Professor Robert Speijer en zijn studenten nemen ons mee de kleiput in waar we alles, of toch veel, te weten komen over deze kleiafzetting. Wist je dat er hier zo’n 30 miljoen jaar geleden allerlei vissen boven ons hoofd zwommen en dat de klei dus in de zee is afgezet? Of dat de Boomse Klei een heus klimaatarchief is? Kleine veranderingen in samenstelling en korrelgrootte van de opeenvolgende kleilaagjes vertellen geologen hoe het klimaat hier veranderde 30 miljoen terug in de tijd!

De Boomse Klei lijkt op het eerste zicht een dik pakket homogene zwarte klei. Wie echter wat beter kijkt, ontdekt al snel fascinerende ritmische variaties in de klei op. Je ziet er een afwisseling van donkere en lichter grijze banden, van zware klei en wat meer korrelige silt, van kalkloze en kalkhoudende laagjes, variaties in het gehalte aan organisch materiaal én banden waarin grote ronde kalkstenen of septaria voorkomen (kleibrood in de volksmond).

Al die variaties kunnen we rechtstreeks linken aan de bewegingen van de aarde rond de zon.
- eccentriciteit: variatie in de baan van de aarde rond zon, van bijna cirkelvormig tot wat meer ellipsvormig.
- obliquiteit: variatie in de hoek van de aardas tussen 22 en 25 °.
- precessie: de rotatie van de aardas, net zoals een tol die niet helemaal recht draait.

Deze bewegingen spelen zich af in vaste cycli met een tijdsduur tussen 25.000 en 100.000 jaar.

Die kosmische cycli vatten we samen met de term ‘Milankovitch cycli’, vernoemd naar de Servische wetenschapper die de koppeling maakte tussen deze cycli en het klimaat. Deze subtiele variaties in de positie en oriëntatie van de aarde ten opzichte van de zon hebben immers een rechtstreekse invloed op het klimaat op aarde. Variaties in het klimaat hebben dan weer een rechtstreekse invloed op het zeeniveau. Dat is zeker het geval in periodes met ijskappen op de polen, zoals op Antarctica ten tijde van de Boomse Klei.

Het zijn die variaties in het klimaat en het zeeniveau die geleid hebben tot de ritmische afwisselingen in de Boomse Klei, die we vandaag nog kunnen observeren.

De klei wordt gebruikt voor de productie van bakstenen. We nemen je mee op verkenning naar hoe de bakstenen hier vroeger werden gemaakt. De ovens en droogloodsen die hier en daar terug te vinden zijn, vertellen ons hoe dat in zijn werk ging. Wist je dat zelfs kinderen van 8 jaar al met stenen sjouwden en de klei met paardenkracht via tunneltjes werd vervoerd? Daar zijn her en der in het Boomse nog mooie voorbeelden van bewaard.

Gelukkig werkt het vandaag anders. In de baksteenfabriek wordt de klei machinaal gemengd met andere grondstoffen, gemalen, geperst tot blokken en in de oven gestoken. Niet zo maar een oven, maar eentje van 180 m lang! De stenen uit de Rupelklei worden per schip of vrachtwagen naar alle kanten van het land en ver daarbuiten gebracht. Misschien woon jij ook in een huis van Boomse Klei?

We nemen een kijkje in de moderne steenbakkerij van Wienerberger.

Het uitgraven van die klei laat putten in het landschap achter. Maar niet getreurd, deze worden na uitbating ofwel gevuld met propere grond of gevuld met water. Daar vinden allerlei soorten een nieuwe thuis, zoals de oeverzwaluw of rugstreeppad. Het is er ook aangenaam om te wandelen en te ontspannen.… of muziekfestivals te beleven.

De verlaten kleiputten worden dus teruggeven aan natuur en cultuurbeleving, en daar zijn niet enkel de mensen, maar ook verschillende beestjes blij mee!