Gedaan met laden. U bevindt zich op: Fusie van Lochristi en Wachtebeke: de druk groeit nu de fusie nadert Fusietrajecten 2019-2024

Fusie van Lochristi en Wachtebeke: de druk groeit nu de fusie nadert

Lochristi en Wachtebeke zijn 2 kleinere gemeenten tussen grote steden Gent en Lokeren, met het provinciaal domein Puyenbroeck als verbindende factor. Net die factor zorgt ervoor dat beide gemeenten al jaren intensief samenwerken en ligt aan de basis voor een vlotte fusie. De fusiepartners laten zich bij het fusieproces ondersteunen door transitiemanager Matthias Vandamme (MONDEA).

Eerst de hardware, dan de software

Matthias Vandamme - transitiemanager Lochristi Wachtebeke

Matthias Vandamme: “De nieuwe gemeente telt zo’n 31.000 inwoners, goed voor een schuldovername van 400 euro per inwoner. Het woonbeleid en de recreatieve voorzieningen zorgden de afgelopen 10 jaar voor een groei van het aantal inwoners zowel in Lochristi als Wachtebeke. Op andere vlakken vullen de gemeenten elkaar aan. Lochristi is vooral economisch opvallend sterk, terwijl Wachtebeke uitgebreide recreatievoorzieningen en groenpolen in de schaal legt. Je begrijpt snel waarom de besturen voor een fusie kozen als je dat combineert met de bestaande samenwerkingsverbanden (politie, brandweer, afval en streekintercommunales).”

“In de fase vóór de feitelijke fusie ligt het accent voornamelijk op de harde kant, de ‘hardware’ zeg maar. Dan hebben we het enerzijds over het juridisch-technische luik met de nodige formele beslissingen en een doorlichting van de overeenkomsten die we moeten opstarten, aanpassen of afsluiten. Maar er is ook veel aandacht voor de organisatorische kant. Dan hebben we het over de stroomlijning van bijvoorbeeld de structuur, de functies, de processen en de ICT. Dat is cruciaal om de dienstverlening bij de start van de fusiegemeente te garanderen én een werkbare situatie voor teams en medewerkers te creëren. In de aanloop naar de specifieke fusiedatum voel je de spanning logischerwijs toenemen, omdat het meer en meer gaat over de invulling van posten, organogrammen en locaties. Dat maakt het abstracte voornemen tot verandering plots concreet en tastbaar. Daarom loopt het fusietraject voor mij ook verder dan 1 januari 2025. Dan volgt wat mij betreft zelfs een complexere uitdaging, waarbij voldoende aandacht nodig is voor de zachte kant van een fusie. Daarbij gaat het dan vooral over 2 werkculturen die je in elkaar moet laten opgaan.”

Belastingen zo laag mogelijk houden

Matthias Vandamme: “Lochristi en Wachtebeke hebben in december 2021 hun intentie tot fusie al aangekondigd. Gelukkig hadden we 3 jaar om de fusie juridisch en organisatorisch voor te bereiden, omdat de verkennende gesprekken daarvoor al liepen. Die termijn liet ons ook toe om elke stap in het proces goed, correct en zonder overhaasting uit te voeren. Met dank aan de inspanningen van de beide algemeen directeurs en de 3 interne liaisons die halftijds vrijgesteld zijn en de brugfunctie met de organisatie maken.”

“Hoewel beide besturen financieel gezond zijn, staat het budget onder druk. Dat komt onder andere door de stijgende energieprijzen en de inflatie. Maar specifiek voor Lochristi en Wachtebeke gaat er ook veel budget naar onderhoud en beheer waardoor de gemeenten gedwongen worden om terug te plooien op operationele taken. Daardoor blijft er weinig ruimte over om andere medewerkers aan te werven. De schaalvergroting biedt zeker kansen om expertises te bundelen en de continuïteit van de dienstverlening te versterken, maar een fusie betekent niet automatisch een hogere bestuurskracht. Omdat de fusiepartners besloten de belastingen en opcentiemen in de fusiegemeente vast te leggen op het niveau van Lochristi, zullen de personeelsmiddelen ook niet verhogen.”

