Foto: © Jasper Leonard

De overheid als regisseur

Er is geen twijfel mogelijk dat de overheid een centrale rol speelt in het klimaatbestendig maken van onze omgeving. De overheid beseft gelukkig dat ze zich niet mag opstellen als alleenheerser die alles via regelgeving afdwingt. In plaats daarvan moet ze optreden als regisseur, die de lijnen uitzet en samenwerking stimuleert tussen publieke en private partijen. Dat zien we ook bij de Green Deal Klimaatbestendige Omgeving.

Dit is cruciaal omdat veel maatregelen op privaat terrein moeten worden genomen. Denk bv. aan wateropvang en infiltratie: als dit alleen op openbaar terrein gebeurt, is er simpelweg te weinig ruimte. Een gezamenlijke aanpak, waarbij de overheid richting geeft maar ook ruimte laat voor eigen initiatief van o.a. ontwikkelaars, architecten, onderzoekers en burgers, is dus de juiste keuze.

De kracht van een slimme mix

Beleidsinstrumenten zijn er in vele vormen: van harde, bindende regels tot subsidies en bewustmakingscampagnes. De kunst is om de juiste mix te vinden, afhankelijk van de situatie. Voor sommige kwesties is regelgeving onontkoombaar. Zo kunnen wettelijke verplichtingen bv. noodzakelijk zijn om ervoor te zorgen dat nieuwbouwprojecten voldoen aan strenge waterbeheervereisten.

Maar er zijn ook situaties waarin subsidies en andere stimulerende maatregelen meer op hun plaats zijn. Een goed voorbeeld hiervan is de zogenaamde infiltratiebonus, een financiële prikkel die huiseigenaren aanmoedigt om regenwater op eigen terrein te laten infiltreren in plaats van het af te voeren naar het riool.

Een andere belangrijke pijler van klimaatadaptatiebeleid is sensibilisering. Mensen bewust maken van de problematiek en de mogelijke oplossingen kan op lange termijn minstens zo effectief zijn als regelgeving. Door burgers te informeren over de gevolgen van klimaatverandering en de maatregelen die zij zelf kunnen nemen, vergroot je het draagvlak en stimuleer je een mentaliteitsverandering. Klimaatadaptatie is immers een proces dat tijd kost en waarbij de geesten langzaam moeten rijpen.

Investeren in de toekomst

Hoewel de noodzakelijke maatregelen geld kosten, is het belangrijk te beseffen dat de kosten van niets doen uiteindelijk veel hoger zullen uitvallen. De afgelopen jaren verschenen tal van onderzoeken die aantonen dat de schadekosten van bv. wateroverlast, droogte en andere gevolgen van klimaatverandering de proactieve investeringskosten in klimaatbestendigheid ver overtreffen.

Het is dus niet alleen een morele plicht, maar ook een financieel verstandige keuze om nu te investeren in klimaatadaptatie. Elke euro die we vandaag besteden aan het klimaatbestendig maken van onze omgeving, bespaart ons in de toekomst vele euro’s aan schade en herstel.

De juiste weg vooruit

De komende tien jaar zullen cruciaal zijn voor klimaatbeleid. Op dit moment bevinden we ons nog in een fase waarin sensibilisering en ondersteuning centraal staan, maar naarmate de effecten van klimaatverandering zichtbaarder worden, zal er steeds meer behoefte zijn aan striktere regelgeving. Als we nu de juiste stappen zetten, kunnen onze steden en dorpen over 10 jaar klimaatbestendig zijn. Het vereist echter geduld, samenwerking en een slimme combinatie van beleidsinstrumenten om dat punt te bereiken.

Kortom, klimaatadaptatie is geen gemakkelijke opgave, maar het is er een die we gezamenlijk kunnen volbrengen. Door de juiste balans te vinden tussen regelgeving, stimulering en bewustwording, en door de overheid als regisseur te laten optreden, kunnen we samen bouwen aan een klimaatbestendige toekomst.