Op 10 november 2023 stemde de Vlaamse Regering op voorstel van viceminister-president Gwendolyn Rutten in met het advies, de selectiemotivering en de aanbevelingen van de jury voor de oproep conceptsubsidiëring 2023. Ze keurt de selectie en subsidiëring goed van volgende vijf projecten: Deinze, Stedelijke mozaïek in de gordel historische stadswal; Gent, Citadelpark casestudy; Oudenaarde, Herontwikkeling van de OLV-Hospitaalsite; Sint-Niklaas, Westerbuurt en Turnhout, Grooten Singel: samen nieuwe paden maken. Elk project krijgt 75.000 euro subsidie.
Op 11 december 2023 werden deze 5 projecten toegelicht op de studiedag en het netwerkmoment over het instrument ‘Conceptsubsidie’.
Deinze – Stedelijke stadsmozaïek in de gordel Historische Stadswal
De stad Deinze heeft de ambitie een duurzaam en innovatief stadsproject te realiseren aan de hand van een geïntegreerd planproces. Dit gebeurt in navolging van de stadsvernieuwingsprojecten Stedelijk Wonen aan de Leie binnen een stadsdeel dat erop aansluit.
Het projectgebied omvat de stedelijke ruimte ten oosten en ten westen van de Markt. Dit gebied wordt begrensd door de Leie, de Markt en de gordel van het oostelijke en westelijke deel van de oude stadswal door de Peter Benoitlaan, Guido-Gezellenlaan en het Kaendelpark.
Het projectgebied heeft het potentieel om in het oostelijke deel een aangenaam stadsdeel te vormen. Het vormt een aangename klimaatrobuuste tegenhanger voor de verharde marktruimte. Een mozaïek van doorwaadbare bebouwde en groene onbebouwde ruimte kenmerkt dit stadsdeel. Het opzet is om binnen deze zone nieuwe ontwikkelingen te stimuleren op schaal van de aanwezige bebouwing. Er is bebouwing aanwezig met erfgoedwaarde die de stad Deinze wil behouden. Andere bebouwing wil de stad Deinze opwaarderen. De voormalige stadswal wil de stad Deinze omturnen tot een groenblauwe structuur met stadsboulevard. De relatie leggen tussen dit gebeid, de Markt en de Leieboorden is een aandachtspunt.
In het westelijke deel dient de ontwikkeling van de site De Rore en het Rijksadministratief Centrum herdacht te worden met het herstel van de groenblauwe structuur van de westelijke stadswal en de relatie met de Brielmeersen.
Voor het projectgebied en de gerelateerde omgeving wordt een conceptstudie opgemaakt aan de hand van ontwerpend onderzoek dat de potenties voor de stedelijke verblijfsruimte (doorwaadbaarheid, ontharding en vergroening), reconversie van bestaande bouwblokken (architectuur beeldkwaliteit, erfgoedwaarde) in een geïntegreerd concept vastlegt.
Gent - Citadelpark
Case studie - het gebruik en beheer van het park en zijn gebouwen als een tuin voor en door de buurt en park voor de stad
Het Citadelpark is met 25 hectare het grootste stadspark van de Gentse binnenstad en een groene long voor haar inwoners. Het park is beschermd als cultuurhistorisch landschap en vervult een belangrijke recreatieve rol op wijk- en stadsniveau. Het Citadelpark heeft ook een belangrijke breed-culturele bovenlokale functie. Maar er is ook een ander Citadelpark. Een park dat niet meer aan de huidige eisen van bezoekers voldoet. Een park waarin de centrale gebouwencluster als een koekoeksjong is uitgegroeid waardoor park en bebouwing uit evenwicht zijn geraakt. In 2010 werd het herwaarderingsproject voor het Citadelpark opgestart met als belangrijkste uitgangspunt dat deze gebouwen te gast zijn in het park. De afgelopen jaren werd vooral de centrale gebouwencluster bestudeerd met focus op een infrastructurele aanpak en het behoud van functies. Lokale functies ontbreken en de bovenlokale functies in het park dragen voorlopig weinig bij tot de initiële doelstelling om het historisch landschap te beschermen en het Citadelpark te herwaarderen als park voor de stad en tuin voor de buurt. Het park heeft vandaag voor iedereen andere betekenissen en belangen. De parkgebouwen maar ook de centrale floraliënhal kunnen een belangrijke schakel vormen tussen de bovenlokale doelstellingen van de functies in de gebouwencluster en de doelstelling om het park meer open te stellen als tuin voor de buurt. Er is bijkomend studiewerk nodig om vanuit enerzijds de harde randvoorwaarde van cultuurhistorisch beschermd landschap en parkbestemming een juiste invulling en vooral beheersvorm te bekomen voor de parkruimte en zijn floraliënhal en parkgebouwen.
Oudenaarde – Herontwikkeling Onze-Lieve-Vrouw hospitaalsite
De Stad Oudenaarde wil de Onze-Lieve-Vrouw hospitaalsite, een historische site in het hart van de stad, herontwikkelen. Deze plek willen ze teruggeven aan de stadsgebruikers. De ambitie is om de site te laten uitgroeien tot een hub voor veiligheid, zorg, dienstverlening en cultuur. De conceptstudie wordt ingezet als activator voor verhoging van de leefbaarheid en als hefboom voor het creëren van samenwerkingsverbanden. De aanwezigheid van het algemeen ziekenhuis en de nabijheid van scholen biedt potentieel voor gedeeld ruimtegebruik. Maar dit zorgt tegelijkertijd voor mobiliteitsuitdagingen. De site is dicht bebouwd, intens verhard met weinig groen en creëert tot nu toe weinig verbinding.
