Regenwater wordt in steden vaak afgevoerd naar de riolering. Bij extreme regen, wat vaker zal gebeuren omwille van klimaatverandering, kan dit leiden tot overbelasting en overstroming van de riolering, met allerlei schade en problemen tot gevolg. Daarom wordt steeds meer gezocht naar methoden om de afvoer van regenwater af te koppelen van de riolering.

De adaptatiemaatregel van open en beleefbare waterlopen kan helpen om het rioleringssysteem te ontlasten. Regenwater wordt naar deze waterlopen afgevoerd. Het water kan zo ook langer worden vastgehouden, wat van pas kan komen bij mogelijke droogte.

De open en beleefbare waterloop heeft bij voorkeur groene oeverstroken. Wanneer daar geen ruimte voor is, dan kan gekozen worden voor stenen kades of trappen. De waterlopen zouden geïntegreerd moeten worden in de stedelijke ontwikkeling en ook een functie vervullen voor de leefbaarheid van de stad. En het kan ingezet worden voor allerlei recreatiemogelijkheden.

Deze maatregel draagt bij aan volgende klimaatproblemen:

• Extreme regen
• Overstromingen
• Droogte
• Hitte

Open en beleefbare waterlopen vangen water op tijdens extreme regenval. Dat water wordt geborgen en vastgehouden en kan van pas komen tijdens droogte. Wanneer die waterlopen in bebouwd gebied liggen, dan kunnen ze een rol spelen bij het verminderen van hitte.

De impact zal groter zijn wanneer er ook groene oeverstroken aanwezig zijn.

Daarnaast kan een open waterloop ook aantrekkelijker zijn voor de stadsbewoners en bijdragen aan de leefbaarheid van het gebied. Bij een groene oeverstrook kan de open en beleefbare waterloop ook een rol spelen bij waterinfiltratie en behoud van biodiversiteit.

Het effect neemt toe naarmate de waterloop een grotere omvang heeft, zowel wat betreft de breedte, de diepte en de lengte.

Wanneer ontstaat er impact?

Een open en beleefbare waterloop heeft onmiddellijk effect na aanleg of openlegging.

De groene oeverstroken hebben effect na een jaar tot een aantal jaren na implementatie, omdat de vegetatie tijd nodig heeft om zich te ontwikkelen.

Deze maatregel levert co-benefits op voor waterbeleid, zoals wat betreft vasthouden van water en waterinfiltratie, en voor het natuurbeleid wat betreft biodiversiteitsbehoud. Beleefbare waterlopen zijn ook nuttig voor beleidsdomein recreatie.

• Waterlopen kunnen gemakkelijker aangelegd worden wanneer straten of wijken gerenoveerd worden. Vaak kunnen oude waterlopen weer open gemaakt worden en benut worden.
• De adaptatiemaatregel moet aantrekkelijk blijven bij hoge en lage waterstanden, bijv. door het toepassen van trappen of een zacht hellende groene oever.
• Bij toepassen van groene oeverstroken moet de aanplant bestand zijn tegen (kortdurende) overstroming in natte perioden en tegen droogte in droge perioden.
• Naarmate er meer wateroverlast is moet de capaciteit van waterberging in de waterlopen groter zijn. Dit betekent dus diepere en/of bredere waterlopen.
• Omwille van de biodiversiteit wordt het aangeraden om voor de oeverstroken planten te kiezen die inheems zijn en aantrekkelijk zijn voor bezoekers, maar ook voor vogels, vlinders en bijen.

• De maatregel zal een verandering teweeg brengen in de volgende Mayors Adapt indicatoren:

• % van gebouwen die beschadigd zijn door extreem weer
• % van infrastructuur, dat beschadigd is door extreem weer
• % verandering in oppervlakte van groen-blauwe netwerken
• % verandering in afgedichte oppervlakten
• % verandering in afvoer van teveel aan regenwater
• % verandering in opslag van regenwater
• % veranderingen in toeristische activiteiten

Deze maatregel kan gemonitord worden door te berekenen hoeveel extra waterbergingscapaciteit gecreëerd wordt via deze ingrepen. Verder kan de impact van deze maatregel gemonitord worden door na te gaan of er minder schade is door extreme regenval. Dit kan gebeuren door informatie op te vragen bij verzekeringsmaatschappijen en het aantal oproepen bij de hulpdiensten. Ook kan via een meettoestel gemeten worden of de temperatuur daalt in de omgeving van de waterlopen.

De maatregel zal een verandering teweeg brengen in de volgende Mayors Adapt indicatoren:

• % van gebouwen die beschadigd zijn door extreem weer
• % van infrastructuur, dat beschadigd is door extreem weer
• % verandering in oppervlakte van groen-blauwe netwerken
• % verandering in afgedichte oppervlakten
• % verandering in afvoer van teveel aan regenwater
• % verandering in opslag van regenwater
• % veranderingen in toeristische activiteiten