Wijzigingsrecht

De opdracht mag gewijzigd worden, ongeacht de geldelijke waarde, als deze wijziging in de oorspronkelijke opdrachtdocumenten voorzien was.

De herzieningsclausule moet

• duidelijk, nauwkeurig en ondubbelzinnig zijn
• het toepassingsgebied en de aard van de mogelijke wijzigingen omschrijven
• de voorwaarden om hiervan gebruik te kunnen maken omschrijven.

Een wijziging mag de algemene aard van de opdracht niet veranderen.

Herzieningsclausules kunnen nuttig zijn om:

• technische wijzigingen op te vangen tijdens de (langere) looptijd van een opdracht
• de opdracht aan te passen als er technische problemen bij het functioneren of het onderhoud dit noodzakelijk maken.

Aanvullende werken, leveringen of diensten kunnen zonder nieuwe plaatsingsprocedure aan de oorspronkelijke opdrachtnemer toevertrouwd worden onder volgende voorwaarden:

• ze moeten noodzakelijk zijn geworden tijdens de uitvoering
• ze mogen niet in de oorspronkelijke opdracht opgenomen zijn
• de verandering van opdrachtnemer
  • is om economische of technische redenen niet mogelijk (aanvullende goederen of diensten moeten uitwisselbaar of interoperabel zijn met de bestaande uitrusting, diensten of installaties verworven in de oorspronkelijke opdracht)
  • zou tot aanzienlijk ongemak of een aanzienlijke kostenstijging leiden voor de aanbesteder
• de aanvullende opdracht mag maximaal 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht bedragen. Bij opeenvolgende wijzigingen geldt die beperking voor elke wijziging. De wijzigingen mogen niet gebruikt worden om de wetgeving inzake overheidsopdrachten te omzeilen.

Aanbesteders kunnen geconfronteerd worden met externe omstandigheden die zij niet konden voorzien bij het plaatsen van de opdracht. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen als de uitvoering van de opdracht zich over een langere termijn uitstrekt.

In dat geval is er onder bepaalde voorwaarden flexibiliteit om de opdracht te wijzigen:

• de wijziging is het noodzakelijk gevolg van omstandigheden die voor een zorgvuldige aanbesteder onvoorzienbaar zijn
• de wijziging brengt geen verandering in de algemene aard van de opdracht.
• de prijsverhoging mag niet meer dan 50% bedragen van de waarde van de oorspronkelijke opdracht. Bij verschillende opeenvolgende wijzigingen geldt deze beperking voor elke wijziging afzonderlijk. Maar dergelijk opeenvolgende wijzigingen mogen niet worden gebruikt om de wetgeving inzake overheidsopdrachten te omzeilen.

De opdrachtnemer kan tijdens de looptijd van een opdracht vervangen worden, mits instemming van de aanbestedende overheid:

• op basis van een ondubbelzinnige herzieningsbepaling (bijvoorbeeld bij faillissement opdrachtnemer vervanging door een onderaannemer)
• door middel van rechtsopvolging onder algemene of gedeeltelijke titel in de positie van de aanvankelijke opdrachtnemer, als gevolg van herstructurering van de onderneming (overname, fusie, acquisitie of insolventie).

De vervanger moet voldoen aan de oorspronkelijke kwalitatieve selectiecriteria. De vervanging mag geen andere wezenlijke wijzigingen in de opdracht met zich meebrengen en is niet bedoeld om de toepassing van de wetgeving inzake overheidsopdrachten te omzeilen.

Geringe opdrachtwijzigingen moeten altijd mogelijk zijn tijdens de uitvoering.

De wijziging moet:

• in waarde lager zijn dan de drempels voor de Europese bekendmaking
• kleiner zijn dan 10% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht bij leveringen en diensten en 15% bij werken.

Bij opeenvolgende wijzigingen moet het lokaal bestuur rekening houden met de netto-cumulatieve waarde (min- en meerwerken) van de opeenvolgende wijzigingen.

Een wijziging mag de algemene aard van de opdracht niet veranderen.

Een wijziging is mogelijk als ze, ongeacht haar waarde, als niet-wezenlijk moet worden beschouwd.

