Alternatieve zorg
Elk kind heeft recht op fysieke en mentale gezondheid en toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg. Ouders en de overheid moeten ervoor zorgen dat kinderen zo gezond mogelijk opgroeien. Dat zit vervat in verschillende artikels van het Verdrag voor de Rechten van het Kind:
- Artikel 23: Rechten van kinderen met een beperking
- Artikel 24: Recht op gezondheid en gezondheidszorg
- Artikel 26: Recht op sociale zekerheid
- Artikel 27: Recht op een toereikende levensstandaard
De indicatoren in dit thema vertellen ons iets meer over de situatie in Vlaanderen en Brussel met betrekking tot deze kinderrechten.
Indicatoren
Aantal kinderen op wachtlijst voor voorzieningen in de jeugdhulp
In 2022 bedroeg het aantal kinderen en jongeren (tussen 0-25 jaar) met een aanmelding voor niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp 13.249 in Vlaanderen, dit is ongeveer 0,69% van de bevolking. De type aanmelders blijven over de jaren heen vrij stabiel.
Evolutie aantal aanmeldingen niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp naar type aanmelder - Vlaamse Gemeenschap, periode 2017-2022, in aantal dossiers voor 0-25 jarigen (bron: website Opgroeien)
Gevraagde niet-rechtstreeks toegankelijke hulp is echter niet altijd meteen beschikbaar. Op 31 december 2022 stonden in totaal 7.448 kinderen en jongeren op een NRTJ-wachtlijst (exclusief Persoonlijke assistentiebudget (PAB)). Dat is ongeveer 6% meer dan in 2021 (6.985) en bedraagt iets meer dan de helft (56,22%) van het totaal aantal aanmeldingen. Gedurende de periode 2017-2022 is de wachtlijst met ruim 41% toegenomen, voornamelijk vanaf het jaar 2020. 60% van de kinderen en jongeren die op een wachtlijst staan zijn mannen, 40% vrouwen.
Die stijging is wellicht te verklaren door een stabiele instroom van vragen in combinatie met een tragere opstart van hulp. Belangrijk om te nuanceren is dat een aanzienlijk aandeel van wie wacht op een bepaalde vorm van intensieve hulp, ondertussen wel al andere niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp krijgt of heeft gekregen (51,37% zoals weergegeven in de laatste figuur).
Aantal kinderen in residentiële voorzieningen
Kinderen en jongeren kunnen voor kortere of langere tijd buiten hun eigen huis worden opgevangen. De redenen hiervoor zijn divers, dit heeft te maken met draaglast, draagkracht in het gezin, maar evenzeer met afstand van thuis naar behandelcentrum, etc. Dit kan in een residentiële voorziening binnen diverse sectoren, een pleeggezin of internaat. Dit soort zorg kan bovendien gecombineerd worden met andere hulpvormen.
In 2022 stellen we een stijging van 2,32% vast van het totaal aantal dossiers (1 dossier staat hier voor 1 uniek persoon) voor kinderen en jongeren tussen 0 en 25 jaar ten opzichte van 2021. In totaal werden in 2022 dus 26.941 dossiers van kinderen en jongeren buiten hun eigen huis worden opgevangen, opgesteld. Indien elk dossier gelijk zou staan aan 1 kind of jongere, zou dit neerkomen op 1,41% van de bevolkingsgroep in Vlaanderen. Het werkelijk percentage ligt hier dus onder.
Grafiek: evolutie aantal dossiers van kinderen en jongeren in een residentiële voorziening - Vlaamse Gemeenschap, periode 2017-2022, in aantal dossiers van 0-25 jarigen (bron: website Opgroeien)
Onderstaande figuur toont de opsplitsing van het aantal dossiers per type werkvorm. Ondanks de lichte stijging, merken we op dat dit niet bij alle voorzieningen wordt waargenomen. Zo observeren we stijgingen in de pleegzorg (7,37%), CAW (13,78%) en gemeenschapsinstellingen (7,20%), maar ook een stagnatie bij de internaten met permanente openstelling (IPO) en een daling in de Voorzieningen Jeugdhulp Opgroeien (-6,28%). Deze daling is veroorzaakt door enerzijds een langere verblijfsduur door complexere casussen en anderzijds personeelsgebrek in 2022. Over de jaren heen zijn de cijfers eerder stabiel met een dalende trend bij voorzieningen jeugdhulp Opgroeien en een stijgende trend voor pleegzorg.
Evolutie aantal dossiers van kinderen en jongeren in een residentiële voorziening naar type voorziening - Vlaamse Gemeenschap, periode 2017-2022, in aantal dossiers van 0-25 jarigen (bron: website Opgroeien)
