’t Zwen in Zwijndrecht: Verbetering en opwaardering groengebied voor educatie en klimaatadaptatie
Het educatief gebied ’t Zwen, eigendom van de gemeente en grenzend aan de Laarbeek, was sinds de ontbinding van de vzw ’t Zwen al enkele jaren verwaarloosd. Het werd niet meer onderhouden, scholen gingen er niet meer naartoe en het was nauwelijks nog toegankelijk. Een herinrichting was nodig, en werd gekoppeld aan de aanleg van een nieuwe fietsverbinding langs de Laarbeek. Het gebied vormt een binnengebied in de bebouwde woonkern van de gemeente.
- Locatie
- Zwijndrecht
- Type problematiek
- Hitte, Wateroverlast
- Type maatregel
- Ruimte voor water
- Type
- Voorbeeld in de praktijk
Projectbeschrijving
Het gebied werd ontsloten zodat het opnieuw toegankelijk werd als educatief gebied. Bovendien is de Laarbeek, die langs het gebied en door de dorpskern loopt, nu meer zichtbaar. Bij de herinrichting werden verschillende maatregelen betreffende klimaatadaptatie geïntegreerd. Voor het behoud en stimuleren van biodiversiteit werd de reeds bestaande poel, die aan het dichtslibben was, aangepast naar een meer geschikt biotoop voor de kamsalamander. Tevens vormen de schuine oevers een uitstekend leefgebied voor planten, insecten, amfibieën en kleine zoogdieren. De herprofilering en afschuining van de beekoever resulteerde in een meer natuurvriendelijke oever met een geleidelijke overgang naar water. Hierdoor kan een meer gevarieerde vegetatie ontwikkelen. Ter bevordering van de biodiversiteit werd ook een ruim dierenhotel gebouwd. Hier kunnen allerlei insecten terecht, maar ook kleine zoogdieren zoals egels. Voor een maximale buffercapaciteit werd de natuurlijke loop van de Laarbeek behouden. Daarnaast vormt de heraangelegde poel een extra buffermogelijkheid. Dit gebied dient echter niet enkel als buffering en ter bevordering van biodiversiteit, het heeft ook een belangrijke verkoelende functie. Uit studies van de stad Antwerpen blijkt dat ook in Zwijndrecht het hitte-eilandeffect sterk aanwezig is. Om hittestress te beperken is koeling binnen de bebouwde kern dus heel belangrijk. Kleinere groengebieden hebben een invloed op het microklimaat. Door de verdamping en schaduw van de bomen, minder opgewarmde verharde oppervlakte en het aanwezige water, vormt dit gebied een oase in het bebouwde gebied waar de lucht- en oppervlaktetemperaturen lager blijven. Het dierenhotel, de takkenrils, maar ook de verschillende soorten nestkastjes, vergroten de educatieve waarde van het kleine natuurgebied. ‘t Zwen wordt goed bezocht door een breed publiek. De leerlingen van de aanpalende school bijvoorbeeld, gebruiken het bruggetje achter in het gebied als toegang voor de school. Je ziet er ook vaak wandelaars.
Financiering
- Voorzien budget voor studie: 15 000 euro incl. btw
- dKostprijs uitvoering werken: 134 890 euro incl. btw
Beleidsinstrumenten
- Een ontwerpplan werd gemaakt door studiebureau Arcadis
- Voor de herinrichting van het gebied en de aanleg van het fietspad werd een bouwvergunning aangevraagd bij de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar
- Tijdens het openbaar onderzoek vond een infovergadering plaats voor de omwonenden
- Er werd een aanbestedingsdossier opgestart voor de uitvoering van de werken
- Voor de inhuldiging werden de omwonenden en de leerlingen van de aanpalende school uitgenodigd.
Toegepaste adaptatiemaatregelen
- Klimaateducatie op scholen
- Infiltratievelden en –stroken met bovengrondse wateropslag
- Open en beleefbare waterlopen
- Parken omvormen tot klimaatbuffer
- Stimuleren biodiversiteit
- Promoten fietsverkeer en/of openbaar vervoer en/of autoluwe zones
- Maatregelen tegen hitte (bijvoorbeeld schaduw)
Succesfactoren
Wat zeker bijgedragen heeft aan het succes van dit project, is het goede overleg met de lokale afdeling van Natuurpunt voor de educatieve aspecten van dit gebied. Ook met de aanpalende school is er een goede samenwerking voor zwerfvuilopruimacties. Het beheer van invasieve exoten vormt een blijvend aandachtspunt. Bij de werken aan de beekoever kwam een zeer groot aantal zaailingen van de Japanse duizendknoop uit. Deze werden allemaal manueel verwijderd.
Locatie
't Zwen Zwijndrecht
- Adres
Zwijndrecht
Routeplanneropent in nieuw venster