De fusiepartners besloten zelfs de belastingen en opcentiemen in de fusiegemeente vast te leggen op het [laagste] niveau van Lochristi.
Matthias Vandamme - transitiemanager Lochristi Wachtebeke

Matthias Vandamme

Transitiemanager van Lochristi en Wachtebeke

Fuseren is een werkwoord

Matthias Vandamme: “Fuseren heeft een enorme impact op medewerkers en diensten. Die 3 jaar voorbereidingstijd in Lochristi en Wachtebeke is dus geen overbodige luxe. Zeker als je intussen de continuïteit van de dienstverlening moet garanderen tijdens onverwachte uitdagingen zoals corona, Oekraïne en een krappe arbeidsmarkt. Bovendien had Lochristi vrij kort voor de intentieverklaring een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. Daarom wilden ze niet van nul herbeginnen, maar tegelijk blijft het cruciaal om met 2 gelijkwaardige partners aan tafel te zitten, met respect voor de verschillen en elkaars eigenheid. Hoewel Wachtebeke kleiner is dan Lochristi was het niet de bedoeling dat ze zonder meer bij Lochristi zouden ‘inschuiven’.”

“Ondanks de verschillen in schaalgrootte en bestuurscultuur, zien Lochristi en Wachtebeke elkaar als gelijkwaardige fusiepartners die openstaan voor vernieuwing en verandering. Zeker nu we in een finale fase zitten voor het toekomstige organogram en de werklocaties, merk je hoe gevoelig die mijlpaal is en hoeveel wederzijds respect je nodig hebt. Bij die concrete invulling van functies en locaties kun je niet aan alle behoeften en wensen van elke schepen of medewerker tegemoetkomen. Een goede politieke afstemming mét een doorgedreven engagement is cruciaal. Vorig jaar consulteerden en betrokken we daarvoor alle politieke fracties om vooraf strategische krijtlijnen vast te leggen. Dat kader helpt om de toekomstige gemeente en organisatie een gedragen identiteit te geven en de speerpunten voor fiscaliteit, dienstverlening of organisatie te bepalen.”

Een fusie leidt tot een structuurverhaal over de integratie van diensten, maar is tegelijk een cultuurverhaal over een nieuwe organisatie.
Matthias Vandamme - transitiemanager Lochristi Wachtebeke

Matthias Vandamme

Transitiemanager van Lochristi en Wachtebeke

Burgers regelmatig informeren

Matthias Vandamme: “Een fusie van gemeenten is vooral een bestuurlijk en organisatorisch gegeven waarvoor de betrokkenheid van medewerkers en diensten belangrijk is. De impact op het dagelijkse leven van bewoners blijft vrij beperkt. Al moet je hen regelmatige informeren over het fusietraject via de verschillende communicatiekanalen. Inwoners van wie de straatnaam verandert, ga je bijvoorbeeld anders betrekken dan inwoners bij wie dat niet het geval is. Bij een gebrek aan heldere informatie verlies je de goodwill van burgers. Dan ben je al snel op het punt dat burgers keihard op de rem gaan staan, waardoor er een negatieve dynamiek ontstaat. Die kan de fusie behoorlijk vertragen of zelfs doen stilvallen. Daarom loont het maximaal om te investeren in je communicatie.”

Combinatie van structuur en cultuur

“In een fusie vloeien 2 of meer organisaties in elkaar. Het leidt tot een structuurverhaal over de integratie van diensten, maar is tegelijk een cultuurverhaal over een nieuwe organisatie, de visie op de organisatie en de politieke-ambtelijke samenwerking, de waarden en de manier waarop leidinggevenden en medewerkers met elkaar omgaan. Dat is veel minder tastbaar en dus veel complexer. Zo’n nieuwe, gezamenlijke cultuur ontstaat pas na verschillende jaren. Je kunt er pas echt aan werken als de nieuwe fusiegemeente er daadwerkelijk is, want je kun je onmogelijk verbonden voelen met iets wat nog niet bestaat. Bovendien vraagt de integratie en stroomlijning van de werking in de eerste fase zoveel aandacht dat het niet wenselijk is om medewerkers op zo’n moment te mobiliseren voor een cultuurtraject. Neemt niet weg dat het wel belangrijk blijft om bij de start een aantal speerpunten te benoemen over hoe men de toekomstige organisatie en cultuur ziet.”

De fusie in cijfers

LochristiWachtebeke
ProvincieOost-VlaanderenOost-Vlaanderen
Regio

Regio Gent

Regio Gent
Oppervlakte (km²)60,6634,63
Inwoners (01/01/2023) 23.0737.837
Coalitie
  • Open Vld
  • Anders
  • Open Vld

Politiezone

5416 Zone Puyenbroeck

5416 Zone Puyenbroeck

Hulpverleningszone

Brandweerzone Centrum

Brandweerzone Centrum