Energiehubs Linkeroever - stad Antwerpen

De stad Antwerpen was een van de laureaten van de oproep stadsvernieuwing in 2023, met hun project Energiehubs Linkeroever. Met dit project wil de stad inzetten op collectieve wijkrenovatie met behulp van fossielvrije energiehubs, als tijdelijke oplossing in afwachting van een definitieve aantakking op een toekomstig warmtenet.

De tijdelijke energiehub moet telkens twee woontorens (+/- 300 gezinnen) versneld van het gas af krijgen. De energiehub is geconcipieerd als een verplaatsbare infrastructuur zodat deze in afstemming met de gefaseerde aansluiting op het warmtenet ook andere gebouwen kan bedienen. De tijdelijke energiehub faciliteert private en publieke investeringen in de collectieve renovatie (gebouwschil) van de betrokken woonblokken. Hierdoor kan de energievraag en daarmee ook de woonlast van deze veelal kwetsbare doelgroepen dalen. Met de uitrol van dit project richt de stad zich op nieuwe uitdagingen waar steden voor staan op vlak van klimaat, en de brede socio-ecologische transitie die ermee gepaard gaat. Het fossielvrij maken en dus behalen van onze klimaatdoelstellingen gaan hierbij hand in hand met de noodzaak aan betaalbaar wonen in een grootstedelijke context, in appartementsgebouwen in het bijzonder. De studie Energielandschappen (in opdracht van het Team Vlaams Bouwmeester, Ruimte Vlaanderen, VITO, VLM en VEKA) wijst ook uit dat “collectieve ingrepen een schaalvoordeel meebrengen dat investeringen in hernieuwbare energie-infrastructuur, in distributiesystemen en buffering heel wat haalbaarder maakt. Ook stellen ze vast dat […] het boeken van energiewinsten winsten oplevert voor collectiever wonen, voor het vrijwaren van open ruimte structuren, voor het realiseren van een functionele mix, voor de nabijheid van woon- en werkomgevingen.”

Dit project rond de energiehubs kadert in het streven van de stad naar een sociaal-rechtvaardige klimaattransitie en fungeert als doorbraakproject in het Antwerpse Klimaatcontract Linkeroever, Dit klimaatcontract is een geheel van een vijftigtal strategische acties, projecten en engagementen die van Linkeroever tegen 2030 een klimaatneutrale wijk moeten maken. In maart 2024 vond het lanceringsevenement van dit Klimaatcontract Linkeroever 2030 plaats.

Linkeroever 2030 zet hierbij in op verschillende sporen zoals de maximale CO₂-reductie van gebouwen, voertuigen en materialen, alsook de shift naar hernieuwbare energie en nieuwe groeninfrastructuren Een van de grootste uitdagingen hierbij is de financiering van de energetische renovatie waarvoor via de energiehubs dus nieuwe paden verkend worden. Samen met verschillende partners gaat de stad in deze specifieke wijk voor een eerlijke en inclusieve klimaattransitie. Linkeroever wordt aldus een proeftuin voor sterk klimaatbeleid, die als voorbeeld kan dienen voor de hele stad en andere lokale overheden.

Linkeroever Klimaatneutraal 2030 is ook de Antwerpse bijdrage aan de Europese missie ‘100 slimme en klimaatneutrale steden’. Deze EU Missies zijn een nieuw instrument van de Commissie om de nodige middelen te bundelen in de vorm van financieringsprogramma’s, beleidsmaatregelen en regelgeving en andere activiteiten. De EU Missie rond slimme en klimaatneutrale steden is een van de 5 Missies die al zijn opgestart. Doelstelling van deze EU Missie is om 100 klimaatneutrale pioniersteden te hebben tegen 2030, waarbij deze steden fungeren als hubs voor innovatie en experiment. Antwerpen en Leuven zijn de enige twee Vlaamse steden die werden geselecteerd door de Europese Commissie om deel uit te maken van deze Missie. Hiermee wil Europa tegen 2030 honderd steden klimaatneutraal maken en slimme oplossingen ontwikkelen voor stedelijke klimaatuitdagingen. De stad Antwerpen diende het Klimaatcontract Linkeroever in maart in bij de Europese Commissie en is in blijde verwachting van een positieve beoordeling en bijhorende missielabel, dat onder meer de deuren moet openen naar extra financiering voor een sociaal-rechtvaardige klimaattransitie.