AP Hogeschool - Onderwijs en Samenleving
Aan de opleidingen kleuter- en lager onderwijs van AP Hogeschool in Antwerpen dagen Philippe Windelen en Maya Verlinden de studenten uit om hun rol als leraar in de samenleving op te nemen.
Basisinfo
- Instelling en opleiding: AP Hogeschool – lerarenopleiding kleuter- en lager onderwijs
- Opleidingsonderdeel: Onderwijs en samenleving
- Lectoren: Philippe Windelen & Maya Verlinden
Focus: SDGs, mensenrechten, actualiteitsonderwijs, projectonderwijs, systeemdenken, portfolio
Situering
Maya geeft het vak ‘Onderwijs en Samenleving’ in de dagopleiding. Philippe is coördinator van de avondopleiding kleuter- en lager onderwijs en verantwoordelijk voor de vakken ‘Wereldoriëntatie’ en ‘Onderwijs en Samenleving’. Ze zetten in hun vakken sterk in op duurzaamheidseducatie vanuit de thema’s ‘mensenrechten’ en ‘diversiteit’. Dit is een logische keuze, gezien de ligging van de hogeschool in hartje Antwerpen.
De grootstedelijke context waarmee de studenten dagelijks in aanraking komen, vormt met al haar kansen en uitdagingen een vanzelfsprekend biotoop om met complexe duurzaamheidsthema’s aan de slag te gaan. Met behulp van de SDG’s leren de studenten om die breed te benaderen. Maya en Philippe vinden het belangrijk dat studenten van bij de start van hun opleiding voelen dat ze meer zijn dan lesgever. Ze dagen hen uit om hun rol op te nemen als leraar in de samenleving en een bijdrage te leveren aan een meer duurzame maatschappij.
Maya en Philippe aan het woord.
In onderstaand filmfragment (9 minuten) vertellen beide lectoren over de visie op hun vak en hun concrete aanpak. In de volgende rubrieken focussen we telkens op een ander onderdeel van hun verhaal.
De visie op het vak ‘Onderwijs en samenleving’
AP hogeschool is gelegen in het centrum van Antwerpen. De lerarenopleiding trekt studenten aan uit de grootstedelijke context, maar ook van daarbuiten. Alle studenten moeten echter de nodige competenties verwerven om op een constructieve manier met die grootstedelijke context om te gaan en verantwoordelijkheden op te nemen die verder gaan dan enkel hun klasopdracht. Er komen heel wat thema’s op hen af, zoals racisme, fundamentalisme, inclusie enzovoort. Sommige studenten hebben hier al ervaring mee, andere niet. Omgaan met die diversiteit maakt het net uitdagend.
Het vak ‘Onderwijs en Samenleving’ zit bewust in het eerste jaar van de opleiding. De studenten moeten zich van in het begin de attitude eigen maken om de actualiteit te volgen. Zo leren ze wat er zich allemaal afspeelt in de wereld en oefenen ze om daar kritisch mee om te gaan. De kaders van de mensenrechten, multiperspectiviteit en de SDG’s helpen hen daarbij.
Download
Visie op het vak in de beroepstaak ‘Leraar in de samenleving’ (PDF bestand opent in nieuw venster) Met hun aanpak proberen Philippe en Maya grote vragen als ‘Welk onderwijs heeft de samenleving nodig?’ en kleinere vragen als ‘Hoe laat ik de wereld binnen in mijn klas?’ met elkaar te verzoenen. |
Portfolio-opdracht (PDF bestand opent in nieuw venster) De manier waarop de studenten de actualiteit moeten verwerken en linken aan mensenrechten en de SDG’s zie je in deze portolio-opdracht. |
Overzicht Actuathema’s (Word bestand opent in nieuw venster) Met dit werkdocument kunnen studenten aan de slag om hun actua-items te verzamelen en te linken aan mensenrechten en SDG’s. |
Teach as you preach via een schoolovername
Om studenten ook effectief te laten kennismaken met de grootstedelijkheid en de diversiteit, en om als lectorenteam voeling te behouden met de realiteit, neemt de lerarenopleiding ieder jaar gedurende één dag een school over in Antwerpen. Lectoren en studenten vullen samen alle activiteiten in van de verschillende klassen, zoals ze die dag gepland zijn.
Voor de studenten is het boeiend om hun lectoren eens ‘op stage’ te zien. Ze merken dat zij zich kwetsbaar durven opstellen, en dat een les bij hen ook niet altijd volledig verloopt zoals voorzien. Voor de lectoren is het uiteraard een uitdaging, maar het geeft hen wel de kans om het principe ‘teach as you preach’ letterlijk toe te passen. Voor de klasleerkracht is het ten slotte boeiend, omdat die op een laagdrempelige manier met nieuwe didactische principes of methodieken in contact komt. De dag wordt afgesloten met een intervisiemoment, waar studenten, lectoren en leerkrachten samen reflecteren over deze ervaring. Dit is een krachtig leermoment.
Dit filmpje geeft een beeld van de schoolovername in basisschool De Spits in 2019.
Systeemdenken over concrete thema’s
Philippe en Maya merken dat het voor studenten soms moeilijk is om zich een breed en genuanceerd beeld te vormen van de realiteit. Ze gaan daarom in hun eerste opdracht aan de slag met het thema ‘vluchtelingen’. Alles wordt gelinkt aan de SDG’s en de mensenrechten. Later in het semester moeten studenten in groep een ander, zelfgekozen thema breed analyseren.
Dankzij dergelijke oefeningen merken studenten dat er een diversiteit aan waarden, normen, standpunten en meningen bestaat en leren ze daarover in gesprek gaan. Ze krijgen daarvoor specifieke methodieken aangereikt.
Download
Les rond vluchtelingen(PDF bestand opent in nieuw venster) In deze les vertellen studenten wat ze hierover weten vanuit de actualiteit en onderzoeken ze hoe waarheidsgetrouw die actualiteit in verschillende bronnen weergegeven wordt. Vervolgens gaan ze in groepjes op zoek naar bijkomende informatie. |
Vraagwijzer(PDF bestand opent in nieuw venster) Later in het semester moeten studenten in groep een ander, zelfgekozen thema breed analyseren. Hiervoor krijgen ze een vraagwijzer als houvast. Die stimuleert kritisch denken en zelfreflectie. |
Werken aan normatieve en interpersoonlijke competenties
Via een samenwerking met de educatieve aanbieder ‘Docatlas’(opent in nieuw venster) ondervinden studenten dat ze zelf met een bepaalde blik, en misschien wel met stereotypen en vooroordelen, naar onderwerpen kijken. De opleiding wil hen daar alert voor maken.
Tijdens de workshop ‘DemoKlap’(PDF bestand opent in nieuw venster) krijgen ze tools aangereikt om te debatteren en te discussiëren met respect voor ieders mening, waarden, normen en perspectieven. Meningen kunnen botsen en dus worden de studenten tijdens de discussiemomenten uitgedaagd om een bepaald perspectief in te nemen en van daaruit deel te nemen aan de discussie. Een sterke methodiek om met polarisering in een klas, maar ook in een lerarenteam, om te gaan.
Daarnaast maken Philippe en Maya ook gebruik van de EDU-boxen van VRT om de normatieve in interpersoonlijke competenties van hun studenten aan te moedigen. (EDU-box ‘wij-zij-denken’ (opent in nieuw venster)en EDU-box ‘democratie(opent in nieuw venster)’)
Koppeling met de duurzaamheidscompetenties
In deze aanpak komen alle competenties aan bod: