Inspiratiecase: PAKT, Antwerpen
PAKT is een vooruitstrevend initiatief dat creatieve ondernemers en stadsboeren samenbrengt in een duurzaam ecosysteem, gevestigd in gerenoveerde pakhuizen en een dakboerderij naast het Groen Kwartier in Antwerpen. Dit project richt zich op het bevorderen van eetbaar groen binnen de stad en huisvest een diverse groep van ongeveer dertig ondernemers. Deze omvatten een koffiebar en -branderij, lunchzaken, restaurants, een pizzeria, een Belgisch biercafé en een fitnesscentrum.
De kern van PAKT is de stadsboerderij die de buurt, bedrijven en scholen inspireert met innovatief, lowtech, circulair en eetbaar stadsgroen. De boerderij verbindt stedelingen weer met de oorsprong van hun voedsel, creëert meer groene ruimte in de stad en verhoogt het bewustzijn rondom voedselproductie en duurzaamheid.
Klimaatadaptieve maatregelen
Op de daken van de oude pakhuizen is een uniek coöperatief stadslandbouwproject van 1.800 m² gerealiseerd. Hier kweken meer dan 100 buurtbewoners en stadsboeren hun eigen groenten en kruiden. Deze producten worden verkocht aan lokale koks en cateraars, en elke woensdag ook aan particulieren op het binnenplein van de PAKT-site.
PAKT combineert de expertise van een landbouwer, een community expert en een landschapsarchitect om een haalbaar en kostenbesparend model te ontwikkelen. Dit model bevat verschillende circulaire oplossingen en innovatieve maatregelen, zoals:
- Wateropvang: systemen voor het opvangen en hergebruiken van regenwater.
- Restafvalverwerking: verwerking van organisch afval tot compost, die weer wordt gebruikt voor de stadsboerderij.
- Meststoffenterugwinning: het terugwinnen en hergebruiken van meststoffen.
- Slimme polyculturen: gebruik van robuuste gewassen in polyculturen die beter bestand zijn tegen ziektes en klimaatveranderingen.
Deze maatregelen dragen bij aan de klimaatbestendigheid van de wijk, verminderen de CO2-uitstoot, temperen hittestress en vergroten de biodiversiteit.
Wat leren we hieruit?
Het PAKT-project heeft waardevolle inzichten opgeleverd over duurzame stadslandbouw en samenwerking binnen stedelijke gemeenschappen. Enkele belangrijke lessen zijn:
- Kracht van gemeenschap
De betrokkenheid van buurtbewoners en stadsboeren is cruciaal voor het succes van stadslandbouwprojecten. Hun actieve deelname en gedeelde verantwoordelijkheid versterken de gemeenschap en verhogen het bewustzijn over duurzaamheid.
- Experimenteren loont
Door te investeren in experimenten met lowtech-oplossingen en circulaire modellen, kunnen haalbare en effectieve methoden worden ontwikkeld die breed toepasbaar zijn in stedelijke contexten.
- Flexibiliteit en aanpassingsvermogen
Het stedelijke klimaat biedt unieke kansen voor voedselproductie, zoals snellere teeltrotaties. Het is belangrijk om flexibel en aanpassingsgericht te zijn om optimaal gebruik te maken van deze voordelen.
- Synergie tussen disciplines
De samenwerking tussen landbouwkundigen, community experts en landschapsarchitecten heeft bewezen dat multidisciplinaire benaderingen leiden tot meer robuuste en innovatieve oplossingen voor stadslandbouw.
PAKT toont aan dat door samenwerking en innovatie, steden niet alleen groener en duurzamer kunnen worden, maar ook hun bewoners kunnen verbinden met de natuur en de oorsprong van hun voedsel. Dit project dient als inspirerend model voor andere steden die soortgelijke duurzaamheidsdoelen nastreven.
Info project
- Opdrachtgever: Ismail en Yusuf Yaman, Stefan Bostoen
- Ontwerpteam: Architect Roel Vermeesch, agrobiotechnoloog Bram Stessel en community expert Adje Van Oekele
- Ligging: Regine Beerplein 1, Antwerpen
- Uitvoeringsperiode: 2006 - 2017
Interesse in gelijkaardige projecten?
Zie de werkgroep ‘Integrale samenwerking’ en de focusgroep ‘Natuurversterkende stedenbouw’!
Bron: ‘Stedenbouw kan ook zo’ - Eva Heuts, Erik Grietens