Wat zijn sponssteden?

Een sponsstad is een stad of gemeente met één of meerdere natte natuurgebieden gelegen in de omgeving van de stedelijke kern. Deze natte natuur of wetlands zorgen mee voor een sponseffect in de stad. De bodem in de gebieden kan water langer vasthouden en geeft deze geleidelijk af. Hierdoor worden de steden beter bestand tegen de extremen van klimaatverandering.

Verkoeling en minder wateroverlast

Door het sponseffect wordt het water langer vastgehouden in de bodem en daarna afgegeven aan de omgeving. Zo hebben planten en dieren minder last van hittestress en droogte. Bovendien verkoelt dit vastgehouden water de nabije omgeving. Uit het onderzoek CurieuzeNeuzen van de Universiteit Antwerpen en de Standaard blijkt dat de temperatuur met 4 tot 8°C kan dalen. Bij extreme neerslag bufferen sponssteden het water en zo voorkomen ze wateroverlast.

Vermindering van koolstofniveaus

Het water in deze natte natuurgebieden kan bovendien de koolstofniveaus in onze atmosfeer verminderen. De opgenomen CO₂ blijft immers in de vegetatie behouden nadat de planten verwelken. Een typerend kenmerk van stilstaande wateren is nu eenmaal zuurstofgebrek. De opgeslagen koolstof in verwelkte planten blijft hierdoor bewaard in de verdronken plantenmassa en wordt niet opnieuw omgezet in CO₂. Sponsnatuur kan dus dienstdoen als een koolstofreservoir.

Positieve effecten op gezondheid en biodiversiteit

Ten slotte biedt deze natte natuur in en rondom de stad een rustige omgeving die de gezondheid van mensen én de lokale biodiversiteit ten goede komt. Steeds meer artsen erkennen de link tussen natuur en gezondheid. Ze geven hun patiënten dan ook het advies voldoende tijd door te brengen in de natuur. Zeker voor mensen die zelf geen tuin of groene ruimte hebben is deze sponsnatuur in steden dus belangrijk.

Sponssteden zijn een vorm van natuurherstel en een goed voorbeeld van een natuur-gebaseerde oplossing voor het mitigeren van de klimaatverandering.

Natuur-gebaseerde mitigatie van de klimaatverandering

Sponssteden zijn een vorm van natuurherstel en een goed voorbeeld van een natuur-gebaseerde oplossing voor het mitigeren van de klimaatverandering. Dat concept is nog vrij onbekend, maar het kan onze steden en onze leefomgeving in het algemeen wel veel weerbaarder maken tegen de klimaatverandering. Een succesvol voorbeeld is het Wetlands4Cities(opent in nieuw venster)-demoproject, dat natte natuur herstelde in zeven pilootgebieden, zoals het Mechels Broek in Mechelen en de Doode Bemde in Heverlee.

Een label Sponsstad

Binnen de Green Deal Klimaatbestendige Omgeving trekt Natuurpunt de focusgroep Sponssteden. Deze focusgroep wil natte natuur in en rondom steden verder ontwikkelen en op de kaart zetten in Vlaanderen. Daarnaast wil ze het label “Sponsstad” uitwerken. Dit label is geïnspireerd op labels zoals “fair-trade gemeente” en “fietsgemeente”. Het zou steden en gemeenten erkenning geven voor hun investeringen in een betere, duurzamere en groenere leefomgeving.

De herstelde natte natuur verbetert de biodiversiteit en onze levenskwaliteit, en is essentieel in onze strijd tegen klimaatverandering.

Verzoening tussen mens en natuur

Het concept van de sponssteden is dus veelbelovend. De herstelde natte natuur verbetert de biodiversiteit en onze levenskwaliteit, en is essentieel in onze strijd tegen klimaatverandering. Kortom, sponssteden zouden wel eens dé verzoening tussen mens en natuur kunnen zijn die we nodig hebben.

© Alessio Cocco, Lander Wantens

Alessio Cocco en Lander Wantens zijn trekkers van de focusgroep Sponssteden, die natte natuur in stedelijke omgevingen wil inzetten als oplossing voor klimaatrobuuste steden.

Interesse in dit thema?

Zie de focusgroep ‘Sponssteden’