Voorbeeldstad in vergroening en ontharding

Stad Genk zet al jaren sterk in op de groenblauwe transitie en lanceerde tal van initiatieven om een klimaatbestendige toekomst te waarborgen. Genk is dan wel de groenste centrumstad, maar is evenzeer onderhevig aan klimaatrisico’s zoals hitte, droogte en wateroverlast. De stad kiest daarom resoluut voor natuurgebaseerde oplossingen om zich voor te bereiden op klimaatverandering, de biodiversiteitscrisis aan te pakken en tegelijk de levenskwaliteit van de Genkenaar te verhogen.

Véronique Claessens, directeur Sector Ruimte bij stad Genk licht toe: “We vinden het heel belangrijk om te vertrekken vanuit een strategische visie. Zo hebben we een innovatieve waterstrategie die inzet op groenblauwe bronmaatregelen om Genk te transformeren in een echte sponsstad. Daarnaast pakken we ontharding structureel aan doorheen verschillende beleidsniveaus: van een stadsbrede visie op verdichting en open ruimte tot een richtlijnenkader voor privaat domein. We gaan daarbij steeds tal van partnerschappen aan en proberen alle stakeholders en financieringen op één lijn te krijgen.”

Van volledig verharde markt naar stadsbos

De stad nam het voortouw met de aanleg van een stadsbos(opent in nieuw venster), een ambitieus project waarbij de Grote Markt, die voordien volledig was verhard, wordt omgevormd tot een gloednieuw bos in het hart van de stad. Het stadsbos fungeert niet alleen als een groene long, maar biedt ook ruimte voor recreatie en ontspanning. Door het gebruik van inheemse boomsoorten draagt het bos bij aan het herstel van lokale ecosystemen, terwijl het de stedelijke hitte-eilanden vermindert en de luchtkwaliteit verbetert.

Claessens: “Op zich gaan we hiermee het klimaatprobleem niet oplossen, maar het is wel een ongelofelijk en zeer zichtbaar sensibiliseringsproject in het hart van onze stad. In het begin kregen we heel wat tegenkanting, maar door sterk te investeren in participatie en overleg zijn we gekomen tot een succesvol project waar iedereen zeer trots op is. Bovendien konden we gebruikmaken van middelen van de Vlaamse projectoproep ‘Hittebestendige stad’.”

Stiemervallei: vlaggenschip van het Genkse klimaatadaptatiebeleid

Het strategisch stadsontwikkelingsprogramma Stiemervallei(opent in nieuw venster) heeft als ambitie om de vallei te ontwikkelen tot een groenblauwe levensader doorheen de stad. Dit programma streeft ernaar om de natuurlijke waterlopen en groene zones in Genk te versterken en toegankelijker te maken voor de gemeenschap. Met de herontwikkeling zoekt de stad oplossingen voor wateroverlast, vergroot ze de biodiversiteit en komt er meer ruimte voor recreatie.

“Ook hier hebben we bij aanvang veel moeite gedaan om alle visies, partners, omliggende gemeenschappen en zowel Vlaamse als Europese middelen op één lijn te krijgen, waardoor we uiteindelijk een optimale puzzel konden leggen”, aldus Claessens. “Vanuit Vlaanderen komen de middelen o.a. van de Blue Deal van de Vlaamse overheid en kregen we een projectsubsidie in het kader van stadsvernieuwing.”

Evence Coppéelaan wordt groenblauwe centrumboulevard

De overmaatse autoverbinding tussen Winterslag/C-mine en het centrum maakt plaats voor een groene, waterrijke boulevard(opent in nieuw venster). Het nieuwe ontwerp biedt veel meer ruimte voor voetgangers, fietsers en natuur, met groen- en hemelwatervoorzieningen die de leefomgeving sterk verbeteren. Autoverkeer wordt aan één kant geconcentreerd, met compacte parkeerzones en veilige oversteekplaatsen. “We werkten hiervoor nauw samen met het Agentschap Wegen en Verkeer en kregen financiële ondersteuning die de Vlaamse overheid voorziet voor onthardingsprojecten”, vertelt Claessens.

Living lab Waterrijk Waterschei

Dit living lab(opent in nieuw venster) richt zich op het verhogen van het bewustzijn en zorgt voor een ‘mentale shift’ rond waterbeheer. Concreet stelt de stad Genk duurzame watermaatregelen tentoon in de tuinwijk van Waterschei, zowel op publiek als privaat domein. Op zes locaties implementeert de stad verschillende types natuurgebaseerde wateroplossingen. Deze oplossingen, die op termijn steeds in waarde toenemen, vangen niet alleen regenwater op, maar dragen ook bij aan het aanvullen van de grondwatertafel, verkoeling tijdens warme dagen, biodiversiteit en een gezondere leefomgeving.

‘Waterrijk Waterschei’ is een onderdeel van ‘Missie Waterschei’. In samenwerking met de bewoners van Genk, transformeert Waterschei tot dé klimaatwijk van de toekomst.”

Bescherming erfgoedbomen en vergroening bedrijventerreinen

Daarnaast heeft stad Genk oog voor haar groene erfgoed. Via het erfgoedbomenproject (opent in nieuw venster)zijn oude, waardevolle bomen in kaart gebracht. Deze bomen vormen een belangrijk onderdeel van het natuurlijke en culturele erfgoed van stad Genk en dragen bij aan de biodiversiteit en het behoud van historische landschappen. Daarom geeft de stad subsidies voor hun onderhoud.

Ook op het vlak van bedrijfsverduurzaming zet Genk stappen vooruit. De stad verplicht bedrijven om minstens 15% van hun terreinen te vergroenen. Recent heeft Genk een actie gelanceerd om de biodiversiteit op deze bedrijfsterreinen te vergroten. Dit initiatief draagt bij aan een aangenamer werkklimaat en helpt om de negatieve effecten van verharding te beperken.

Over de Green Deal Klimaatbestendige Omgeving en de Wisselboom

De Green Deal Klimaatbestendige Omgeving, een initiatief van de Vlaamse overheid dat wordt gecoördineerd door het Departement Omgeving en de Vlaamse Milieumaatschappij, mobiliseert een breed stakeholdersnetwerk om onze leefomgeving klimaatbestendiger te maken. Deelnemers van de Green Deal komen meermaals per jaar samen op Lerende Netwerken met als doel om kennis uit te wisselen en goede praktijken op te schalen. Bij elk Lerend Netwerk wordt een nieuwe winnaar van de Wisselboom bekendgemaakt.

Voor de uitreiking van deze eerste Wisselboom maakten de organisatoren van de Green Deal na intern beraad zelf een keuze. Vanaf de tweede Wisselboom zal de vorige winnaar – in dit geval stad Genk – mee mogen bepalen wie de volgende Wisselboom krijgt. De Wisselboom is – zoals de naam al doet vermoeden – niet zomaar een wisselbeker. Elke winnaar ontvangt dankzij de samenwerking met Regionale Landschappen een levende inheemse boom die in de toekomst zal bijdragen aan een groenere en meer klimaatbestendige omgeving. De winnaar mag zelf bepalen waar deze wordt aangeplant.