Gedaan met laden. U bevindt zich op: Seminarie Klimaateducatie Hoger Onderwijs

Seminarie Klimaateducatie

Duurzaam Educatiepunt en de Universiteit Gent organiseerden een ‘Seminarie Klimaateducatie in het Hoger Onderwijs’ op 29 november 2023 in het VAC Gent. Op deze pagina vind je een overzicht van alle presentaties en workshops. Wil je klimaateducatie integreren in je lessen? Laat je dan hier inspireren!

Het werd een dag vol boeiende gesprekken en waardevolle ervaringen. Het rijke programma was het resultaat van een fijne samenwerking met de vele partners die een werksessie indienden tijdens het voortraject. Dit seminarie bouwde verder op een expertenpanel dat online plaatsvond. We vroegen de deelnemers ook om inspirerende online voorbeelden te verzamelen. Deze voorbeelden vind je op deze Raindrop(opent in nieuw venster).

Hieronder vind je een overzicht van alle sessies: een korte omschrijving, een presentatie en een kort verslag.

Actiegerichte kennis over het klimaatvraagstuk

Prof. Katrien Van Poeck (UGent)

Katrien startte deze sessie met de uitgangsvraag: ‘zijn onderwijs en actie twee handen op één buik?’ ​Over het doel van onderwijs kan men twee posities innemen met alle variaties er tussen: onderwijs als probleemoplosser of onderwijs als doel op zich (‘vrije’ tijd om te denken over; exploreren…).

De existentiële en emotionele uitdaging van klimaatverandering

Ellen Vandenplas (UGent)

Ellen neemt ons mee in enkele begrippen zoals de directe en indirecte existentiële bedreiging die de klimaatverandering met zich meebrengt, en de stap naar emoties en existentiële vragen die we eraan kunnen koppelen. Deze emoties en vragen leven in een klas, maar komen vaak niet aan het oppervlak. Hoe kan je toch met deze onderstroom aan de slag gaan?

Argumenteren over het klimaatvraagstuk

Prof. Dr. Leif Östman (Universiteit van Uppsala)

In deze sessie stelde Leif een didactisch model voor om studenten te leren debatteren over duurzaamheidsvraagstukken. Het hoger onderwijs is volgens hem namelijk dé plaats bij uitstek waar er ruimte is voor creativiteit, experiment, argumentatie en reflectie.

Wat is duurzaam hoger onderwijs nu eigenlijk?

Maarten Deleye (Universiteit van Uppsala)

In deze sessie nam Maarten ons mee in zijn doctoraatsonderzoek met centrale vraag ‘wat is duurzaam hoger onderwijs nu eigenlijk’? Het doel van dit onderzoek is bovenal debat op gang brengen rond deze vraag. Maarten vindt in de literatuur 3 centrale discoursen terug: ​ het discours van de duurzame hoger onderwijsinstelling, de geëngageerde gemeenschap en de green tech campus.

Living labs: campus als labo voor klimaateducatie

Veerle Lamote (HOGENT) en Thomas Block (UGent)

Onder begeleiding van Veerle en Thomas wandelden we langs 2 campussen van HOGENT. Zowel het living lab als de stadsacademie zijn innovatieve vormen van leren binnen het hoger onderwijs. Centraal staat dat studenten en onderzoekers connectie zoeken met de buurt en hun omgeving. Ze werken aan concrete uitdagingen uit de buurt en zetten hierop in met diverse stakeholders, zowel intern als extern. Bij de HOGENT stond biodiversiteit centraal, bij de stadsacademie zijn er 10 duurzame thema’s waar transdisciplinair aan gewerkt wordt.

Het onmogelijk gesprek

Julia ter Veld (Building Conversation)

Het ‘onmogelijk gesprek’ ging door in een ruimte met weinig prikkels, zittend in een kring op een houten kruk, met enkel een balpen, papier en een houten klembord. Julia vroeg bewust niet naar onze achtergrond, zelfs niet naar onze naam. Hierdoor wisten we niet met wie we in gesprek gingen of naar wie zijn verhaal we telkens luisterden. Dit creëerde ook een bepaalde vrijheid, minder vooroordelen en meer gespreksruimte.

MOOC 'Global Challenges for a Sustainable Society'

Koen Cornelis (KU Leuven)

In deze sessie nam Koen ons mee in de MOOC Global Challenges for a sustainable society (GCSS). In deze MOOC zijn 13 globale challenges gekozen. Doel van deze online modules is met wetenschappelijke onderbouwing lesgeven OVER duurzaamheid.

Systeemopstellingen bij het bestuderen van het klimaat

Prof. Cathy Macharis (VUB)

In een boeiende workshop rond systeemopstellingen kregen de deelnemers een diepgaande ervaring in het verkennen van de dynamieken rond de klimaatcrisis. Begeleid door Cathy, een handelsingenieur met passie voor familieopstellingen en een speciale interesse in het combineren van klimaat en opstellingen, bood de workshop inzicht in de onderliggende emoties en verbindingen binnen het klimaatsysteem.

Universiteitsbreed keuzevak ‘Global Minds’

Leen Van Gijsel (UGent)

In deze sessie lichtte Leen het universiteitsbrede keuzevak ‘Global Minds’ toe, een interdisciplinair keuzevak met Vlaamse en internationale studenten. Het vak bestaat uit 8 verschillende hoorcolleges rond 4 mondiale thema’s (waaronder klimaatverandering en -rechtvaardigheid) gelinkt aan het overkoepelende thema ‘global justice’.

