In Diest werkt men al meer dan tien jaar aan de herontwikkeling van de stationsomgeving als onderdeel van een groter masterplan. Dit project omvat belangrijke infrastructuurwerken rond het busstation, het stationsplein, de Turnhoutsebaan en de Fort Leopoldlaan. Verschillende partijen, waaronder De Lijn, NMBS, de stad Diest, de Vlaamse overheid en studiebureau Tractebel richtten samen met de provincie een stuurgroep en technische werkgroepen op om de uitvoering van het project in goede banen te leiden. De provincie Vlaams-Brabant speelde hierbij een belangrijke coördinerende rol.

Klimaatadaptieve maatregelen

Bij de herinrichting van het Stationsplein stond duurzaamheid centraal, met een focus op vergroening en slim waterbeheer, in een eerder functionele omgeving. Hoewel het project is opgestart in een tijd waarin klimaatadaptatie nog niet zo’n hot topic was als nu, werd er toch van meet af aan rekening gehouden met milieubewuste maatregelen. Dit bleek vooral een uitdaging op plekken zoals het busstation, waar verharding essentieel was voor een goede doorstroming van het busverkeer. Op het Stationsplein zelf werd de verharding beperkt tot de meest logische (diagonale) looplijnen.

Maximale afvloeiing en infiltratie in wadi’s

Een van de belangrijkste klimaatadaptieve maatregelen die werden genomen, was de aanleg van grote wadi’s, ofwel waterinfiltratiezones. Deze verdiepte groene zones spelen een dubbele rol: in droge periodes functioneren ze als gras- en bloemenweides, terwijl ze in natte periodes water bufferen en laten infiltreren. Zo ontstaat er geen overmatige waterophoping op de verharding. Het hele gebied werd nauwkeurig ontworpen met subtiele hoogteverschillen in de verhardingen, waardoor het regenwater op een natuurlijke manier richting de wadi’s vloeit. Hierdoor waren geen dure en ingrijpende drainageoplossingen nodig. Ook hield men rekening met de hoogteverschillen van aanpalende gebouwen en toegangen, wat het ontwerp bijzonder complex maakte.

Voor de zekerheid zijn voorzieningen aangebracht om indien nodig overlooproosters te installeren. Deze kunnen fungeren als noodoplossing om overvloedige regenval weg te werken. De voorbije natte maanden was die back-up mogelijkheid nog niet nodig. Verder zijn in samenwerking met Aquafin grote ondergrondse infiltratiebuizen voorzien. Deze vormen een belangrijke tussenstap om het regenwater van de nu nog grotendeels verharde gebieden rondom het Stationsplein op te vangen. Op termijn zal ook de ruimere omgeving van het station verder worden onthard, maar met deze oplossing kan het regenwater van deze omgeving ook nu alvast maximaal infiltreren.

Groenzones met schaduwrijke bomen en bloemenweides

De groenzones zijn ingezaaid met een weidemengsel dat op termijn zal uitgroeien tot een fraaie bloemenweide, De hoogstambomen, die een cruciale rol spelen in het verkoelen van de omgeving en het verbeteren van het stedelijke microklimaat, zijn zorgvuldig geselecteerd. Voor de natte zones koos men voor elzen, die goed kunnen gedijen in vochtige omstandigheden. Daarnaast zijn amberbomen aangeplant die door hun prachtige herfstverkleuring een mooie esthetische meerwaarde bieden. Eenmaal volwassen zullen deze bomen dankzij hun grote kroonvolumes veel schaduw bieden en zo het hitte-eilandeffect verminderen.

Wat leren we hieruit?

De transformatie van het Stationsplein in Diest laat zien hoe bij elke stedelijke herontwikkeling rekening kan worden houden met klimaatadaptatie, zelfs wanneer dat een uitdaging vormt door functionele beperkingen zoals de noodzakelijke verharding voor busverkeer. Dit vergt dan wel een integrale benadering waarbij infrastructuur, groen, waterbeheer en mobiliteit samenkomen.

Ook dit project toont het belang aan van een goede samenwerking tussen diverse partijen om complexe stadsprojecten succesvol te maken. Een andere belangrijke les uit dit project is dat samenwerking tussen diverse partijen essentieel is voor het succes van complexe stedelijke projecten. Het is vaak een langdurig proces om alle betrokkenen op één lijn te krijgen, zeker wanneer er verschillende prioriteiten en budgetten spelen. De rol van een overkoepelende en coördinerende partij, zoals de provincie Vlaams-Brabant in dit geval, kan cruciaal zijn om het project vlot te laten verlopen.

Ten slotte is dit project een goed voorbeeld van hoe de effecten van klimaatadaptieve maatregelen soms pas op lange termijn volledig zichtbaar worden. De nieuw aangeplante bomen hebben tijd nodig om hun kroonvolume te ontwikkelen, en de impact van groen- en watermaatregelen groeit naarmate de omgeving zich verder ontwikkelt. Het vergt dus geduld en een langetermijnvisie om klimaatbestendige stedelijke herontwikkelingen te realiseren.

Info project

• Opdrachtgever: Stad Diest
• Coördinator: Provincie Vlaams-Brabant
• Ontwerpteam: Studiebureau Tractebel
• Hoofdpartners: De Lijn, NMBS en de Vlaamse overheid
• Ligging: Stationsplein, Diest
• Timing: November 2022 – september 2023

Interesse in gelijkaardige projecten?

Zie de focusgroepen ‘Klimaatbestendige infrastructuur’ en ‘Klimaatbestendige publieke ruimte’.