• Actie op individueel, collectief en politiek niveau: op verschillende niveaus acties uitvoeren die dominante structuren binnen het systeem doorbreken en effectieve verandering mogelijk maken.
• Bijsturen na reflectie: leren uit eigen successen en mislukkingen; met de nodige flexibiliteit en veerkracht strategieën bijsturen.

Onderwijs heeft verschillende functies. Enerzijds wil je studenten vorming aanbieden, zowel gericht op hun beroep als met het oog op deelname aan de maatschappij als burger. Anderzijds hebben hogeronderwijsinstellingen als kennis- en onderzoeksinstituten ook een belangrijke maatschappelijke rol. Ze leveren diensten aan de samenleving. Zowel via de opleidingen die ze aanbieden als via hun dienstverlening hebben hogescholen en universiteiten de kans om de wereld te transformeren tot een meer duurzame plek. Daarvoor is het echter belangrijk dat duurzaamheidseducatie verder gaat dan inzicht verwerven in complexe duurzaamheidsuitdagingen. Er is ook nood aan actie, aan pogingen om bij te dragen tot oplossingen, aan het ondersteunen van beloftevolle nieuwigheden en het afbouwen van zaken die disfunctioneel zijn. Alle andere duurzaamheidscompetenties helpen om een duurzame mindset op te bouwen en complexe duurzaamheidsuitdagingen te doorgronden. De implementatiecompetentie is echter essentieel om te komen tot verandering door actie.

Nog te vaak beperkt onderwijs zich tot fictieve acties zoals ‘Schrijf een brief aan de burgermeester waarin je uitlegt waarom …’ of ‘Maak een poster om aan medestudenten uit te leggen wat ze kunnen doen …’ of ‘Bereid een presentatie voor om jullie ideeën over … te gaan pitchen bij de campusbeheerder’. Studenten voelen dat dit soort pseudo-acties weinig impact hebben. Daardoor zijn ze niet motiverend. Al beter zijn opdrachten als ‘Ontwerp een lesaanpak voor leerlingen van de eerste graad rond SDG …’ of ‘Bedenk met medestudenten van andere opleidingen hoe jullie elk vanuit jullie eigen expertise kunnen bijdragen aan …’ of ‘Maak een duurzaam technisch ontwerp voor …’ of ‘Reflecteer over hoe je met je bachelorproef kan bijdragen aan de SDGs’. Hier wordt te minste de link gelegd naar de toekomstige beroepspraktijk van de student. Nog beter en motiverender zijn opdrachten waarbij studenten ondergedompeld worden in de werkelijkheid, bijv. via stages bij duurzame bedrijven, door deel te nemen aan duurzame onderzoeksprojecten, door duurzame lessen uit te testen met leerlingen enzovoort. Daarmee voelen studenten dat ze een verschil maken, al is het maar op kleine schaal. Dit moedigt hen aan om ook op andere momenten duurzame actie te ondernemen.

Het is niet altijd mogelijk om studenten tot actie te laten komen. Soms zijn er organisatorische en praktische bezwaren, soms is er geen tijd. Toch is het een meerwaarde als studenten effectief aan de slag kunnen gaan met de strategieën die ze hebben ontwikkeld. Opleidingsonderdelen als de bachelor- of graduaatsproef, stages, living labs en maatschappelijke engagementen of community service learning bieden daarvoor veel aanknopingspunten. Hoe meer zulke vakken aansluiten bij lokale en authentieke vragen, hoe meer kansen er zijn voor studenten om hun implementatiecompetentie te oefenen.

Specifiek voor de implementatiecompetentie zou je volgende doelstellingen kunnen formuleren:

• De student kan acties uitvoeren, gericht op een meer duurzame aanpak van een lokaal relevante uitdaging;
• De student houdt zich aan een taakverdeling en gemaakte afspraken;
• De student kan samen met anderen een strategie tot uitvoering brengen;
• De student kan zijn gedrag flexibel aanpassen na bijsturing van een strategie;
• De student is bereid om een actieve duurzame rol op te nemen als professional en als burger.

• Competentie waardendenken: ‘the proof of the pudding is in the eating’. Tijdens het uitvoeren van duurzame acties gebruik je continu je ‘inwendig’ duurzaamheidskompas. Je wordt je steeds beter bewust van je eigen waarden en die van anderen.
• Competentie systeemdenken: wanneer je acties uitvoert, verander je het systeem. Doordat sommige zaken moeilijk lopen (weerstand, drempels) ontdek je relaties en verhoudingen die misschien op het eerste zicht verborgen bleven.
• Competentie toekomstdenken: bij het uitvoeren van acties moet je steeds vooruit- en terugblikken om te zorgen dat je een duurzame koers aanhoudt. Toekomstplannen dwingen je om je doelen voor ogen te houden. Wanneer je drempels tegenkomt, kan je het toekomstbeeld bijsturen.
• Strategische competentie: door strategieën effectief te mogen uitvoeren, ontdek je de zwakke punten erin. Je wordt een betere strategische denker door niet in de theorie te blijven hangen, maar deel te nemen aan de praktijk.
• Intrapersoonlijke competentie: tijdens de implementatie van een strategie leer je wat jouw rol kan zijn in het aanpakken van een duurzaamheidsuitdaging en ontdek je wat je energie geeft en motiveert. Je groeit dus als persoon.
• Interpersoonlijke competentie: samenwerken aan acties helpt om begrip op te brengen voor elkaar en relaties op te bouwen.