Assemblage ‘Zonder titel' van Paul Joostens op de Topstukkenlijst
De assemblage ‘Zonder titel’ uit 1922 - ook bekend als ‘Object-collage' - van avant-gardekunstenaar Paul Joostens is definitief beschermd als Vlaams topstuk. Deze unieke assemblage van een eigenzinnige en weerspannige kunstenaar neemt een bijzondere en belangrijke plek in de Vlaamse en Belgische avant-garde in en verdient daarom een plaats op de Topstukkenlijst.
Een eigenzinnige avant-garde kunstenaar
Paul Joostens (Antwerpen, 1889–1960) was een van de meest eigenzinnige avant-gardekunstenaars in België. Zijn werk kent internationale waardering, is gegeerd op de kunstmarkt en komt voor in grote overzichtstentoonstellingen over dadaïsme.
Vanaf 1917 maakte hij zijn eerste driedimensionale werken en collages. Onder invloed van dichter Paul van Ostaijen en kunstenaars Oscar en Floris Jespers maakte hij vanaf 1920 dadaïstische abstracte collages en constructies van wegwerpmaterialen.
‘Zonder titel’
Van zijn dadaïstische periode (1920-1923) zijn slechts een klein aantal assemblages in België bewaard gebleven. De assemblage 'Zonder titel' uit 1922, ook bekend als 'Object-collage', is dan ook zeldzaam in Vlaanderen.
Op de grens tussen abstract en figuratief evoceert de assemblage een vrouwenhoofd met modieuze accessoires. Het kunstwerk lijkt op het eerste gezicht een toevallige accumulatie, maar het vormt wel degelijk een samenhangend geheel, waarbij zowel vorm, materialen als kleurengamma het resultaat zijn van overwogen keuzes.
De beeldtaal van de assemblage sluit aan bij de ambities van een radicale en kosmopolitische gemeenschap van schrijvers en kunstenaars begin jaren 1920. Het werk is echter niet representatief voor het modernisme in Vlaanderen in die tijd, maar vormt wel een onmisbare schakel in de lokale avant-garde.
Over de Topstukkenlijst
Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Omdat aan het behoud van dit erfgoed groot belang wordt gehecht, is het ook mogelijk er restauratiesubsidies voor aan te vragen.