Meesterwerk van Schmalzigaug aangekocht door Vlaamse Gemeenschap
De Vlaamse Gemeenschap verwerft het uitzonderlijke schilderij 'Ontwikkeling van een thema in rood: Carnaval' (1914) van Antwerpenaar Jules Schmalzigaug, het eerste volledig abstracte werk in Vlaanderen. Het schilderij werd aangekocht via het Topstukkenfonds en wordt opgenomen in de Topstukkenlijst. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) krijgt het werk in langdurige bruikleen.
De minister van Cultuur maakte de aankoop van het werk bekend tijdens de opening van de expo 'Fantastisch Real' in München, een tentoonstelling over Belgische moderne kunst van circa 1860 tot 1960. De expo werd op poten gezet door het KMSKA en een Münchense kunstgalerij. Het werk van Schmalzigaug is ongetwijfeld een van de meest opvallende werken in de expo.
Uitzonderlijk talent
Schmalzigaug (1882-1917), telg uit een welgestelde Duitse familie, woont het grootste deel van zijn leven in Antwerpen. Van 1910 tot 1912 verblijft hij vooral in Parijs, waar hij in contact komt met kubistische kunstenaars en fauvisten.
In 2012 bezoekt hij een tentoonstelling van Italiaanse futuristen en raakt in de ban van deze kunstbeweging. Daarop besluit hij te verhuizen naar Venetië. Zijn verblijf in Italië van 1912 tot 1914 wordt de gelukkigste en vruchtbaarste van zijn leven. Zijn stijl ontwikkelt zich verder in de richting van het abstracte. Wonend en werkend in Venetië krijgt Schmalzigaugs vernieuwende en gedurfde werk in eigen land echter weinig weerklank.
Schmalzigaug vlucht tijdens WO I naar Den Haag. In het door de oorlog geïsoleerde Nederland miste hij de sfeer van Venetië en het contact met de grote kunststromingen. Zijn werken halen niet meer het niveau van zijn Italiaanse periode. Hij raakt in een depressie en pleegt in 1917 zelfmoord.
Carnaval, een werk dat hij in Venetië maakte, blijft in Italië en verdwijnt van de radar. Pas in 2015 duikt het werk opnieuw op in een Zwitsers veilinghuis en wordt het door collectioneur en kunsthandelaar Ronny Van de Velde aangekocht.
Begin van de abstracte avant-garde
Hoewel Schmalzigaug tijdens zijn leven niet veel erkenning heeft gekregen, behoort hij tot de origineelste en meest getalenteerde moderne Belgische kunstenaars van zijn tijd. Hij probeerde licht, kleur, vibraties en beweging in alle variaties uit te beelden.
Met Ontwikkeling van een thema in rood: Carnaval komt Schmalzigaugs uitzonderlijke talent bovendrijven en krijgt de abstracte avant-garde een beginpunt. Het werk is één en al vrije expressie, een levendig spel van onvermengde kleurpigmenten. Het is het eerste volledig abstracte werk in Vlaanderen en is daarmee een belangrijke aanwinst voor de openbare Vlaamse kunstcollectie.
Op vraag van het KMSKA, dat al een mooie collectie van Schmalzigaug verzameld heeft, koopt de Vlaamse Gemeenschap nu via het Topstukkenfonds dit schilderij met grote museale waarde aan. Het werk beantwoordt immers aan de criteria ‘zeldzaam en onmisbaar’ uit het Topstukkendecreet en is een sleutelwerk in de Vlaamse cultuurgeschiedenis. Het Topstukkenfonds geeft het schilderij in langdurige bewaring aan het KMSKA, waar het een plek zal krijgen in de toekomstige collectiepresentatie.
Foto: Collectie KMSKA - Vlaamse Gemeenschap
Over het Topstukkendecreet
Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt de Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Deze lijst bevat op dit moment 786 individuele objecten en 104 verzamelingen. Voor die beschermde voorwerpen en verzamelingen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen
Op basis van dit decreet werd ook het Topstukkenfonds opgericht. De middelen van dat fonds worden aangewend voor de restauratie van in de Topstukkenlijst opgenomen stukken en voor de aankoop van topstukken. Het Topstukkenfonds koopt stukken aan die al in de Topstukkenlijst opgenomen werden, maar ook erfgoed dat niet in die lijst werd opgenomen en dat aan de inhoudelijke criteria ‘zeldzaam en onmisbaar’ van het Topstukkendecreet beantwoordt. Die cultuurgoederen worden na verwerving op de Topstukkenlijst geplaatst.