Gedaan met laden. U bevindt zich op: Zinsbouw - Moeilijke constructies Formulering

Zinsbouw - Moeilijke constructies

Niet alleen de woordkeuze maar ook de zinsbouw speelt een grote rol in klare taal. Een veelvoorkomend probleem zijn ingewikkelde zinnen. Als u te veel informatie in één zin wilt stoppen, wordt een zin al vlug te lang en te ingewikkeld. De lezers moeten dan veel meer moeite doen om hem te begrijpen. In het slechtste geval moeten ze de zin verschillende keren horen of lezen om er vat op te krijgen.

Hieronder vindt u tips waarmee u zinsconstructies kunt vermijden die gemakkelijk tot ingewikkelde of moeilijk leesbare zinnen leiden. U kunt het probleem oplossen door de zin op te splitsen in kortere zinnen, door zinsdelen te verplaatsen of door de zin anders te formuleren.

Tangconstructies

Maak tangconstructies niet overspannen.

Zinnen bevatten een tangconstructie als woorden die grammaticaal bij elkaar horen van elkaar gescheiden worden door andere woorden. Zulke constructies zijn heel gewoon in het Nederlands. Zo vormen een lidwoord en een zelfstandig naamwoord één geheel, bijvoorbeeld het formulier, maar dat geheel kunt u scheiden door tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord een of meer woorden toe te voegen, bijvoorbeeld een bijvoeglijk naamwoord (het lange formulier).

Een tangconstructie wordt overspannen als de twee grijpers van de tang te ver uit elkaar staan. De lezers raken de draad dan vlugger kwijt. Dat is bijvoorbeeld het geval in de formulering het in januari door de verzekeringsagent ingevulde en ondertekende formulier.

Tangconstructies komen op allerlei manieren voor in Nederlandse zinnen. Hieronder staan verschillende gevallen waarbij de tangconstructie overspannen is. De twee grijpers van de tang zijn in de voorbeelden telkens gecursiveerd. U kunt de tangconstructie minder zwaar maken door de twee grijpers van de tang dichter bij elkaar te brengen. Als de zin erg lang is, kunt u de tang gemakkelijk wegwerken door de zin te splitsen.

Te vermijden constructies

liever niet te veel woorden tussen

maar wel

een lidwoord en een zelfstandig naamwoord

  • Stuur ons het in januari door uw verzekeringsagent ingevulde en ondertekende formulier.

  • Stuur ons het formulier dat uw verzekeringsagent in januari heeft ingevuld en ondertekend.

een persoonsvorm en de werkwoordsvormen die daarbij horen

  • U mag voor de berekening van uw premie alleen de facturen die minder dan één jaar oud zijn en die door een geregistreerde aannemer zijn uitgeschreven, meetellen.

  • Tel voor de berekening van uw premie alleen facturen mee die minder dan één jaar oud zijn en door een geregistreerde aannemer zijn uitgeschreven.

de delen van een scheidbaar werkwoord

  • De motor drijft de twee remdrukpompjes die boven op het motorblok gemonteerd zijn, aan.

  • De motor drijft de twee remdrukpompjes aan die boven op het motorblok gemonteerd zijn.

het eerste woord van een bijzin en de werkwoordelijke eindgroep van die bijzin

  • We hebben deskundigen gezocht die volgende maand een internetenquête met vijftig vragen over het vakgebied en de popularisering ervan willen beantwoorden.

  • We hebben deskundigen gezocht die hun oordeel willen geven over het vakgebied en de popularisering ervan. Zij beantwoorden volgende maand een internetenquête met vijftig vragen.

Onderbroken zinsstructuur

Onderbreek de zinsstructuur zo weinig mogelijk met aanvullende informatie.

Als u zinnen onderbreekt door er allerlei aanvullende informatie in te stoppen, krijgt u hetzelfde effect als bij overspannen tangconstructies. De toehoorder, gesprekspartner of lezer moet meer moeite doen om de hoofdlijn van de zin te kunnen volgen. U kunt aanvullende informatie daarom beter zo kort mogelijk houden, of vooraan of achteraan in de zin zetten zodat die het geheel niet onderbreekt. U kunt er ook een aparte zin van maken. In de onderstaande voorbeelden is de aanvullende informatie gecursiveerd.

Te vermijden toevoegingen

de zin liever niet onderbreken met

maar wel

een lange bijstelling

  • Johan Cruijff, de geniale sportman en de Europese voetballer van de eeuw, was na zijn carrière als speler trainer en daarna voetbalanalist.

