Religieus textiel op de Vlaamse Topstukkenlijst
Iets meer dan een jaar geleden werd de Topstukkenlijst verrijkt met textiel uit kerken en kloosters. Priestergewaden, (wand)tapijten, geborduurde bekleding van altaren, kleedjes voor Mariabeelden… Het zijn de stille getuigen van de rijke katholieke traditie in Vlaanderen. Door dit textiel te beschermen wordt het belang en de waarde van het religieuze textiel als Vlaams erfgoed beklemtoond.
Weeftechnieken en borduurwerk
Gewaden van priesters, zoals kazuifels en koorkappen, werden vaak gemaakt van dure stoffen en voorzien van exquis borduurwerk uit Vlaanderen. Het borduurwerk stelde doorgaans religieuze taferelen voor, maar soms zaten er ook verwijzingen in naar de opdrachtgever of eigenaar van het gewaad. Een voorbeeld daarvan is het wapenschild met de tien winkelhaken van pastoor van Thienwinckel op de 16de-eeuwse groene kazuifel uit Zichem.
Foto: detail rug kazuifel Rubensgewaad - verrijzenis van Christus (Antwerpse kathedraal, 1726-1750, zijde) - © KIK-IRPA, fotograaf Katrien Van Acker
Mariadevotie
Vlaanderen kent een lange traditie van het aankleden van Mariabeelden als deel van de Mariadevotie. Die traditie is nog steeds levendig. Zo ontwierp de wereldbekende modeontwerpster Ann Demeulemeester in 2001 een artistiek hoogstaande jurk uit zijde en veren voor het beeld van de Madonna uit de Antwerpse Sint-Andrieskerk.
Foto: reliëfborduurwerk antependium (Sint-Maartenkerk Kortrijk, 1550-1600, zijde, zilver- en gouddraad) - © KIK-IRPA, fotograaf Katrien Van Acker
Fragiel erfgoed
Dit is slechts een greep uit het religieuze textiel dat beschermd is als Vlaams topstuk. Op de Topstukkenlijst prijken ook heel wat andere religieuze textiele stukken en verzamelingen, waarvan er weinig tot geen gelijksoortige in dezelfde staat te vinden zijn in Vlaanderen. Ze geven een beeld van de liturgische - en devotiepraktijken van weleer en getuigen van de rijke textieltraditie en de hoog gewaardeerde Vlaamse linnen- en kantnijverheid, tapijt- en zijdeweverij en borduurnijverheid.
Behoeden voor verval en verdwijning
Om dit erfgoed te behoeden voor verval organiseerde het departement in samenwerking met FARO, textielrestauratrice Shirin Van Eenhooge, Monumentenwacht en PARCUM in februari drie informatiesessies op maat voor eigenaars en beheerders van een textiel topstuk.
Wil je zelf meer weten over het Topstukkendecreet, het behoud en beheer en de bewaaromstandigheden van textiel en over de dienstverlening van de diverse erfgoedspelers in het veld? Hieronder vind je alle informatie terug per thema.
- Het Topstukkendecreet geduid
- Behoud en beheer van textiel
- Hangend bewaren op een opgedikte kapstok (video)
- Liggend bewaren in een doos of kast (video)
- Opgerold bewaren (video)
- De dienstverlening van