Klimaatreflex - reflecteren over klimaatwetenschap

Christel Balck & Leen Bisschop (Odisee)

Tijdens deze werksessie toonden Christel en Leen ons een methodiek die werkt met de kaarten van NOS (Nature Of Science). De methodiek is geschikt voor 2de graad SO, voor de lerarenopleiding en mogelijk ook startende bachelors. Het doel is om te laten inzien dat wetenschap niet altijd objectief is. We willen leerlingen inzicht geven in hoe wetenschap werkt en hen weerbaarder maken t.o.v. wetenschappen.

Klimaat als controverse

Maarten Van Alstein (Vlaams Vredesinstituut)

Maarten is gespecialiseerd in conflictbemiddeling en dialoogtechnieken. Het uitgangspunt van deze sessie was: ‘Hoe omgaan met klimaat als controversieel thema’? We kijken tijdens de sessie naar verschillende scenario’s waarop controverse rond klimaat tot uiting kan komen in de klas/aula.

Debatteren op basis van ethische stromingen

Katrijn Cierkens & Linde Raport (HOGENT)

in deze sessie toonden Katrijn en Linde ons hoe je studenten ‘milieu- en duurzaamheidsmanagement’ comfortabel kan leren debatteren over ethische kwesties in het duurzaamheidsdebat. Hun studenten waren zelf vragende partij om te leren kritisch omgaan met verschillende standpunten in het duurzaamheidsdebat en tegelijkertijd vaardigheden te ontwikkelen om hun eigen standpunten te ontwikkelen, te verdiepen en te nuanceren.…

De Klimaat Collage

Sabine Denis (Louvain School of Management)

Tijdens deze sessie deed Sabine ons uit de doeken hoe zij persoonlijk aan de slag gaat met de (foto)kaarten van “klimaatcollage”(opent in nieuw venster). Zelf gebruikt Sabine de klimaatcollage om het thema in te leiden (maar het kan ook als synthese). Ze benadrukt dat je zelf geen klimaatexpert hoeft te zijn om de methodiek te faciliteren.

Eco-flâneren

Prof. Ingrid Molderez (KU Leuven)

Ingrid maakte ons tijdens deze sessie warm voor het ‘ECO-flâneren’. Je kan dit zien als een kritiek op het flaneren om te consumeren dat ontstond toen de eerste winkelgalerijen in alle wereldsteden verschenen. Walter Benjamin wordt gezien als grondlegger van ECO-flâneren. In wezen gaat het over (traag) wandelen en verwonderen, observeren en geraakt worden, ontdekken… Het is een ‘slow experience’ die past binnen educatie om kritische burgers te vormen. Of je het nu alleen doet of in groepsverband, ECO-flâneren is uiteindelijk een multidisciplinaire samenwerking.

Design thinking in een transformatieve en maatschappelijke leeromgeving

Fabienne Beernaert & Ingwio D’Hespeel & Marie Vandekerckhove (LUCA School of Arts)

Vol energie en enthousiasme gooiden Fabienne, Wio en Marie hun kennis, kunde en vooral passie in deze werksessie. Design for impact, learning by doing, design thinking, impact gatherings, society centered design, een masterclass voor omdenkers en doeners, opleidingshoofden die ruimte geven, soft skills en persoonlijk ontwikkeling, designers mindset for educators. Het passeerde allemaal de revue.

Op een ontwerpende manier samenwerken rond klimaat

Valérie Lehouck (Arteveldehogeschool)

Het uitgangspunt: studenten krijgen een overload aan (des)informatie. Kritisch denken is daarom een essentieel onderdeel van het onderwijs. Door afwezigheid van Hilde, wordt er voornamelijk ingegaan op hoe Vrijplaats hier een antwoord op wilt bieden. Vrijplaats is een excellentiecentrum en living lab.

Opstellen van een gezamenlijke Theory of change

Prof. Anne-Mieke Vandamme & Jan-Peter Sandler

De dag voor het seminarie werd reeds een tipje van de sluier gelicht van de workshop rond Theory of Change, en daarbij de nieuwsgierigheid opgewekt. Deelnemers kregen volgende vragen in hun mailbox: Waarom moeten we anders omgaan met ons water in Vlaanderen? Hoe zal verandering in het gebruik van water in Vlaanderen plaatsvinden? Hoe kan jij vanuit jouw positie bijdragen aan die verandering? Wie heb je nog nodig om jouw bijdrage succesvol uit te voeren? Wat is het resultaat van de verandering? Het huiswerk hielp de deelnemers om hun eigen input scherp te krijgen.

Jongeren voorbereiden op turbulente tijden: van toekomstdenken naar actie

Steven Vromman (Low Impact Man)

Steven benadrukt tijdens deze sessie dat emoties, zoals angst en verdriet als essentieel zijn voor actieve hoop. Hij toont hoe je met studenten kan inzetten op de toekomst met focus op bewustzijn, natuurervaring, en samenwerking.

Wat is citizen-science: concrete handvaten voor klimaateducatie

Jef Van Laer & Charlotte Hens (Scivil)

In deze sessie buigen Jef en Charlote zich samen met de deelnemers over een aantal fundamentele vragen binnen citizen science; verwachtingen rond impact, spanningsveld tussen participatie en onderzoek, autonomie en empowerment. Vervolgens gaan we in op de vraag; hoe kan Citizen Science een interessante educatieve tool zijn?

Aan de slag met de online klimaattool Klimax

Ines Dewulf & Nele Dillen (Duurzaam Educatiepunt)

Ines en Nele gingen bij de start kort in op de belangrijkste recente wetenschappelijke inzichten over doeltreffende klimaateducatie, die onlangs gebundeld werden in de publicatie “Klimaateducatie met impact” van Duurzaam Educatiepunt. Vervolgens werd de online inspiratietool KLIMAX uitgebreid toegelicht. Voor secundair onderwijs, de lerarenopleiding en startende bachelors.

Herbekijk het programma

Kies voor nieuws op jouw maat met één van onze nieuwsbrieven

Schrijf je in.