• Voor varkens en pluimvee in niet-AEA-stallen (AEA= ammoniakemissiearm) voorziet het Stikstofdecreet in een reductie van de ammoniakemissies zodat de totale jaarlijkse stalemissie van deze sector tegen 31 december 2030 beperkt is tot 5701 ton NH3 voor varkens en 2089 ton NH3 voor pluimvee, waardoor een ammoniakemissiereductie van 60% gerealiseerd wordt.
• Voor rundveehouderijen voorziet het Stikstofdecreet in een reductie van de ammoniakemissies zodat de totale jaarlijkse stalemissie van deze deelsector tegen 31 december 2030 beperkt is tot respectievelijk 2794 ton NH3 voor vleesvee, 3271 ton NH3 voor melkvee en 438 ton NH3 voor mestkalveren, waardoor een reductie gerealiseerd wordt van 15% NH3 voor de deelsector vlees- en melkvee, en een reductie van 20% NH3 voor de deelsector mestkalveren.
• Om die doelstellingen te vertalen naar bedrijfsniveau moet voor elke varkens-, pluimvee of rundveehouderij, die op datum van inwerkingtreding van het decreet vergund is, een PAS-referentie 2030 berekend worden. De PAS-referentie 2030 geeft voor elke varkens-, pluimvee- of rundveehouderij de maximale ammoniakemissie weer die tegen 31 december 2030 nog mag plaatsvinden. Om de PAS-referentie 2030 te bereiken, heeft een veehouderij de keuze tussen een vermindering van het dierenaantal, het toepassen van ammoniakemissiereducerende maatregelen of een combinatie van beide.

De sector van de mestverwerkingsinstallaties, hier beperkt tot welbepaalde categorieën van installaties met een vergunde mestverwerkingscapaciteit van minstens 40.000 ton/jaar, realiseert minstens een reductie van de ammoniakemissie met 30% ten opzichte van de ammoniakemissie van de mestverwerkingsinstallaties in 2015.

Piekbelasters zijn bedrijven (veeteeltbedrijven, mestverwerkers, industriële puntbronnen, enz.) waarvan de uitstoot een disproportioneel grote impact heeft op de stikstofgevoelige Europees beschermde natuur in hun nabije omgeving. Zij kunnen hun activiteiten verderzetten, maar moeten hun emissies verminderen tegen eind 2030 en hun impactscore tot onder de 50% brengen. Een piekbelaster kiest zelf hoe hij dit doel wil bereiken.

Vanaf 2028 geldt er een algemene nulbemesting in alle groene bestemmingen in Speciale Beschermingszones (SBZ-H). Dat betekent dat er maximaal twee stuks grootvee per hectare kunnen grazen. Voor de betrokken landbouwers voorziet het decreet in flankerend beleid.

Door het Stikstofdecreet werden in augustus 2024 in totaal 26,8 miljoen nutriëntenemissierechten (NER) die niet gebruikt werden, geannuleerd. Dat komt neer op 8,8% van de totale hoeveelheid NER in Vlaanderen. Nutriëntenemissierechten zijn productierechten. Ze geven het maximaal aantal dieren weer die een landbouwer op een bedrijf op jaarbasis mag houden. Zo’n 2000 landbouwers maakten gebruik van de mogelijkheid om bezwaar in te dienen tegen hun berekening.

Voor specifieke maatwerkgebieden volstaan de generieke bronmaatregelen niet om de 2030-doelstelling te behalen. Voor die gebieden worden inrichtingsnota’s opgemaakt met inrichtingsmaatregelen en flankerende maatregelen op maat van het gebied.

In art. 12, §1, eerste lid van het Stikstofdecreet(opent in nieuw venster) werden vrijstellingen voor bepaalde veehouderijen voorzien:

• 1° veehouderijen die een jaaremissie van minder dan 500 kg ammoniak hebben en een impactscore lager dan of gelijk aan 0,025% in het jaar van de inwerkingtreding van dit decreet;
• 2° biologische bedrijven met een impactscore lager dan of gelijk aan 1% in het jaar van de inwerkingtreding van dit decreet;
• 3° diercategorieën waarvoor de Vlaamse Regering vaststelt dat er geen ammoniakemissiereducerende maatregelen vastgesteld zijn.

