Verenigde Naties en UNESCO

De Vlaamse culturele sector wordt beïnvloed en geïnspireerd door richtinggevende kaders en tendensen die zich op internationaal en multilateraal niveau voordoen. Tegelijk voedt Vlaanderen via haar vertegenwoordiging in die multilaterale fora het debat en bepaalt het mee de richting van die ontwikkelingen. 

Vlaanderen onderhandelde over en ratificeerde binnen een Belgische context verdragen in het kader van UNESCO. Deze verdragen brengen verplichtingen mee. Daarnaast is er de zogenaamde soft law, die via gedragscodes, aanbevelingen en charters ontwikkeld wordt en mee de context schept van het Vlaamse beleid. 

Wat

UNESCO, ofwel United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, maakt deel uit van het VN-systeem en werkt op de domeinen onderwijs, wetenschapsbeleid en cultuur. Via internationale samenwerking wil UNESCO bouwen aan vrede en veiligheid. 

De programma’s van UNESCO dragen ook bij tot de verwezenlijking van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen, vastgelegd in de Agenda 2030 die in 2015 door de Algemene Vergadering van de VN werd aangenomen. 

UNESCO hanteert conventies als een instrument om een bepaald aspect van cultuur en creativiteit te beschermen en te koesteren. Deze conventies voorzien in een reeks mechanismen voor overheids- en internationale financiering en samenwerking, alsook in monitoring- en evaluatie-instrumenten.  

Ratificatie van zo een instrument betekent dat de UNESCO-lidstaat partij wordt bij de conventie. In totaal werden er in de schoot van UNESCO al 7 culturele conventies gesloten. Het Departement Cultuur, Jeugd en Media is actief betrokken bij de opvolging van verschillende van deze conventies. 

Conventie 1970 – ‘Handel in cultuurgoederen’

De UNESCO-conventie van 1970 met betrekking tot de maatregelen die moeten worden genomen tegen de ongeoorloofde invoer, uitvoer en overdracht van eigendom van cultuurgoederen is het voornaamste internationale rechtsinstrument om de illegale (ongeoorloofde) handel in cultuurvoorwerpen op wereldvlak te voorkomen en te bestrijden. België trad op 31 maart 2009 toe tot dit Verdrag. 

In een interpretatieve verklaring gaf België aan dat voor wat haar betreft het materiële toepassingsgebied van deze conventie beperkt is tot de cultuurgoederen die onder één of meerdere categorieën (incl. waardedrempels) vallen van de EU-verordening inzake de uitvoer van cultuurgoederen (Verordening (EG) nr. 116/2009 van de Raad van 18 december 2008 betreffende de uitvoer van cultuurgoederen). 

Conventie 2003 – Immaterieel Cultureel Erfgoed

België ratificeerde in 2006 de Conventie 2003 voor het borgen van Immaterieel Cultureel Erfgoed. UNESCO erkent met deze conventie dat niet-tastbare gebruiken (vb. tradities, feesten, rituelen, ambachten, muzikale praktijken, enz.) ook erfgoed zijn en dat het belangrijk is om ze door te geven aan toekomstige generaties. 

Sinds de ratificatie is Vlaanderen binnen het Belgisch lidmaatschap erg actief rond deze conventie: zowel administratie als experten uit het veld volgen de conventie van nabij op en bouwen er Vlaams beleid rond uit, zoals de Vlaamse Inventaris van het Immaterieel Erfgoed. 

Conventie 2003 – Immaterieel Cultureel Erfgoed

Meer info - Voordracht door Vlaanderen - Rapportage

Conventie 2005 – Culturele diversiteit

Op 20 oktober 2005 nam de Algemene Vergadering van UNESCO de Conventie betreffende de bescherming en de bevordering van de diversiteit van cultuuruitingen aan. De conventie is een belangrijke bouwsteen voor zowel de creatieve economie als voor de VN en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen die de wereldgemeenschap tegen 2030 wil bereiken. België ratificeerde de Conventie 2005 op 9 augustus 2013. 

Con­ven­tie 2005 - Cul­tu­re­le Di­ver­si­teit

Meer info - Rapportage

Vlaamse UNESCO Commissie (VUC)

De Vlaamse Regering heeft op 14 februari 2003 de Vlaamse UNESCO Commissie (VUC) opgericht. Volgens het oprichtingsbesluit behoren volgende taken tot deze commissie: 

  • De Commissie streeft ernaar de doelstellingen van UNESCO zo breed mogelijk ingang te doen vinden in de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest. 
  • De Commissie bevordert de deelneming van daarvoor in aanmerking komende personen en instellingen aan de voorbereiding en uitvoering van de programma's van UNESCO. 
  • De Commissie vormt het aanspreekpunt in Vlaanderen m.b.t. de informatieverstrekking door UNESCO. 
  • De Commissie geeft voorlichting over doelstellingen, programma en werkzaamheden van UNESCO. 
  • De Commissie geeft de Vlaamse Regering of de Vlaamse ministers voor wat hun bevoegdheden betreft, schriftelijk advies.