Het uitbouwen van een netwerk kan voor nieuwkomers een belangrijke opstap zijn naar een job en huisvesting en draagt bij tot welzijn en sociale cohesie. Daarom zal het Vlaamse inburgerings- en integratiebeleid in de toekomst actief inzetten op het stimuleren van sociale netwerken en participatie bij nieuwkomers.
In januari 2023 treden de decretale bepalingen rond de ‘het participatie- en netwerktraject voor inburgeraars (4de pijler inburgering)’ in voege. Naast de pijlers van maatschappelijke oriëntatie, Nederlands leren en een traject naar werk, wordt het inburgeringstraject uitgebreid met een 4de pijler, met name een participatie -en netwerktraject. Het participatie- en netwerktraject traject wordt vanaf dan voor een deel van de inburgeraars verplicht. Niet-verplichte inburgeraars en verplichte inburgeraars die werken of studeren, kunnen vrij kiezen om het participatie- en netwerktraject te volgen,.
De inburgeraar is verantwoordelijk om geschikte participatie- en netwerkinitiatieven te vinden. Daarbij kan gekeken worden naar het aanbod van lokale besturen, aanbod dat mee door de agentschappen Integratie en Inburgering ontsloten en kenbaar gemaakt wordt of de inburgeraar kan een eigen gevonden aanbod aanbrengen bij de trajectbegeleider. De inburgeraar wordt bij zijn keuze voor één of meerdere initiatieven ondersteund door zijn trajectbegeleider bij het Agentschap Integratie en Inburgering (voor Antwerpen en Gent het stedelijk Agentschap Integratie en Inburgering).
Voor het participatie- en netwerktraject zijn de lokale besturen een prioritaire partner. Zij ontsluiten een aanbod dat aanwezig is in hun gemeente. De rol van de lokale besturen binnen de vierde pijler sluit aan bij de decretale regierol integratiebeleid. Lokale besturen hebben immers zicht op het relevante aanbod van lokale en bovenlokale actoren in hun gemeente. Het kan gaan om reguliere initiatieven van vrijwilligerswerk, buddy-trajecten,… die reeds bestaan, dan wel ontwikkeld worden vanuit verschillende mogelijke partners van de lokale besturen
Vlaanderen wil lokale besturen ondersteunen in hun nieuwe opdracht. Daarom investeert de Vlaamse Overheid Europese middelen om een uitrol van de 4de pijler te stimuleren. Ook is het de bedoeling om met deze middelen de lokale besturen en hun partners te versterken en hen te helpen expertise op te bouwen rond het ontsluiten van een aanbod. Het participatie- en netwerktraject wordt immers niet gezien als een nieuw aanbod dat parallel aan bestaande initiatieven wordt opgezet. Wel willen we drempels wegwerken voor inburgeraars om te kunnen participeren aan bestaande structuren. Het antwoord op deze uitdaging overstijgt één sector, één actor of één domein. Bovendien is het creëren en het ontsluiten van een divers en kwalitatief aanbod is een complexe uitdaging die niet door één lokaal bestuur alleen kan worden aangepakt.