In art. 12, §1, tweede lid van het Stikstofdecreet wordt bepaald dat voor de berekening van de jaaremissie en van de impactscores, rekening gehouden moet worden met de gemiddelde veebezetting die gebruikt is voor het bepalen van de referentie 2021, in voorkomend geval na de toepassing van de afwijkende berekeningsmethode.

In het besluit van de Vlaamse Regering van 20 september 2024 over de afwijkende berekeningsmethode van de referentiesituatie 2021(PDF bestand opent in nieuw venster), de vrijstelling van reductieverplichtingen en de aanwijzing van verwerkingsverantwoordelijken, is in artikel 12 bepaald dat de volgende diercategorieën voldoen aan punt 3° hierboven omdat er geen ammoniakemissiereducerende maatregelen voor zijn vastgesteld:

1° ander pluimvee dan kippen;
2° beren als vermeld in artikel 27, §1, eerste lid, 2°, van het Mestdecreet van 22 december 2006.

De impactscore en de jaaremissie worden dus berekend op basis van de gemiddelde veebezetting in de referentiesituatie 2021. In principe gaat men daarbij uit van de gemiddelde veebezetting uit de Mestbankaangifte 2021, vermeerderd met de leegstandspercentages en vermenigvuldigd met de ammoniakemissiefactoren uit bijlage 1 bij het Stikstofdecreet(opent in nieuw venster).

Opgelet:

• Indien nodig moeten de begrenzingsregels worden toegepast om de aangegeven veebezetting te begrenzen tot de vergunde of geacteerde aantallen;
• Indien een gunstige beslissing van de Commissie Afwijkende PAS-referentiesituatie werd verkregen, wordt een afwijkende berekeningsmethode van de referentiesituatie 2021 toegepast.

De impactscore moet berekend worden in de versie van 1 juli 2024 van de impactscoretool.

Ook veehouderijen met een gemengde bedrijfsvoering kunnen een vrijstelling aanvragen. Dit zijn veehouderijen die deels een biologische bedrijfsvoering en deels een gewone bedrijfsvoering hebben. De beoordeling van de vrijstelling en de vergunningsaanvraag voor veehouderijen met een gemengde bedrijfsvoering gebeurt als volgt.

Als een vrijstelling voor een biologische bedrijf wordt aangegeven, moet worden getoetst aan de drempelwaarde van 1%.

• De impactscore wordt hier enkel berekend voor het deel van de veehouderij met een biologische bedrijfsvoering. Deze impactscore wordt vervolgens aan de drempelwaarde van 1% getoetst.

Als later een aanvraag voor een omgevingsvergunning zou worden ingediend, dan moet deze aanvraag worden getoetst aan de gebruikelijke voorwaarden uit het beoordelingskader voor veehouderijen en mestverwerkingsinstallaties.

• De impactscore wordt berekend voor de gehele veehouderij, zowel voor het deel met een biologische bedrijfsvoering, als voor het deel met een gewone bedrijfsvoering. Deze impactscore wordt vervolgens aan de drempelwaarde van 0,025% getoetst.
• Als de vrijstelling werd verleend, vereist de passende beoordeling dat voor de gehele veehouderij 1 PAS-referentie 2030 wordt berekend. Eerst wordt voor ieder deel een afzonderlijke PAS-referentie 2030 berekend, waarna deze worden samengeteld.
  • Voor het deel met de biologische bedrijfsvoering wordt gerekend met een ammoniakemissiereductie van 0%;
  • Voor het deel met de gewone bedrijfsvoering is geen vrijstelling van toepassing en wordt gerekend met de relevante reductiedoelstellingen.

Als een vrijstelling werd toegekend, worden de in het Stikstofdecreet opgelegde percentages van ammoniakemissiereductie herleid tot 0%, zowel bij het realiseren van de PAS-referentie 2030, als bij de tussentijdse inspanning.

De veehouderij moet dus nog steeds een PAS-referentie 2030 bepalen en realiseren. Tenzij een afwijkende berekeningsmethode door de Commissie Afwijkende PAS-referentiesituatie werd toegestaan, wordt de referentiesituatie 2021 nog steeds berekend op basis van de gemiddelde veebezetting in de Mestbankaangifte van het productiejaar 2021. Om de PAS-referentie 2030 voor een vrijgestelde veehouderij te berekenen, wordt op de referentiesituatie 2021 een ammoniakemissiereductie van 0% toegepast. Zo komt de PAS-referentie 2030 neer op de referentiesituatie 2021.