Een wijziging is wezenlijk als ze aan 1 van de volgende voorwaarden voldoet:

• de wijziging voorziet in voorwaarden die, als zij deel van de aanvankelijke plaatsingsprocedure hadden uitgemaakt, de toelating van andere dan de aanvankelijk geselecteerde kandidaten of gunning van de opdracht aan een andere inschrijver mogelijk zouden hebben gemaakt of bijkomende deelnemers aan de plaatsingsprocedure zou hebben aangetrokken
• de wijziging verandert het economische evenwicht ten gunste van de opdrachtnemer op een wijze die niet is voorzien in de oorspronkelijke opdracht
• de wijziging leidt tot een aanzienlijke verruiming van het toepassingsgebied van de opdracht
• een nieuwe opdrachtnemer is in de plaats gekomen van de opdrachtnemer aan wie de opdracht gegund werd (in andere gevallen dan de toegelaten vervanging van de opdrachtnemer).

Deze wijzigingsmogelijkheid vloeit voort uit de rechtspraak van het Hof van Justitie, met name het arrest-Pressetext (zaak C-454/06, 19 juni 2008).

In het licht van bepaalde economische en sociale factoren kunnen prijzen in een overheidsopdracht herzien worden, ook al worden ze geplaatst op forfaitaire basis. De opdrachtdocumenten moeten dan wel een duidelijke, nauwkeurige en ondubbelzinnige prijsherzieningsclausule bevatten.

Een prijsherzieningsclausule is verplicht voor opdrachten van werken en manuele diensten, zoals bodemonderzoekdiensten, groenonderhoud en reinigingsdiensten (zie bijlage I bij het Koninklijk Besluit - Uitvoering(PDF bestand opent in nieuw venster) voor de volledige lijst).

Een prijsherziening is niet verplicht:

• voor opdrachten voor een geraamd bedrag van minder dan 120.000 euro, én
• als de initiële uitvoeringstermijn minder dan 120 werkdagen of 180 kalenderdagen beslaat.

De prijsherziening is gebaseerd op de prijsevolutie van:

• de uurlonen van het personeel en de sociale lasten
• in functie van de aard van de opdracht, één of meer relevante elementen, zoals materiaalprijzen, grondstofprijzen, wisselkoersen.

De prijsherziening steunt op objectieve en controleerbare parameters, maakt gebruik van passende wegingscoëfficiënten en weerspiegelt de werkelijke kostprijsstructuur.

De prijsherziening kan een vaste, niet-herzienbare factor bevatten die de aanbesteder bepaalt in functie van de specificiteiten van de opdracht.

Voor opdrachten voor leveringen en diensten die niet in bijlage I bij het Koninklijk Besluit - Uitvoering zijn opgenomen, kunnen de opdrachtdocumenten in een herzieningsclausule voorzien. Als de aanbesteder moeilijkheden heeft om een prijsherzieningsformule samen te stellen, kan die de gezondheidsindex, de index van consumptieprijzen of een andere passende index hanteren.

De opdrachtdocumenten moeten voorzien in een herzieningsclausule voor prijsherziening ten gevolge van een wijziging van de heffingen die weerslag hebben op het opdrachtbedrag.

Dergelijke prijsherziening is slechts mogelijk

• als de wijziging in werking getreden is na de 10de dag voor de uiterste indieningstermijn van de offertes, en
• de heffingen niet voorkomen in de prijsherzieningsformule die is opgenomen in de opdrachtdocumenten.

Bij verhoging van de heffingen moet de opdrachtnemer aantonen dat die werkelijk de gevorderde bijkomende lasten heeft gedragen en dat deze verband houden met de uitvoering van de opdracht.

Bij verlaging is er geen herziening als de opdrachtnemer bewijst dat die de heffingen tegen de oude (hogere) aanslagvoet heeft betaald.

Als de opdrachtdocumenten geen herzieningsclausule bevatten, is deze regeling van rechtswege van toepassing.

De opdrachtdocumenten moeten voorzien in een herzieningsclausule in geval van een vertraging of nadeel voor de aanbesteder of de opdrachtnemer ten gevolge van nalatigheden, vertragingen of feiten die ten laste van één van beide kunnen worden gelegd.

De herziening van de opdracht kan bestaan uit één of meerdere van volgende maatregelen:

• de aanpassing van de contractuele bepalingen, inclusief verlenging of inkorting van de uitvoeringstermijnen
• een schadevergoeding
• de verbreking van de opdracht.

Als de opdrachtdocumenten geen herzieningsclausule bevatten, is deze regeling van rechtswege van toepassing.

De opdrachtnemer mag niet het uitvoeringstempo vertragen, de uitvoering onderbreken of niet hervatten omwille van besprekingen over de toepassing van deze herzieningsclausule.