Neoclassicistische werken op Topstukkenlijst

Het patrimonium uit de periode van het neoclassicisme in Vlaanderen bleef tot nog toe onderbelicht op de Topstukkenlijst. Tot voor kort stonden er maar drie neoclassicistische schilderijen op de lijst: werken van Jean-Auguste-Dominique Ingres, Joseph-Benoît Suvée en Joseph Paelinck.

Behalve in de Brugse musea, die de voorbije decennia al heel wat inspanningen hebben geleverd om de neoclassicistische deelcollectie van het Groeningemuseum te versterken, bleken er ook elders in Vlaanderen nog schilderijen, sculpturen en tekeningen uit de periode te zijn die als zeldzaam en onmisbaar voor de Vlaamse Gemeenschap beschouwd kunnen worden.

De Topstukkenlijst werd daarom aangevuld met drie verzamelingen en dertien schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerken uit zowel openbaar, privé- als kerkelijk bezit. We belichten er enkele van.

Het schilderij De blijde intrede van Napoleon, Eerste Consul, te Antwerpen op 18 juli 1803, van Mathieu Ignace Van Bree uit de collectie van het MAS te Antwerpen is een belangrijke getuige van het moment dat Napoleon besliste om grootscheepse werken uit te voeren om de Antwerpse haveninfrastructuur te moderniseren. Zo kon Antwerpen een zeehaven worden, die kon fungeren als bruggenhoofd voor zijn maritieme politiek.

De waterval te Tivoli van Simon Denis uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen vertegenwoordigt op zijn beurt de vernieuwende rol die de schilder speelde in de ontwikkeling van de internationale landschapsschilderkunst. En het Grafmonument voor Jan Palfijn van Karel Van Poucke in de Gentse Sint Jacobskerk ligt als zuiver neoclassicistisch grafmonument aan de basis van de ontwikkeling van de funeraire beeldhouwkunst in Vlaanderen.

Het ensemble van 22 landschapstekeningen in rood en zwart krijt in Hotel-Museum Arthur Merghelynck in Ieper is dan weer een voortreffelijke illustratie van de wisselwerkingen in die tijd. Deze verzameling is namelijk de unieke getuige van de wederzijdse beïnvloeding van jonge kunstenaars tijdens hun verblijf in Rome, zowel op inhoudelijk als stilistisch vlak.

Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.

Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Omdat aan het behoud van dit erfgoed heel veel belang wordt gehecht, is het ook mogelijk er restauratiesubsidies voor aan te vragen.