Met de conceptstudie willen ze (1) de potenties uit de site halen, (2) onderzoeken hoe ze dit stadsdeel kunnen activeren en (3) het herdefiniëren als toegangspoort tot het centrum. De stad Oudenaarde wil externe expertise binnenhalen om op een innovatieve manier de stadsgebruikers te betrekken bij het project en ondersteuning krijgen bij de opmaak van een gedragen projectdefinitie.
Concrete vragen zijn:
- Hoe publieke ruimte ten dienste van de stad en haar bewoners, bezoekers,… creëren?
- Hoe kan de stad Oudenaarde bijdragen tot het behalen van de klimaatdoelstellingen (bestrijding hitte-eilandeffect, blauw-groene integratie,…)?
- Hoe omgaan met de uitdagingen van werken binnen een historische context?
- Hoe inzetten op gedeeld en duurzaam ruimtegebruik?
- Op welke manier kan een multiculturele ontwikkeling tot stand gebracht worden?
- Hoe een duurzaam partnership tussen verschillende actoren opzetten (AZO, politie, ondernemers, verenigingen - …)?
- Hoe ‘City as a service’ implementeren?
- Hoe ‘Mobility as a service’ onderzoeken?
Sint-Niklaas - Westerbuurt
In Sint-Niklaas lopen momenteel meerdere initiatieven in en flankerend aan de wijk Westerbuurt (wijkverbeteringscontract, herontwikkeling Rolliersite, Rio-project Aerschotstraat, conceptstudie SVK waarbij een mix aan functies zal worden voorzien, centrum-en buurtparking SVK...). De stad ziet hier enkele kansen om op wijkniveau een aantal projecten met elkaar te koppelen. Dit voorstel van onderzoek is in hoofdzaak gericht op ruimtelijke samenhang te brengen tussen de verschillende initiatieven en een antwoord te bieden op de noden die duidelijk naar voor komen vanuit ‘Kroonmolen aan zet’. Bedoeling is te streven naar 1+1=3.
De conceptstudie heeft als onderzoeksvraag: Hoe creëren we groene (publieke) ruimte en kwalitatieve betaalbare woningen in een dense stadswijk met een hoge hittekwetsbaarheid? Naast deze primaire noden moet het onderzoek ook een antwoord bieden op hoe men kwalitatieve ontmoetingsruimte kan aanbieden in een wijk die daar een sterk tekort aan heeft en hoe men de wijk kan connecteren met het omliggende weefsel, zowel richting SVK als richting het stadscentrum door het voorzien van een aantal doorsteken. De conceptstudie moet de verschillende investeringslogica’s (infrastructuur, private markt, publieke ruimte, sociale initiatieven) aan elkaar koppelen binnen een robuuste ruimtelijke structuur. Er wordt een antwoord verwacht op welke ruimtelijke ingrepen nodig zijn en hoe deze vorm gegeven kunnen worden. Ook wordt er een visie op wonen voor de hele wijk gevraagd.
De conceptstudie wordt gevoed vanuit ‘Kroonmolen aan zet’ waar verschillende standpunten van allerlei stakeholders uit de maatschappelijke vijfhoek verbonden worden. Door de beide studies te koppelen kan het een katalysator worden om effectief te gaan investeren.
Turnhout - Grooten Singel: ‘Samen nieuwe paden maken’
De conceptbegeleiding wordt aangevraagd om via een kort en krachtig ineengehaakt proces van participatie en ontwerpend onderzoek te komen tot een hoge ambitie voor de stedelijke omgeving. Hierbij is er een afstemming van het programma en verschillende doelen die de verschillende projectpartner nastreven.
De projectzone heeft een zeer hoge potentie om een meerwaarde te vormen voor de binnenstad van Turnhout. Dat projectgebied bestaat uit de binnenkant van twee grote bouwblokken in het stadshart van Turnhout, net ten noorden van de Grote Markt. Drie grote complexen in het projectgebied zijn ondergebruikt: een ietwat verloederd schooldomein van het GO!, het terrein van bedrijf Zellien (sanitair-groothandel, leegstand en verwaarlozing), en delen van “Den Bond” (campus vanBeweging.net). Het Taxandriamuseum ligt ingesloten tussen deze terreinen. Stad Turnhout gaat het merendeel van het schooldomein verwerven. De rest van het terrein blijft in eigendom van en in gebruik door het Gemeenschapsonderwijs (volwassenenonderwijs anderstalige nieuwkomers). De Begijnenstraat, westrand van het projectgebied, is de verbinding tussen de belangrijkste historische plekken in het stadshart: de Grote Markt, het Kasteel van de Hertogen van Brabant aan de Warande, en het Begijnhof (UNESCO-werelderfgoed). Maar ze heeft nog de oude inrichting als verkeersweg. Het Taxandriamuseum (streekmuseum) ligt gepast op deze toeristische as.
Op elk van de complexen van het projectgebied zijn er plannen en projecten in de maak en lopende. Door naast elkaar te werken gaat er veel potentie verloren om van de projectzone en omgeving een echt nieuw klimaatrobuust, maatschappelijk relevant en sociaal duurzaam stadsdeel te maken. Het verknopen van alle plannen met de verschillende partners kan de omgeving een sterke boost geven dankzij sterkere verbindingen, onderling en met de rest van de stad. Het doel is tot een ambitieus ontwikkelingsplan te komen met een verweving van onderwijs, cultuur, sociale en economische activiteiten met gepaste woonprogramma’s.