De exploitant kan wel nog verplicht worden om ammoniakemissiereducerende maatregelen toe te passen die binnen de specifieke bedrijfsrealiteit geïmplementeerd kunnen worden om de PAS-referentie 2030 te behalen. Voor de biologische bedrijven moeten deze maatregelen bovendien verenigbaar zijn met het lastenboek bio. De Vlaamse Regering zal dit nog nader regelen.

De aangifte van de vrijstelling is geen omgevingsvergunningsaanvraag, maar een op zich staande procedure en beslissing. Evenwel verloopt deze procedure ook via het Omgevingsloket. De exploitant kan de aangifte van de vrijstelling doen in het Omgevingsloket onder het projecttype “Aangifte voor vrijstellingsregeling voor het nemen van bronmaatregelen voor varken-, pluimvee- en rundveehouderijen”.

Gelieve volgende documenten zeker op te laden:

• De impactscoreberekening
• Document ter staving van de referentiesituatie 2021, d.i. in principe de MBA 2021, of de beslissing van de Commissie Afwijkende PAS-referentiesituatie
• De vergunning die gold in het jaar van de referentiesituatie 2021, d.i. in principe de vergunning die gold in het jaar 2021
• Voor de vrijstelling in art. 12, §1, eerste lid, 2°: document ter staving van de biologische bedrijfsvoering.

In het Stikstofdecreet is bepaald dat de aangifte moet worden bezorgd aan de overheid die bevoegd zou zijn om te beslissen over de omgevingsvergunningsaanvraag voor de exploitatie.

Dat betekent dat de aangifte van de vrijstelling in het Omgevingsloket moet worden bezorgd aan de overheid die in eerste administratieve aanleg bevoegd is om de vergunningsaanvraag van de exploitatie te beoordelen, als de huidig vergunde situatie vandaag opnieuw zou worden aangevraagd.

In het kader van de vrijstellingsregeling zal meestal de gemeente de bevoegde vergunningverlenende overheid zijn.

Voorbeeld:

Stel, de huidig geldende vergunning is een vergunning voor de exploitatie van een inrichting met plaatsen voor 2000 kippen in een agrarisch gebied. Destijds werd de aanvraag bij de gemeente ingediend, omdat deze in eerste administratieve aanleg bevoegd was om deze aanvraag te beoordelen. Uiteindelijk werd de aanvraag in laatste administratieve aanleg echter door de provincie verleend.

Als de exploitant vandaag een vrijstelling voor zijn pluimveehouderij aanvraagt, dan moet de exploitant nagaan:

• wat de huidig vergunde situatie is en;
• wie volgens de huidige regelgeving bevoegd zou zijn om in eerste administratieve aanleg een aanvraag voor de huidig vergunde situatie te beoordelen.

De huidig vergunde situatie bestaat uit de exploitatie van een inrichting met plaatsen voor 2000 kippen in een agrarisch gebied. Volgens de huidige regelgeving is dit een ingedeelde inrichting van klasse 2 en is de gemeente hiervoor bevoegd. De aangifte van de vrijstelling moet via het Omgevingsloket dus aan de gemeente worden bezorgd. De gemeente zou immers in eerste administratieve aanleg bevoegd zijn om een aanvraag voor de huidig vergunde situatie te beoordelen.

De deadline voor het indienen van de aangifte van de vrijstelling aan de bevoegde overheid is:

• 31 maart 2025 voor rundveehouderijen;
• 30 september 2029 voor overige veehouderijen.

De exploitant voegt de impactscoreberekening, alle nodige documenten ter staving van de impactscore en de geldende vergunningstoestand toe bij de aangifte.

De vergunningverlenende overheid gaat na of de exploitant voldoet aan de voorwaarden, en of de nodige en correcte documenten in de aangifte werden bijgevoegd. Als dat het geval is, verleent de vergunningverlenende overheid de vrijstelling. De vergunningverlenende overheid neemt een beslissing binnen een termijn van zestig dagen die ingaat op de dag na de datum van de aangifte. Binnen dezelfde termijn wordt de aanvrager op de hoogte gesteld van de beslissing.

