Nieuw Zuid - Smart City District

Nieuw Zuid vormt het scharnier tussen de 19de eeuwse stad, de 20ste eeuwse voorstad, de Schelde en enkele grote groen- en verkeersstructuren zoals de Antwerpse Ring. Het is bovendien een plek, die er sinds het verdwijnen van de overslagactiviteiten van de haven in de jaren 60’ grotendeels verlaten bij ligt. Nieuw Zuid zal een gemengde wijk worden met ongeveer 2.000 woningen, lokale en bovenlokale voorzieningen, kantoren, buurtondersteunende commerciële functies, een park van ongeveer 15 ha, wijkgroen, … De sociale huisvesting wordt verspreid ingeplant, voetgangers en fietsers krijgen er een prominente plaats, met aandacht voor waterhuishouding en groenvoorzieningen.

Ondanks de grotendeels private ontwikkeling is dit voor Antwerpen een zeer belangrijk project met het oog op de realisatie van haar klimaatplan, om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Nieuw Zuid streeft een hoog ambitieniveau na op het vlak van energie en milieu, met naast CO2 neutraliteit en vrijwel passieve gebouwen. Ook een warmtenet zal worden aangelegd. Echter deze duurzame wijk moet gedragen worden door alle gebruikers van de wijk, wat inspanningen en denkwerk vereist over hoe men woont en werkt in een duurzame wijk.

De concrete uitwerking van de CO2-neutraliteit zal met de projectsubsidie een extra duw in de rug krijgen om de ambities versneld waar te maken: toepassing van een zeer energiezuinige bouwstandaard, de inzet van slimme ICT-oplossingen (home intelligence), hemelwaterneutraliteit, clusterparkeren, wadi’s, duurzame elektriciteitsproductie en duurzame warmte via het warmtenet. Echter deze hoge ambities vragen een mind shift opdat Nieuw Zuid ook daadwerkelijk duurzaam wordt. Een voorstel wordt uitgewerkt om een community op te richten, die de verschillende doelgroepen bereikt en vanuit een bottom-up dynamiek een dergelijke gedragsverandering uitdraagt.

• Woningen, commerciële ruimtes en kantoren
• Gemeenschapsvoorzieningen
• Inrichting publieke ruimtes (parken, pleinen, starten en groenstroken)
• Uitbouw warmtenet en warmteproductie

Projectsubsidie van 3.223.380 euro, te besteden aan volgende projectonderdelen:

• Lokale en bovenlokale bewustmaking
• Slimme ICT – Home intelligence
• Duurzame elektriciteitsproductie
• Vergroening en uitbreiding van een slim warmtenet
• Duurzame mobiliteit
• Verbeteren van de luchtkwaliteit
• Duurzaam waterbeheer en grijswaterrecuperatie

Nieuw Zuid is een project met een kritische massa en een schaal waarbinnen het mogelijk is om hoge ambities te stellen op het vlak van duurzame stadsvernieuwing in Vlaanderen. Het project gaat uit van een intelligent masterplan dat door marktpartijen samen met de stad werd uitgewerkt. De jury wil met deze subsidie bijdragen aan het waarborgen van de hoge ambities op het vlak van integrale duurzaamheid in de eerste projectfase, die voorbeeldstellend moet zijn voor het na te streven niveau van de volledige ontwikkeling.

Het stadsvernieuwingsproject probeert vernieuwende duurzaamheidsoplossingen te combineren met de nodige ‘gedragsverandering’ die noodzakelijk is om de beoogde duurzaamheidseffecten te realiseren.

• Project als katalysator inzake ecologische stadsontwikkeling: de focus op energie- en klimaatduurzaamheid, zowel technisch als sociaal, zal op korte termijn positief doorwerken op de site en op de nabije omgeving, en op langere termijn ook voor andere stadsprojecten in de stad Antwerpen en Vlaanderen.
• Opbouw van een community rond circulariteit en duurzaamheid om klimaatsambities waar te maken.

• Energie en klimaat: CO2-neutraliteit wordt nagestreefd door de warmtevraag te beperken (passiefstandaarden), door zoveel als mogelijk hernieuwbare energie aan te wenden en door het gebruik van warmtenetten. Passiefbouwstandaard als uitgangspunt voor gebouwontwerp.
• Wonen, waaronder sociale huisvesting (ongeveer 10 %) en ruimte (ook ongeveer 10%) om te experimenteren met innovatieve woonvormen zoals cohousing, kangoeroewoningen en/of atelierwoningen
• Economie: stimulans voor bedrijven die focussen op innovatieve en duurzame technologieën en tal van economische activiteiten: buurtwinkels, horeca, kantoren, galerieën,…. Connectie maken het nabijgelegen ‘Blue Gate Antwerp’ dat als innovatiecentrum voor ‘blauwe economie’ moet fungeren
• Ruimtelijke inbedding en koppeling met nabijgelegen stadsvernieuwing: Gedempte Zuiderdokken, Scheldekaaien, parking ex-Zillion, spaghettiknoop, De Grote Verbinding,…
• Lokale- en bovenlokale bewustmaking, via project Circulair Zuid dat als doel heeft om de bewoners van Nieuw Zuid aan te zetten tot minder en slimmer gebruik of verbruik van energie, water, materialen en afval
• Circulariteit, via onder meer de uitbouw van het Circular Community Centre – circuit, dat onder meer herstel- en herontwerpactiviteiten aanbiedt en fungeert als materialenbib voor gereedschappen en materialen
• Smart Cities: gebruik van technologie en apps ter ondersteuning van klimaatambities: afvalcampagnes, slimme meters, energieverbruik, nudgingcampagnes
• Duurzame elektriciteitsproductie, via zonnepanelen, energiecoöperatie, vergroening en uitbreiding van een slim warmtenet
• Mobiliteit: autoluwte, deelbakfietsen, elektrische deelwagens,…
• Waterbeheer: grijswaterrecuperatie, hemelwateropvang,…

• AG Vespa
• Triple Living
• Woonhaven
• Ecohuis Antwerpen
• Vlaamse Waterweg
• Imec, Energyville/VITO, Digipolis, EbergieID, Ecopower, Kringwinkel, Pantopicon (projectpartners Circulair Zuid)
• Autodelen.net