barbarisme (taalkundige term)
Het woord barbarisme wordt in twee betekenissen gebruikt. In beide gevallen houdt het een afkeuring in van de invloed uit een andere taal.
In de eerste betekenis slaat het woord barbarisme op indirecte ontleningen die men in strijd acht met het Standaardnederlands. Het gaat dan om leenvertalingen of leenbetekenissen die als on-Nederlands worden beschouwd. Een leenvertaling is een letterlijke vertaling uit een andere taal, bijvoorbeeld wolkenkrabber (skyscraper) en op zijn honger blijven (rester sur sa faim). Bij een leenbetekenis is de betekenis van een woord uitgebreid met een betekenis die uit een andere taal is overgenomen, bijvoorbeeld globaal in de betekenis ‘wereldwijd' (uit het Engels).
In de tweede, ruimere betekenis slaat het woord barbarisme niet alleen op indirecte maar ook op directe ontleningen die men in strijd acht met het Standaardnederlands. Bij directe ontleningen gaat het om vreemde woorden en bastaardwoorden die als on-Nederlands worden beschouwd. Vreemde woorden zijn woorden die direct uit een andere taal zijn overgenomen, bijvoorbeeld e-mail en sowieso. Bij bastaardwoorden is de oorspronkelijke vorm aan de spelling, uitspraak of woordvorming van het Nederlands aangepast, bijvoorbeeld deleten en solden.
Naargelang van de taal waaruit barbarismen zijn overgenomen of waarnaar ze zijn gemodelleerd, wordt onder andere gesproken over anglicismen (uit het Engels), gallicismen (uit het Frans) en germanismen (uit het Duits).
Er bestaan geen algemene criteria om leenvertalingen, leenbetekenissen, vreemde woorden en bastaardwoorden wel of niet goed te keuren. Sommige raken ingeburgerd en algemeen aanvaard, andere niet. Omdat het oordeel over de aanvaardbaarheid van de invloed van andere talen op het Nederlands per geval kan verschillen en met de tijd kan verschuiven, worden de termen barbarisme, anglicisme, gallicisme en germanisme niet gebruikt in de taaladviezen op deze website en op Taaladvies.net.