De vrijstelling geldt vanaf de dag na de datum van de kennisgeving van de beslissing over de aangifte.

Opgelet: om de vrijstelling op grond van artikel 12, §1, eerste lid, 3° Stikstofdecreet(opent in nieuw venster) toe te kunnen passen voor de exploitatie na 31 december 2030, moet eerst een vergunning verleend worden met toepassing van artikel 36 of waarbij uit de passende beoordeling blijkt dat de gebiedsspecifieke neerwaartse depositietrend van ammoniak niet gehypothekeerd wordt.

In principe moet iedere varkens-, pluimvee- of rundveehouderij die reeds op 23 februari 2024 vergund was een PAS-referentie 2030 bepalen, de vergunning aanpassen aan de PAS-referentie 2030 en de PAS-referentie 2030 realiseren. De omgevingsvergunning van deze veehouderijen moet uiterlijk op 30 september 2029 aan de PAS-referentie 2030 zijn aangepast, zodat de realisatie van de PAS-referentie 2030 uiterlijk op 31 december 2030 een feit is.

De aanpassing van de omgevingsvergunning aan de PAS-referentie 2030 vereist in principe dat een vergunningsprocedure wordt gevolgd. Volgende situaties kunnen onderscheiden worden:

1. Als de exploitant de PAS-referentie 2030 realiseert door het toepassen van een ammoniakemissiereducerende maatregel, al dan niet in combinatie met een vermindering van dierplaatsen, dan moet in principe een vergunningsaanvraag worden ingediend.
   
2. Als de exploitant de PAS-referentie 2030 realiseert door het toepassen van de bijkomende ammoniakemissiereducerende maatregelen conform het besluit van de Vlaamse Regering van 8 november 2024, of door het beweiden van runderen, dan kunnen deze specifieke ammoniakemissiereducerende maatregelen bij melding in de vergunning worden opgenomen.
3. Als de exploitant de PAS-referentie 2030 realiseert door een loutere vermindering van dierplaatsen, dan volstaat een melding van gedeeltelijke of gehele stopzetting overeenkomstig de procedure in artikel 98 van het besluit van de Vlaamse Regering van 27 november 2015 tot uitvoering van het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning.

Veehouderijen die een vrijstelling genieten moeten nog steeds de omgevingsvergunning aan de PAS-referentie 2030 aanpassen en deze PAS-referentie 2030 realiseren. De vrijstelling bestaat er enkel in dat de veehouderij vrijgesteld wordt van de reductieverplichtingen bepaald in artikel 6(opent in nieuw venster) tot en met artikel 11(opent in nieuw venster). Dit betekent dat de door het decreet opgelegde reductiepercentages van ammoniakemissiereductie tot 0% worden herleid.

De toekenning van de vrijstelling zorgt er op zich niet voor dat de omgevingsvergunning van deze varkens-, pluimvee- of rundveehouderijen wordt aangepast. Hiervoor moet nog een vergunningsprocedure worden gevolgd.

Voor pluimvee-, varkens- en rundveehouderijen die reeds op 23 februari 2024 vergund waren, is het mogelijk om een hernieuwing of verandering van de omgevingsvergunning aan te vragen zonder de realisatie van de PAS-referentie 2030.

Als de impactscore van het gewenste project, namelijk het te vergunnen project, de drempelwaarde van 0,025% niet overschrijdt, dan is voor de vergunningsaanvraag een passende beoordeling conform het stikstofdecreet niet vereist (zie artikel 36, eerste lid stikstofdecreet(opent in nieuw venster)). In dat geval moet men overeenkomstig artikel 5, tweede lid van het stikstofdecreet, niet voldoen aan de PAS-referentie 2030, moeten geen generieke bronmaatregelen worden toegepast en moet geen tussentijdse inspanning worden gedaan voor rundveehouderijen. In dit geval kan de exploitant immers een vergunning krijgen voor een ammoniakemissie die hoger is dan zijn PAS-referentie 2030. Wanneer men op deze manier een vergunning aanvraagt, speelt een eventuele vrijstelling van de reductieverplichtingen geen rol voor het verlenen van die vergunning, men kan dan immers toch een vergunning verkrijgen voor een hogere ammoniakemissie dan de PAS-referentie 2030.