Beethovenschetsen aangekocht door Vlaamse Gemeenschap
De Vlaamse Gemeenschap kocht onlangs een handschrift met twee compositieschetsen van Ludwig van Beethoven. De componist maakte die schetsen voor het laatste deel (Prestissimo) van de Pianosonate nr. 1 in f. Door het handschrift aan te kopen zorgt de Vlaamse Gemeenschap ervoor dat het bewaard blijft als cultureel erfgoed.
De schetsen werden aangekocht via het Topstukkenfonds en opgenomen in de Topstukkenlijst. Die lijst bevat alle erkende zeldzame en onmisbare cultuurgoederen waarvoor speciale beschermingsmaatregelen gelden.
Beethoven als vernieuwende kunstenaar
Beethoven is bekend als componist van symfonieën en concerto’s maar zijn pianosonates waren zijn absolute meesterwerken. In dat genre realiseerde Beethoven de meest verregaande vernieuwing; fundamenteel voor de ontwikkeling van de negentiende-eeuwse muziek. Die vernieuwing werd in 1795 ingeluid door de publicatie van de drie pianosonates. Zij speelden een belangrijke rol in Beethovens evolutie als componist.
Het aangekochte handschrift bevat de schetsen van de allereerste ‘moderne pianosonate’ en is van uitzonderlijke betekenis voor de muziek- en cultuurgeschiedenis. Wereldwijd zijn er maar drie pagina’s met schetsen van Beethovens eerste pianosonate bekend. Twee geven het eerste deel van de sonate weer en bevinden zich in bibliotheken in Wenen en Moskou. De derde pagina heeft betrekking op de finale van de sonate en werd door de Vlaamse overheid verworven. Het handschrift is het enige bekende handschrift van Beethoven dat in België wordt bewaard.
Bron voor wetenschappelijk onderzoek
Het manuscript is relevant voor onderzoek naar Beethoven. Hij was namelijk de eerste componist bij wie het schetsen van muziekstukken een wezenlijk onderdeel van het compositieproces was. Musici zoals Bach, Mozart en Haydn hadden een nieuw stuk als het ware volledig in hun hoofd en schreven vervolgens de definitieve versie zonder haperingen of correcties in één vloeiende beweging op.
Beethovens compositieproces had een grote impact op de typische diepzinnigheid van zijn muziek. Daardoor is het voor zowel onderzoekers als uitvoerders heel verhelderend om de schetsen grondig te bestuderen. De Skizzenforschung (schetsenonderzoek) is een aparte deeldiscipline binnen het onderzoek naar Beethoven.
Bewaarplaats en publieke ontsluiting
De schetsen worden in bewaring gegeven aan de Alamire Foundation, het Internationaal centrum voor de studie van Muziek in de Lage Landen. De Alamire Foundation staat in voor de ontsluiting en valorisatie van de schetsen.
In samenwerking met Beethovenstad Mechelen zal het publiek kennis kunnen maken met het topstuk. Het handschrift zal via tijdelijke bruikleen een belangrijke rol spelen in een door de stad gepland Beethovenproject. Ludwig van Beethoven had namelijk een link met Mechelen, zijn grootvader Louis van Beethoven werd er geboren, volgde er zijn muziekopleiding en startte er zijn muzikale carrière.
Over de Topstukkenlijst
De Topstukkenlijst wordt opgesteld op basis van het Topstukkendecreet. Dat decreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten die wegens hun bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis als zeldzaam en onmisbaar worden beschouwd.
Het Topstukkenfonds voorziet in de nodige middelen om belangrijk erfgoed aan te kopen en zo voor ongewenste uitvoer te behoeden. De door het Topstukkenfonds aangekochte topstukken worden in bruikleen gegeven aan publieke musea in Vlaanderen.
De Topstukkenlijst telt op dit moment al meer dan 1000 zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen. Voor die Topstukken gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Dit erfgoed behouden is van groot belang. Daarom kun je daarvoor restauratiesubsidies aanvragen.