn eigen normen en waarden onderzoeken en verwoorden;
• De student kan respectvol reageren op het standpunt van anderen;
• De student kan normen en waarden herkennen die aan de basis liggen van uitspraken of gedrag van anderen;
• De student is bereid kritisch te kijken naar zijn eigen argumenten en die van anderen;
• De student kan een onderscheid maken tussen argumenten die gebaseerd zijn op (wetenschappelijke) feiten en andere, die voortkomen uit gevoelens, veronderstellingen en meningen.