Project: Strategische Spie Ieper
De Spie is een uitgestrekt gebied met veel potentieel. Een integrale ruimtelijke visie laat zien hoe de vrijgekomen ruimte van het militaire domein en spoorgronden een unieke verbinding met de historische stadskern kunnen maken.
Ingediend door Stad Ieper bij de focusgroep ‘Natuurversterkende stedenbouw’.
Voor zo’n omvangrijk gebied (86 ha) heb je een ambitieus project nodig. Daarom wordt het nieuwe stadsdeel ontwikkeld en gerealiseerd via een gedeeld initiatief.
Niet elke zone heeft een fundamentele verandering nodig. De ecologisch waardevolle Triangel, waterrijke groenzones rond de Hommelhofstraat, de groenzone langs het spoor en de boomgaard op de militaire site krijgen hun plek in de nieuwe omgeving. Voor sommige ontwikkelingsgebieden zijn externe partijen aan zet:
- Defensie zal het Museumkwartier ontwikkelen en beheren.
- Het Lemahieupark vormt een landbouwgebied dat ANB verder zal ontwikkelen.
- De retailcluster is integraal eigendom van een private partij die de toekomstige transformaties van de site zal trekken.
- De intercommunale WVI zal de herbestemming van de Werkhuizen en het Kwartier Lemahieu begeleiden.
De stad Ieper blijft initiatiefnemer voor de herinrichting van de Oudstrijderslaan en de ontwikkeling van verschillende bouwvelden voor nieuwe woningen langs deze as. De stad staat ook in voor de aanleg van het verruimde vesten- en Pannenhuispark en de realisatie van een fietslink (het Ketelkwaadpad) langs de Ijzerwegbeek.
Klimaatadaptieve acties
De Spie als verbindend stadsdeel:
De verschillende bestemmingen van het projectgebied en de locatie nabij het station, zorgen voor nabijheid met binnenstedelijke voorzieningen
De nu nog relatief lege Strategische Spie heeft plaats voor wat niet in de binnenstad past, maar er snel deel van zal uitmaken: nieuwe woningen, maakbedrijven en groen. Dankzij hun ligging in een klimaatbestendige en gezonde omgeving, is het er goed voor mens en natuur.
Inzet op zachte vervoersmobiliteit dankzij fietsassen die de de lijninfrastructuren dwarsen (Verwezen Kanaal, spoor en Oudstrijderslaan)
De ontwikkeling vertrekt vanuit de historische gelaagdheid van Ieper als vestingstad en de natuurlijke en fysische kenmerken van het gebied. De ligging binnen de vestingsstructuur (inundatiegebied) gebiedt de waterrijke delen te behouden als spons en de ontwikkeling te beperken tot de zogenaamde dijken.
Men streeft naar een maatschappelijke meerwaarde door bijkomende investeringen in omgevingsaanleg.
Men voorziet ruimte voor water en groen:
Waterberging krijgt meer ruimte door een cruciaal element in de waterbeheersing van de stad, de vallei van de Ijzerwegbeek, te verruimen.
Men herstelt de Vauban vestingsstructuur en breidt deze uit tot een inundatiepark, het Pannenhuispark behoudt een groene bestemming, het Lemahieupark combineert landbouwgebruik met natuurverwerving en het Hommelhofpark wordt bestendigd.
De natuurwaarde verhoogt door in te zetten op een sterkere biodiversiteit.
Te overwinnen drempels
De opdeling in deelgebieden maakt de realisatie van het project Strategische Spie behapbaar. De deelprojecten zijn gespreid in de tijd en opgenomen door verschillende partijen. Tegelijk mag men het geheel niet uit het oog verliezen. Hiervoor is het essentieel om van bij de opstart enkele ‘overkoepelende sporen’ uit te zetten en die doorheen de ontwikkeling aan te houden. Deze sporen garanderen de continuïteit en kwaliteit van het realisatieproces.
Voorbereidende studies
Via een inhoudelijke verdieping op twee vlakken komt men tot een kader waar alle deelprojecten zich aan zullen conformeren alvorens over te gaan tot de uitwerking en realisatie:
- De herprofilering van de Oudstrijderslaan is erg bepalend voor de ontwikkeling van de Strategische Spie. Een ontwerpopdracht voor een meer gedetailleerde intekening van de Oudstrijderslaan, inclusief de kruispuntaansluitingen is daarom vereist. Een modelering van de verkeersstromen maakt deel uit van dit onderzoek om de profilering van de weg en kruispunten definitief te bepalen. Deze voorstudie is belangrijk om de bouwvelden en groenstructuren definitief af te bakenen.
- Een ontwerpopdracht moet de beoogde beeldkwaliteit bepalen van zowel het publieke domein als de gebouwde omgeving. Men zal keuzes moeten maken m.b.t. de vormentaal en het kleur- en materialisatiepallet. Daarnaast zal men de afweging moeten maken welke elementen coherent worden uitgewerkt, dan wel met een eigen identiteit.
Kwaliteitsbewaking
Een consequente kwaliteitsbewaking is essentieel voor het slagen van het project. Hiervoor worden de volgende sporen opgezet:
- Een Projectregisseur of Intendant staat in voor de algemene projectorganisatie en dagelijkse coördinatie. Hij/zij moet zorgen voor de inhoudelijke en procedurele afstemming tussen de deelprojecten en de verschillende betrokken partijen.
- Een Kwaliteitskamer met experten van verschillende disciplines (landschap, erfgoed, mobiliteit, architectuur, …) evalueert het waarmaken van de ambities en kan ingeschakeld worden tijdens workshops met ontwerpers van deelopgaves. Als alternatief voor de aanstelling van een eigen Kwaliteitskamer kan men ook de Provinciale Kwaliteitskamer betrekken bij het planproces.
Procedureel/juridisch
- De Provincie West-Vlaanderen verankert de toekomstvisie op het plangebied juridisch met de opmaak van het PRUP ‘Herziening Afbakening Kleinstedelijk Gebied Ieper’. De Start- en Procesnota zijn al in 2022 opgemaakt en er ging een publieksraadpleging door. De verdere uitwerking volgt de geëigende stappen via de opmaak van een scopingnota, het voorontwerp, ontwerp en definitieve vaststelling van het PRUP. Men overweegt om hiervoor te werken met een ‘deel-RUP’ voor de Strategische Spie.
- Het is eventueel mogelijk om de visie (al dan niet verder uitgewerkt) al in een vroegere fase vast te laten stellen door de Gemeenteraad als BGO (Beleidsmatig Gewenste Ontwikkeling). Deze procedure is minder robuust, maar zou eventueel tijdelijke invullingen wel sneller mogelijk maken.
Financieel
- Een actualisatie van de vastgoedberekening doorheen het volledige planproces is onontbeerlijk. Hiervoor zullen dus ook middelen moeten worden vrijgemaakt (eventueel via de intercommunale WVI).
- Om projectsubsidies te verkrijgen bij Stedenbeleid kunnen de publieke en private investeringen best op elkaar worden afgestemd. Voor een dergelijke aanvraag moet het dossier wel concreter worden uitgewerkt.
Projectinfo
- Indiener: Stad Ieper, bij de focusgroep ‘Natuurversterkende stedenbouw’
- Hoofdrolspelers: Stad Ieper, West-Vlaamse Intercommunale (WVI), Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Infrabel, Agentschap Wegen en Verkeer
- Locatie: Strategische Spie, Ieper
- Uitvoeringsperiode: vanaf eind 2025
Interesse in gelijkaardige projecten?
Zie de focusgroep ‘Natuurversterkende stedenbouw’.