Waarom klimaatbestendig ontwerpen?

De uitdagingen rond de klimaatverandering vragen om een andere manier van denken over onze buitenruimtes. Onze steden en dorpen moeten weerbaar worden tegen extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, zware regenval en droogte. Het antwoord ligt in klimaatbestendig ontwerpen: buitenruimtes die voorbereid zijn op de toekomst en bijdragen aan een leefbare omgeving voor mens, dier en natuur.

Waarom is dat zo belangrijk? Klimaatbestendige buitenruimtes bieden niet alleen oplossingen voor wateroverlast en hittestress, maar versterken ook de biodiversiteit en verbeteren de leefbaarheid. Maar hoe leg je aan bewoners uit waarom een parkeerplaats plaats moet maken voor een groene buffer? Het draait allemaal om de taal en het verhaal. Alleen als we mensen inspireren en betrekken, creëren we draagvlak voor de noodzakelijke transities.

Starten vanuit de basis

Klimaatbestendig ontwerpen is inspiratie halen vanuit onze natuur. De eerste stap is het creëren van ruimte voor water, want water doet leven en verbindt onze natuur, mens en dier. Het scheiden van vuil- en regenwater is hiervoor cruciaal. Door het vuile water naar het zuiveringsstation te leiden, kunnen we het regenwater lokaal opvangen in groenzones en ter plaatse laten infiltreren. Op die manier voeden we onze grondwatertafel en onze beplanting. De bodem wordt ingezet als spons om het water vast te houden. Ruimte voor water in onze publieke ruimte helpt zo tegen overstromingen, want het ontlast onze rioleringen.

Daarnaast dienen we als ontwerpers naar de bestaande context te kijken. Om water te bufferen in onze publieke ruimte moeten we kijken naar hoe we ruimte kunnen vrijmaken. Dit doen we door de mobiliteit anders te organiseren, zoals door parkeerplaatsen te clusteren, deelmobiliteit te voorzien of straten te versmallen. Door slimme keuzes te maken ontstaat ruimte voor groen en water in de publieke ruimte, en kunnen we tegelijk de leefbaarheid verhogen. De noodzaak om te ‘verblauwgroenen’ zorgt zo ook voor een aangename publieke ruimte voor de actieve weggebruiker, omdat de auto minder dominant wordt in het straatbeeld.

Beleving en klimaatoplossingen gaan hand in hand

Klimaatadaptieve buitenruimtes zijn meer dan functioneel; ze bieden ook beleving. Mensen willen natuur ervaren, of dat nu een waterzone is om te verblijven of een park met spelprikkels en recreatieve functies. Zulke multifunctionele ruimtes dragen niet alleen bij aan het realiseren van de klimaatdoelen, maar maken steden en dorpen meteen ook aantrekkelijker om in te wonen. We stimuleren de mensen graag om buiten te zijn, en dat kunnen we door kwalitatieve publieke buitenruimten te realiseren.

Provinciegeleed Oostende als inspirerend voorbeeld

Onder de straten van de Oostendse deelgemeente Stene ligt een verborgen beek, het Provinciegeleed, die we in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij opnieuw zichtbaar maken in het straatbeeld. Door deze beek terug open te leggen, creëren we een groen-blauwe as doorheen het stedelijk weefsel van de te herontwikkelende Nieuwe Stad en de historische Mimosawijk. Maar dit is meteen ook een kans om een verbinding te creëren tussen de stad en de natuur.

Het water dat we terugbrengen in het straatbeeld zal bewoners uitnodigen om het water en de natuur te beleven. Zachte oevers bieden een plek voor mensen om te ontspannen, voor vogels en vissen om zich te nestelen, en voor ons allemaal om te ervaren hoe groen en water de stad verrijken. Waar nodig blijven delen ingekokerd, zodat we de waardevolle groene buffers behouden. Zo ontstaat er een variabel blauwgroen weefsel, met behoud van kwalitatief bestaand groen en ruimte voor nieuwe natte natuur.

Door deze aanpassingen ontstaat een unieke, levendige omgeving waar de beek zelf de drager is van het verhaal. Wanneer mensen op die manier zelf zien hoe groen en water hun omgeving verbeteren, ontstaat draagvlak – een cruciale stap voor verandering. Alleen samen kunnen we een plek creëren waar natuur en mensen harmonieus samenleven, nu en in de toekomst.

Verblauwen, vergroenen, verbinden

Het succes van klimaatbestendig ontwerpen ligt in het verbinden van mens, dier en natuur. Ruimte maken voor groen en water – oftewel vergroenen en verblauwen – creëert robuuste buitenruimtes die klaar zijn voor de uitdagingen van morgen. Maar het gaat verder dan het praktische. Door de beleving centraal te stellen en het verhaal goed te vertellen, inspireren we bewoners, bedrijven en overheden.

Een oproep tot actie

Onze publieke ruimte is een krachtig middel om klimaatadaptatie te realiseren. Door kleine ingrepen kunnen we vaak al een grote impact creëren. Laten we niet alleen kijken naar de kosten van vandaag, maar naar de waarde die we voor de toekomst creëren. Samen bouwen we aan een robuuste, klimaatbestendige omgeving die niet alleen het klimaat dient, maar ook een gezonde, aangename leefomgeving biedt voor iedereen.

De boodschap is duidelijk: klimaatbestendig ontwerpen is geen keuze, maar een noodzakelijke evolutie. En met elke stap die we nemen, maken we onze steden en dorpen een stukje beter – voor mens, dier en natuur.