Klimaatadaptieve maatregelen

Door het herstel van de wetlands rondom Mechelen en Tilburg kunnen ze hun natuurlijke functie als water- en dus ook klimaatbuffer opnieuw opnemen. Dit vergroot de weerbaarheid tegen overstromingen, gaat het hitte-eilandeffect in deze steden tegen, bevordert de biodiversiteit én creëert natuurlijke recreatiemogelijkheden voor de burgers.

Herstel waterlopen en wetlands rondom Mechelen

• De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) herstelt de waterlopen Vrouwvliet en de Barebeek in een meer natuurlijke toestand zodat ze een evenwichtiger afvoerregime krijgen. Hierdoor zullen de wetlands waarin ze gelegen zijn tijdens droge periodes niet meer uitdrogen en anderzijds bij hevige neerslag hun natuurlijke waterbergende functie beter kunnen vervullen. Bovendien zal VMM inzetten op de repliceerbaarheid van deze ingrepen.
• Natuurpunt en de VMM herstellen samen 320 ha aan wetlands die van nature aanwezig zijn in de valleien van de Barebeek, Vrouwvliet en de Zenne, en verbinden deze terug met deze rivieren. Door het wegvallen van de verbinding en de versnelde afvoer van water waren deze sterk verdroogd.
• Om de wetlands aan het Mechels Broek te herstellen maakt men opnieuw een verbinding met de Dijle waardoor het rivierwater weer in het broek kan stromen. Natuurlijke filters verwijderen het teveel aan nutriënten in het rivierwater.

Herstel wetlands ten noorden van Tilburg

De gemeente Tilburg en Waterschap De Dommel werken samen met andere partners (zoals ZLTO en Natuurmonumenten) aan een innovatief en aantrekkelijk water- en klimaatlandschap Pauwels. Het doel is om met een stelsel van beekjes, vijvers, wadi’s, greppels en waterbergingen te komen tot een mooi en schoon watersysteem dat overtollig regenwater uit de stad kan opvangen, zuiveren en teruggeven aan de natuur. Het waterlandschap ontlast het watersysteem in de stad, biedt meer water voor gebruik door boeren en draagt bij aan het herstel van het grondwater.

Dit project maakt het gebied niet enkel bestendig tegen de klimaatverandering. Het bijzondere is vooral dat recreatie, natuurinclusieve landbouw en agrarische activiteiten, ecologie en waterberging hier samenkomen:

• Aantrekkelijke recreatieve fiets- en wandelroutes met meer ruimte voor natuur en het mooie landschap komen langs bijzondere punten waar het verhaal van het waterlandschap wordt verteld en ook echt zichtbaar is.
• Daarnaast krijgt de in het gebied gevestigde educatieve boerderij Pauwelshoeve de mogelijkheid om leerrijke activiteiten op te zetten rond klimaatverandering.
• Ten slotte maken de ingrepen het gebied ook aantrekkelijker voor vogels en amfibieën.

Acties in de stad Mechelen

• Door in verschillende straten het afval- en regenwater te scheiden, zal enkel nog zuiver regenwater terechtkomen in de Vrouwvliet, Baarbeek en Hanswijkbeek. Tijdens deze werken vergroent de stad de straten ook meteen in de mate van het mogelijke. Samen met drinkwaterbedrijf Pidpa onderzoekt Mechelen nog meer opportuniteiten om het regenwater af te koppelen.
• Stad Mechelen wil daarnaast extra inzetten op de ontharding van straten, zodat regenwater maximaal lokaal kan infiltreren en de sponswerking van de bodem wordt hersteld.
• Daarnaast helpt de stad burgers om zelf stappen te zetten via het subsidiëren van groendaken en het faciliteren van tegeltuintjes en ontharden van voortuinen.
• De inwoners van Mechelen kunnen reeds een beroep doen op een renovatiecoach die gratis langskomt en duurzaam renovatieadvies geeft. Dankzij dit project zullen zij binnenkort ook specifiek water-advies op maat krijgen over aanpassingen die ze aan hun woning kunnen doen om duurzamer om te gaan met water.

Burgerwetenschap

Ook wil het project voortbouwen op de resultaten van CurieuzeNeuzen in de Tuin, het burgerwetenschapsproject dat op 5.000 plaatsen in Vlaanderen onderzoek deed naar hitte en droogte. In dat kader meet men van april 2023 tot en met augustus 2027 via meer dan 100 meetpaddenstoelen in de tuinen van inwoners van Mechelen en Tilburg de effecten van hitte, droogte en extreme neerslag.

De verzamelde gegevens worden live gedeeld via een online dashboard, waardoor zowel onderzoekers als inwoners inzicht krijgen in de lokale klimaatveranderingen. Dit programma bevordert burgerwetenschap en stimuleert de betrokkenheid van de gemeenschap bij milieubescherming en klimaatadaptatie.

Wat leren we hieruit?

Het LIFE-project Wetlands4Cities toont het belang aan van integrale waterbeheerstrategieën en het herstel van natuurlijke ecosystemen in en rondom stedelijke gebieden. Door diverse klimaatadaptieve maatregelen te implementeren en burgers te betrekken, kunnen steden hun weerbaarheid tegen overstromingen en droogte vergroten. Het bevorderen van biodiversiteit, het verbeteren van waterinfiltratie en het verminderen van hittestress zijn cruciale stappen naar een duurzamere, klimaatbestendige en aantrekkelijkere stedelijke omgeving.

Info project

• Coördinator: Natuurpunt
• Partners: Natuurmonumenten, Stad Mechelen, Stad Tilburg, Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Waterschap De Dommel, Pidpa
• Ligging: Mechelen en Tilburg
• Uitvoeringsperiode: september 2022 - 2027

Interesse in gelijkaardige projecten?

Zie de focusgroepen ‘Sponssteden’, ‘Klimaatbestendige publieke ruimte’ en ‘Natuurversterkende stedenbouw’, en de werkgroepen ‘Integrale samenwerking’ en ‘Vorming & opleiding’!