COLUMN. Prof. Jean-Pascal van Ypersele: “Mitigatie en adaptatie kunnen elkaar versterken en veelvuldige positieve resultaten opleveren.”
We tellen vol ongeduld af naar ons tweede Lerend Netwerk op 23 oktober, met o.a. een keynote van niemand minder dan Prof. Jean-Pascal van Ypersele (UCLouvain en ULiège). In aanloop hiernaar deelt de klimatoloog alvast zijn visie over de link tussen mitigatie en adaptatie, en de dubbele voordelen van sommige maatregelen.
Balanceren tussen mitigatie, adaptatie en lijden
In de huidige klimaatcrisis zijn de opties beperkt, maar de impact is duidelijk. Zoals de voormalig wetenschappelijk adviseur van president Obama, Dr. John P. Holdren, het ooit treffend samenvatte, hebben we slechts keuze uit drie opties: mitigatie, adaptatie en lijden onder de extreme effecten van klimaatverandering. Hoe meer mitigatie we kunnen realiseren, hoe minder adaptatie nodig zal zijn en hoe minder we uiteindelijk zullen moeten lijden. De cruciale vraag is: hoe zal de mix eruitzien?
Mitigatie gaat uiteraard over het verminderen van de oorzaken van klimaatverandering, terwijl we ons via adaptatie zo goed mogelijk trachten aan te passen aan de onvermijdelijke gevolgen. Beide zijn in ieder geval noodzakelijk. Adaptatie geeft vaak sneller zichtbare resultaten: denk aan het verminderen van de impact van hittegolven, overstromingen en andere extreme weersomstandigheden. Maar er zijn helaas ook grenzen aan adaptatie.
We zullen ons nooit volledig kunnen aanpassen aan alle klimaatgerelateerde gebeurtenissen, zeker niet wanneer die alsmaar extremer en frequenter worden. Daarom blijft mitigatie absoluut onmisbaar. De twee moeten hand in hand gaan om de ernst van toekomstige catastrofes te beperken.
Het dubbele voordeel van klimaatbestendige gebouwen
Hittegolven zijn de dodelijkste gevolgen van klimaatverandering. Veel mensen onderschatten de impact die ze hebben op onze volksgezondheid. In 2003 stierven in België meer dan 1.200 mensen als gevolg van een hittegolf. Recentere cijfers van Sciensano tonen aan dat in 2022 zelfs 1.400 mensen het leven verloren. Dat is vele malen meer dan het aantal slachtoffers van overstromingen, zonder uiteraard afbreuk te willen doen aan het enorme leed dat deze veroorzaken.
De kwaliteit van onze woningen en gebouwen is dan ook cruciaal om de gevolgen van zulke hittegolven te temperen. Goede isolatie zorgt ervoor dat hitte minder snel binnendringt en creëert tegelijk energie-efficiëntie in de winter. Minder energieverbruik in de koudere maanden betekent minder uitstoot van CO2, wat dan weer de druk op het klimaat verlaagt.
Een dubbel voordeel is dus mogelijk: sommige adaptatiemaatregelen, zoals een betere isolatie van gebouwen om een aangenamer binnenklimaat te behouden bij hittegolven, dragen ook bij aan mitigatie omdat ze de uitstoot van broeikasgassen helpen verminderen.
De rol van groenblauwe stedelijke ruimte
De vergroening van stedelijke omgevingen is een gelijkaardige sleutelmaatregel met een dubbele positieve impact. Vegetatie werkt immers als een natuurlijke airconditioner en verlaagt de temperatuur in onze steden, mits er voldoende water beschikbaar is om deze ecosystemen in stand te houden. Dit biedt niet alleen verlichting tijdens hittegolven, maar draagt ook bij aan de mentale gezondheid van stadsbewoners en de absorptie van CO2.
Hoewel het effect van stedelijk groen minder direct aantoonbaar is in vergelijking met de isolatie van gebouwen, is de bredere impact op zowel adaptatie als mitigatie niet te onderschatten. Groene steden zijn weerbaarder tegen de klimaatverandering, bieden een gezondere leefomgeving voor hun inwoners en helpen om de klimaatopwarming tegen te gaan.
Focus op de positieve resultaten
De steeds grotere urgentie rond de gevolgen van de klimaatverandering zorgt dus niet alleen voor uitdagingen, maar biedt ons ook kansen. Mitigatie en adaptatie kunnen elkaar immers versterken en veelvuldige positieve resultaten opleveren. Het is belangrijk om vooral deze concrete voordelen te benadrukken wanneer we het hebben over maatregelen in het kader van de klimaatverandering. Laten we dus verder kijken dan de angst voor het lijden dat gepaard kan gaan met klimaatopwarming, want in feite is het vooral ook een verhaal van hoop en kansen om te bouwen aan een duurzamere en aangenamere toekomst voor ons allen.
Lerend Netwerk op 23 oktober in Brussel
Op 23 oktober vindt het tweede Lerend Netwerk van de Green Deal Klimaatbestendige Omgeving plaats in Brussel. Naast een keynote van vooraanstaand klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele staan o.a. ook een panelgesprek, break-out sessies, een netwerkreceptie én tal van workshops en samenwerksessies op het programma.