Bron
Departement Omgeving Vlaanderen
Definities
Het concept ‘landgebruik’ verwijst naar het daadwerkelijk gebruik van de grond voor welbepaalde menselijke activiteiten (huisvesting, industrie en diensten, recreatie …), teelten (akkerbouw, grasteelt ...) of natuurlijke begroeiing (bos, struikgewas ...). Het werkelijk landgebruik van een locatie is niet noodzakelijk identiek aan de juridisch-planologische bestemming van deze locatie. Gronden kunnen bestemd zijn als woongebied, maar effectief in gebruik zijn als grasland of akkerland. De landgebruikskaart bevat geen informatie over de planologische bestemming.
Het werkelijk landgebruik op de landgebruikskaart wordt met 19 categorieën weergegeven. Het is samengesteld op basis van de 4 dataniveaus van het landgebruiksbestand 2022. Dit gebeurt door een combinatie en aggregatie van een aantal categorieën uit de verschillende dataniveaus van het landgebruiksbestand. Dit zijn beschikbare GIS-datalagen (bijvoorbeeld Grootschalig Referentiebestand Vlaanderen, Landbouwgebruikspercelen…) en andere ruimtelijke databronnen (bijvoorbeeld Verrijkte KruispuntBank Ondernemingen (VKBO)). Door een combinatie van deze basisdata ontstaat een bestand met 4 niveaus: Niveau 1 - Bodembedekking, Niveau 2 - Verstedelijkt Landgebruik, Niveau 3 - Multifunctioneel landgebruik en Niveau 4 - Juridische Bestemmingen. Dit bestand met 4 niveaus wordt vervolgens gecombineerd tot de finale landgebruikskaart met 19 categorieën. Zie voor deze en de methodiek het VITO rapport waar hieronder naar wordt doorverwezen.
Het landgebruiksbestand wordt opgesteld door in hoofdzaak vectoroperaties, maar wordt in de laatste stappen omgezet naar een rasterbestand op 10 meter-resolutie.
De landgebruikskaart wordt om de 3 jaar geüpdatet aan de hand van de recentst beschikbare referentie-GIS-lagen.
Opmerkingen bij de kwaliteit
De kwaliteit van de landgebruikskaart is afhankelijk van de kwaliteit van de bronbestanden. Het landgebruiksbestand is ontwikkeld op middelhoge resolutie (10 m x 10 m) voor het Vlaamse en Brusselse Gewest, op basis van beschikbare GIS-lagen met de beste kwaliteit. De methodiek om tot dat landgebruiksbestand te komen werd beperkt bijgesteld door een voortschrijdend inzicht in de gebruikte databanken en wijzigingen in de bronbestanden. De cijfers voor het landgebruik voor 2013 (en 2019) zijn daardoor niet exact dezelfde cijfers die voorheen werden gecommuniceerd in onder meer deze statistiek en de Ruimterapporten. Om vergelijkingen in de tijd mogelijk te maken werd de vernieuwde techniek voor 2022 ook toegepast op de voorgaande jaren, met aangepaste cijfers tot gevolg. Alle methodische aanpassingen zijn gedocumenteerd in het technisch rapport opgesteld door VITO.
De belangrijkste wijzigingen zijn: de landbouwgebruikspercelen waarop een teelt plaatsvindt krijgen nu voorrang op bebouwde percelen rondom een erf. Ten opzichte van de vorige versie werden databronnen toegevoegd: de Boswijzer (Agentschap Natuur en Bos), de sportdomeinen (Sport Vlaanderen en de databank), de aanduidingsobjecten uit de inventaris Onroerend Erfgoed (Agentschap Onroerend Erfgoed) en de Databank Inventarisatie Landgebruik en Recreatie (Departement Omgeving).
Niet alle databronnen werden tussen 2013 en 2022 volledig geactualiseerd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Biologische Waarderingskaart (BWK).
Door aanpassingen en/of verbeteringen in de gebruikte bronbestanden kunnen zich wijzigingen voordoen in landgebruik die geen werkelijke evolutie tonen, maar eerder een rechtzetting of verbetering van de actuele meting zijn. Dit is een belangrijke voetnoot bij de interpretatie van de resultaten van de landgebruikskaart.
Verder dient er bij de beoordeling van de evolutie tussen 2013 en 2022 ook rekening te worden gehouden met de toegepaste methodiek. Zo is er een grote uitwisseling in landgebruik tussen de categorieën “overige bebouwde terreinen” en “huizen en tuinen”. Dit kan deels verklaard worden doordat voor het in kaart brengen van de huisvesting gewerkt wordt met de inwonersaantallen per adres op een specifieke datum. Indien een bepaald adres op de daaropvolgende datum tijdelijk leegstaat, wordt het perceel ingekleurd als “overig bebouwd terrein”.
Omdat een rasterkaart per pixel van 10x10 m² slechts 1 unieke waarde kan hebben, moeten er bij het combineren van de verschillende datalagen soms keuzes worden gemaakt welke informatie wordt behouden per pixel. Zo is het mogelijk dat er op een kadastraal perceel meerdere functies tegelijk voorkomen (bv. een zelfstandige die zijn activiteit aan huis uitvoert, wonen boven winkels of andere ondernemingen, verschillende types van voorzieningen op dezelfde locatie, verschillende types van economische activiteiten op dezelfde locatie, samengaan van recreatie en natuur, …).