Project: Ingrijpende transformatie Oude Markt Gavere
De ‘oude’ Markt in Gavere onderging een ingrijpende transformatie. Voorheen was het plein nagenoeg volledig verhard en deed het voornamelijk dienst als parkeerterrein. De diverse verhardingen verkeerden in zeer slechte staat. Er was geen ruimte voor ontmoeting of verblijf, en voetgangers moesten zich behelpen met een smal voetpad langs de gevels. Deze situatie vereiste dringend een herinrichting om van de Markt een multifunctionele, uitnodigende en klimaatbestendige ruimte te maken.
Ingediend door Sweco bij de focusgroep ‘Klimaatbestendige publieke ruimte’.
Klimaatadaptieve acties
Doordacht waterbeheer
Een deel van het plein is autovrij gemaakt om een klimaatbestendige ruimte te creëren. Deze ruimte beschikt over een geïntegreerde waterpartij, die continu wordt gevoed met vers bronwater vanuit de lagergelegen beschermde fontein. Hierdoor blijft de fontein altijd voor verkoeling zorgen, zelfs tijdens langdurige droogteperiodes. Deze waterpartij draagt niet alleen bij aan verkoeling, maar fungeert ook als een ontmoetings- en speelplek, wat het sociale leven bevordert.
De Markt beschikt nu over ongeveer 1.400 m² aan groenzones, met een totale capaciteit van 310 m³ voor de buffering van hemelwater. Deze zones zorgen ervoor dat bomen en planten van vers water worden voorzien. Hoewel de Markt voornamelijk uit gesloten bebouwing bestaat, hebben de ontwerpers zich niet laten beperken en maximaal ingezet op bronmaatregelen en ontharding. Dit resulteert in een succesvolle interactie tussen de marktfunctie en het omgaan met hemelwater, waarbij zowel stedelijke functionaliteit als duurzaamheid centraal staan.
Ook de voorste dakhelften van de woningen worden betrokken en aangesloten op de ondergrondse boomplaatsverbetering via infiltratieputjes. Zo wordt er maximaal ingezet op bronmaatregelen en wordt de Markt verbonden met het groen-blauwe verhaal. De beperkte oppervlakte die om technische redenen niet kan worden aangesloten op het infiltratiesysteem, wordt stroomafwaarts gebufferd in een buffertank en vertraagd afgevoerd naar het regenwaterstelsel.
Groenzones bevorderen biodiversiteit en sponsfunctie
De groenzones bestaan uit een combinatie van klimaatbestendige vaste planten, siergrassen, bloembollen, meerstammige heesters en solitaire bomen die voor schaduw zorgen. Deze diversiteit zorgt voor een aantrekkelijk en levendig landschap dat elk seizoen een hoge beeldkwaliteit biedt. Bovendien dragen de groenzones bij aan de biodiversiteit, omdat er van januari tot laat in de herfst altijd voldoende bloei en nectar beschikbaar is voor vlinders, bijen en andere insecten.
Naast hun esthetische waarde functioneren de groenzones ook als een natuurlijke spons voor de markt. Ze vangen vrijwel al het regenwater dat op de Markt valt op en laten het langzaam in de bodem infiltreren. Hiervoor is op basis van gedetailleerde berekeningen (SIRIO) een ondergrondse buffer aangelegd, bestaande uit bomengranulaat. De porositeit van het bomengranulaat zorgt voor een effectieve waterbuffering, terwijl de luchtige structuur van deze ondergrond de bomen optimale groeikansen biedt.
Vernieuwing van de riolering
De bestaande riolering, hoewel minder zichtbaar maar even belangrijk, verkeerde in slechte staat en vereiste daarom vernieuwing.
Een gedeelde multifunctionele ruimte
Bij de herinrichting van de publieke ruimte, en zeker bij een marktplein, diende een evenwicht te worden gevonden tussen de vaak zeer uiteenlopende behoeften. De markt moest dus flexibel zijn in gebruik en beleving, en diende ruimte te bieden voor:
De wekelijkse markt, kermis en andere evenementen
Terrassen
Ontmoeten en verblijven
Groenvoorzieningen
Parkeerplaatsen
Fietsenstallingen
Laad- en loszones
Speelplekken
Bereikbaarheid voor hulpdiensten
Bij de nieuwe markt wordt de ruimte niet meer ‘opgedeeld’ zoals vroeger, maar ‘gedeeld’, waardoor het gebruik multifunctioneel is.
Te overwinnen drempels
Om deze transformatie te doen slagen moest een draagvlak worden gecreëerd bij de bevolking. In dat kader werd een heus participatietraject opgezet met participatieavonden, ontwerpateliers en infomarkten waarbij de bewoners en handelaars van de Markt, de omliggende straten en alle Gaverlingen werden betrokken.
Daarnaast werd een parkeerbeleid uitgewerkt voor de kern van Gavere, zodat er minder parkeerplaatsen moesten worden voorzien op de Markt.
Projectinfo
- Indiener: Sweco, bij de focusgroep ‘Publieke ruimte’
- Hoofdrolspelers: Farys, Gemeente Gavere en Sweco
- Locatie: Markt, Gavere
- Uitvoeringsperiode: november 2021 – juni 2023
Interesse in gelijkaardige projecten?
Zie de focusgroepen ‘Sponssteden’, ‘Klimaatbestendige publieke ruimte’ en ‘Klimaatbestendige infrastructuur’!