Gentse Feesten en Pelgrimstafel in het Sint-Julianusgasthuis erkend als immaterieel erfgoed

De Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed geeft een overzicht van ons niet-tastbaar erfgoed: onze kennis, gewoontes, gebruiken en praktijken die dermate belangrijk zijn dat we ze moeten koesteren om aan volgende generaties te kunnen doorgeven. De minister van Cultuur voegt nu twee nieuwe elementen toe aan die Inventaris: de Gentse Feesten en de  Pelgrimstafel in het Sint-Julianusgasthuis  in Antwerpen.

De Gentse Feesten zijn een van de grootste culturele volksfeesten in Europa. Elk jaar in juli wordt de Gentse binnenstad tien dagen lang één groot feestterrein - tenzij een pandemie roet in het eten gooit. De allereerste feesten vonden plaats in 1843, toen het stadsbestuur besloot om alle bestaande feesten samen te voegen tot “eene jaerlyksche Gemeente Feest”. Op die manier wou de burgerij het werkverlet door de talrijke wijkfeesten en kermissen indammen. Na de wereldoorlogen en met de opkomst van nieuwe vrijetijdsmogelijkheden in de jaren 50 en 60 raakten de feesten in het slop.  

Eind jaren 60 werden de Gentse Feesten, onder impuls van alternatievelingen zoals  beeldhouwer Walter De Buck, nieuw leven ingeblazen. Met hun gevarieerde, volkse en creatieve aanbod van volksmuziek, jazz, mime, dans, ... startte de revival van de feesten. Vernieuwend, verfrissend en eigentijds: dat bleek de leidraad die de feesten de volgende decennia omvormden tot het huidige succesverhaal.  

Dankzij vernieuwingen en een diverse activiteitenwaaier groeiden de Gentse Feesten uit tot een spectaculair evenement, dat jaarlijks 1,5 miljoen bezoekers trekt. Het succes is een prachtige aanmoediging voor de stad en de organisatoren om de feesten als collectieve en diverse cultuurbeleving op een duurzame wijze verder uit te bouwen. Nu is het aftellen naar een hopelijk coronavrije editie in 2022.

Elk jaar wordt in het Sint-Julianusgasthuis in Antwerpen een Pelgrimstafel georganiseerd. Op Witte Donderdag wordt de tafel in de kapel gedekt en 's avonds worden 12 alleenstaande bejaarden uitgenodigd om mee te dineren. Er worden enkel visgerechten geserveerd, want het is vastentijd. Het aantal genodigden is symbolisch en verwijst naar de 12 apostelen en het Laatste Avondmaal. De traditie is eeuwenoud.  Volgens de legende vindt ze haar oorsprong in de 16de eeuw, toen een kapitein van het Spaanse bezettingsleger het gasthuis een geldsom naliet om arme lieden een maaltijd te schenken. 

Het delen van eten is een teken van barmhartigheid en naastenliefde dat het Sint-Julianusgenootschap ook in deze tijden wil benadrukken. De Pelgrimstafel is een jaarlijkse herinnering dat er vandaag de dag nog veel armoede en eenzaamheid is. Door in elke vasten de tafel te dekken, wordt de traditie in ere gehouden en beleven twaalf bejaarden een fijne avond. 

Het Sint-Julianusgasthuis is een van de oudste gebouwen in Antwerpen en herbergt verschillende historische objecten en relikwieën. De kapel waar de pelgrimstafel wordt gedekt, huisvest de befaamde kunstgalerij De Zwarte Panter. Op die manier brengt de Pelgrimstafel in het Sint-Julianusgasthuis onroerend, roerend en immaterieel erfgoed samen. De traditie is duidelijk stevig geworteld in het verleden, maar blijft ook in het heden en de toekomst maatschappelijk relevant.