Inbetalinggeving van cultuurgoederen ter voldoening van de erfbelasting

Regelgevend kader
 

Decreet tot wijziging van het decreet van 24 januari 2003 houdende bescherming van het roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang en de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013, wat betreft de inbetalinggeving van cultuurgoederen ter voldoening van de erfbelasting

Sinds 2013 kun je je erfbelasting betalen met cultuurgoederen. Omdat deze mogelijkheid weinig werd gebruikt, paste de Vlaamse Regering haar wetgeving aan. Op 1 juli 2023 trad het vernieuwde decreet in werking. 

Dankzij het decreet van 10 maart 2023 is de regeling aantrekkelijker geworden voor mogelijke erfgenamen en erflaters. Tegelijkertijd wordt de lat hoger gelegd: enkel topstukken en sleutelwerken voor museale collecties komen in aanmerking voor inbetalinggeving.

Topstukken zijn roerende goederen of verzamelingen die vanwege hun archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap als zeldzaam en onmisbaar beschouwd moeten worden.

Sleutelwerken zijn waardevolle werken die een sleutelrol innemen binnen de collecties van de musea en erfgoedinstellingen in Vlaanderen.

Dit nieuwe decreet bevat wijzigingen aan het decreet van 24 januari 2003 houdende bescherming van het roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang oftewel Topstukkendecreet en aan de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013. 

Het uitvoeringsbesluit en de memorie van toelichting bij het decreet van 10 maart 2023 vind je hier.
 

Decreet houdende de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013

De Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013 stelt dat iedere erfgenaam, legataris of begiftigde kan verzoeken de erfbelasting en toebehoren die invorderbaar zijn op grond van een nalatenschap, geheel of gedeeltelijk, te betalen door de afgifte van de volgende cultuurgoederen:  

• topstukken (zoals vermeld in het decreet van 24 januari 2003 houdende bescherming van het roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang oftewel het Topstukkendecreet) die al dan niet zijn opgenomen in de lijst van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap 

• cultuurgoederen (zoals vermeld in het Topstukkendecreet) die een bijzondere verrijking kunnen betekenen voor de collectie van 

  • collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties die erkend zijn als cultureelerfgoedinstellingen op basis van het Cultureelerfgoeddecreet van 23 december 2021; 

  • collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties die met een kwaliteitslabel ingedeeld zijn bij het landelijke niveau op basis van bovenstaand Cultureelerfgoeddecreet; 

  • universiteitsarchieven en universiteitsbibliotheken die een kwaliteitslabel hebben op basis van bovenstaand Cultureelerfgoeddecreet; 

       en die daarom als sleutelwerken voor die collecties beschouwd moeten worden.  
 

Decreet van 24 januari 2003 houdende bescherming van het roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang oftewel Topstukkendecreet 

Dankzij het decreet van 10 maart 2023 geeft het Topstukkendecreet de erflater nu ook de kans om al bij leven zekerheid te krijgen over de vraag of bepaalde cultuurgoederen aan de voorwaarden van deze regeling voldoen en wat de toekomstige bestemming van die cultuurgoederen zou zijn. 

Aan het decreet werd een hoofdstuk toegevoegd waarbij aan de Topstukkenraad in het kader van de inbetalinggeving van cultuurgoederen een adviserende rol wordt toegekend. 

• De Topstukkenraad verstrekt een bindend advies aan de Vlaamse Regering over:  
  • de vraag of de ter betaling aangeboden cultuurgoederen behoren tot een van de categorieën; 
  • de waarde van de aangeboden cultuurgoederen. De ter betaling aangeboden cultuurgoederen worden, ongeacht of ze deel uitmaken van de nalatenschap, geschat op hun waarde op het ogenblik van het openvallen van de nalatenschap.  
     
• De Topstukkenraad verstrekt een niet-bindend advies aan de Vlaamse Regering over de bestemming van de aangeboden cultuurgoederen in geval van aanvaarding van de inbetalinggeving.  

Bij haar beslissing zal de Vlaamse Regering rekening houden met de wensen van de erflater, de collectieratio van de musea, de meerwaarde van de cultuurgoederen voor de collectie en een zo goed mogelijke bewaring van de stukken. 
 

Procedure

Als toekomstige erflater kun je de Vlaamse Regering vragen om een verklaring waarin staat dat de cultuurgoederen beschouwd worden als een duidelijke verrijking van de publieke collecties in Vlaanderen. In dat geval spreken we over topstukken of sleutelwerken.

Dien je verzoek voorafgaand aan het openvallen van een nalatenschap (vermeld in artikel 18bis van het decreet) in bij de Topstukkenraad. De raad geeft een advies aan de Vlaamse Regering. 

Dit kan

• via topstukken@vlaanderen.be 
• of via de post

DCJM Vergunningen
Koning Albert II-laan 15 bus 267
1210 Brussel

Je verzoek moet de volgende informatie bevatten:

1° de naam, het adres en de contactgegevens van de aanvrager;
2° een toereikende identificatie van het cultuurgoed, met inbegrip van toereikend beeldmateriaal;
3° de herkomst- en eigendomsgeschiedenis van de cultuurgoederen;
4° een verklaring op erewoord dat, bij weten van de aanvrager, het cultuurgoed niet is ingevoerd in overtreding met een beschermingswetgeving van een andere overheid.

Indien mogelijk geef je ook de volgende bijkomende informatie:

1° de motivering waarom het cultuurgoed een sleutelwerk of topstuk is;
2° welke bestemming je voor het cultuurgoed voorstelt.