  • Johan Cruijff, de Europese voetballer van de eeuw, was na zijn carrière als speler trainer en daarna voetbalanalist.

een lange bijzin

  • Johan Cruijff, die drie keer Europees voetballer van het jaar was en ook tot de Europese voetballer van de twintigste eeuw werd uitgeroepen, eindigde op de zesde plaats in de verkiezing van De Grootste Nederlander.

  • Johan Cruijff is voordat hij tot Europees voetballer van de twintigste eeuw werd uitgeroepen, drie keer Europees voetballer van het jaar geweest.

  • Johan Cruijff eindigde in de verkiezing van De Grootste Nederlander op de zesde plaats. Cruijff is drie keer Europees voetballer van het jaar geweest en is ook tot de Europese voetballer van de twintigste eeuw uitgeroepen.

  • Voordat hij tot Europees voetballer van de twintigste eeuw werd uitgeroepen, is Johan Cruijff drie keer Europees voetballer van het jaar geweest.

een lange tussenzin

  • Johan Cruijff − we kennen hem allemaal als de Europese voetballer van de twintigste eeuw − eindigde op de zesde plaats in de verkiezing van De Grootste Nederlander.

  • Johan Cruijff eindigde in de verkiezing van De Grootste Nederlander op de zesde plaats. We kennen Cruijff allemaal als de Europese voetballer van de twintigste eeuw.

Zinnen met een lange aanloop

Gebruik geen zinnen met een lange aanloop.

Een zin met een lange aanloop is een lange zin waarin de kern van de informatie helemaal achteraan staat. Door een lange aanloop stelt u de aandacht van uw lezer extra op de proef omdat het te lang duurt voordat hij bij de kern komt.

Voorbeelden

liever niet

maar wel

Doordat uw aanvraag voor een projectsubsidie is binnengekomen op 1 april, de dag na de afsluiting van de aanvraagperiode, moet ik u melden dat het gemeentebestuur uw aanvraag onontvankelijk heeft verklaard.

Ik moet u melden dat het gemeentebestuur uw aanvraag voor een projectsubsidie onontvankelijk heeft verklaard. De reden daarvoor is dat uw aanvraag binnengekomen is op 1 april, de dag na de afsluiting van de aanvraagperiode.

Door de late start van het project en de strakke deadlines zijn we er niet in geslaagd om de resultaten van de tussentijdse tests met die van het proefproject te vergelijken.

We hebben de resultaten van de tussentijdse tests niet kunnen vergelijken met die van het proefproject. Dat komt door de late start van het project en de strakke deadlines.

Voorzetselketens

Gebruik geen voorzetselketens.

Een voorzetselketen is een lange opeenvolging van bepalingen die telkens met een voorzetsel (van, voor) of een voorzetseluitdrukking (in verband met, met betrekking tot) beginnen. Voorzetselketens leiden tot een opeenstapeling van naamwoorden, waardoor de formulering omslachtig en minder duidelijk wordt.

U kunt voorzetselketens vermijden door de informatie over verschillende zinnen te verdelen. Voorzetseluitdrukkingen kunt u het best vervangen door gewone voorzetsels.

Voorbeelden

liever niet

maar wel

Met dit formulier kunt u een aanvraag doen voor de tegemoetkoming in de kosten van hypothecaire leningen voor het renoveren van een bestaande woning in een woonnoodgebied.

Met dit formulier vraagt u een tegemoetkoming in de kosten van een hypothecaire lening aan. U hebt recht op die tegemoetkoming als u een bestaande woning in een woonnoodgebied renoveert.

Met het oog op de verbetering van de toeristische infrastructuur in het centrum van Brussel wil het stadsbestuur nog enkele restauratieaanvragen met betrekking tot beschermde monumenten met een cultuurhistorisch belang voor toeristen goedkeuren.

Het Brusselse stadsbestuur wil nog enkele restauratieaanvragen voor beschermde monumenten goedkeuren. Daarmee wil de stad de toeristische infrastructuur in het centrum verbeteren. Het gaat om gebouwen die voor toeristen cultuurhistorisch interessant zijn.

Voorzetselketens hebben ook het nadeel dat ze gemakkelijk tot formuleringen met nominaliseringen leiden.

Stel uw vraag
Volg Team Taaladvies op