Energiearmoede

Eind 2023 leverde netbeheerder (open definitie) Fluvius wegens wanbetaling elektriciteit aan 76.326 huishoudens en gas aan 58.365 huishoudens. Die aantallen liggen hoger dan in 2022 maar lager dan in de jaren vóór 2020, ondanks de grote prijsstijgingen voor energie in 2022.

Het gaat om huishoudens waarvan de commerciële energieleverancier het contract heeft opgezegd omdat zij hun energiefactuur niet of niet op tijd hebben betaald en niet hebben gereageerd op een aangetekende ingebrekestelling of de afspraken in een afbetalingsplan niet hebben nageleefd. Als het huishouden in dat geval geen nieuwe commerciële leverancier vindt, dan neemt Fluvius de levering van elektriciteit en/of gas over in zijn decretale rol van standaardleverancier.

Eind 2023 ging het voor elektriciteit om 2,6% van het totaal aantal huishoudelijke afnemers, bij gas om 2,8% van de afnemers.

Als een huishouden bij de standaardleverancier terechtkomt, plaatst Fluvius een digitale meter (open definitie) (wanneer de klant nog een analoge meter heeft). Sinds 1 juli 2022 wordt de Prepaid of voorafbetalingsfunctie onmiddellijk geactiveerd voor elektriciteit. De klant wordt zo verplicht om vooraf te betalen voor de levering van elektriciteit. Indien de klant dat niet doet, kan die nog beschikken over het noodkrediet ten bedrage van 85 euro, dat de klant wel moet terugbetalen aan de netbeheerder. Als het noodkrediet is opgebruikt, valt de stroomlevering terug op een minimale levering (10 ampère) waardoor het moeilijk wordt om meerdere toestellen tegelijk te gebruiken. Bij gas betaalt de klant eerst nog met voorschotfacturen. Betaalt hij/zij die niet, zal ook het verbruik van gas via de digitale meter met Prepaid functie gebeuren. De netbeheerder kan dit van op afstand uitvoeren. Laadt de klant niet of onvoldoende op voor het aardgasverbruik, kan hij/zij ook gebruik maken van een noodkrediet ten bedrage van 85 euro, dat eveneens moet terugbetaald worden. Als ook het noodkrediet is opgebruikt, wordt de klant afgesloten. Er is geen minimale levering. Klanten die niet beschikken over voldoende financiële middelen om zichzelf te verwarmen tijdens de winterperiode, kunnen hiervoor wel een tussenkomst van het OCMW krijgen.

Eind 2023 waren er 60.373 digitale meters met Prepaid functie voor elektriciteit actief en 38.953 digitale meters met Prepaid functie voor gas. Het aantal digitale meters met Prepaid functie voor elektriciteit en gas lag in 2023 hoger dan in 2022. Dat hangt samen met de wijziging van de regelgeving die sinds 1 juli 2022 in werking trad en waarbij sneller de Prepaid functie wordt geactiveerd.

Bij blijvende wanbetaling kan een vraag tot volledige afsluiting voorgelegd worden aan de Lokale Adviescommissie (LAC) (open definitie) van de gemeente. In de wintermaanden worden in dergelijke situaties elektriciteit en gas niet afgesloten. Het verbod op afsluitingen in de winterperiode loopt normaal gesproken van 1 december tot 1 maart, maar werd in 2023 omwille van de energiecrisis uitgebreid van 1 november 2022 tot en met 30 april 2023.

In de loop van 2023 werden na LAC-advies 774 huishoudelijke afnemers volledig afgesloten van de elektriciteitsvoorzieningen en 645 van de aardgastoevoer. Het aantal afgesloten afnemers voor elektriciteit en gas is na 2018 zeer sterk gedaald. Die daling hing samen met de invoering van de digitale meter en vanaf 2020 ook met de Covid-19-crisis. Tijdens de lockdownperiodes in 2020 konden geen afsluitingen doorgevoerd worden. In 2023 lag het aantal afsluitingen hoger dan in 2022. Het gaat niet alleen om afsluitingen bij huishoudens die problemen ondervinden bij het betalen van de energiefacturen, maar ook om afsluitingen bij huishoudens die de plaatsing van een digitale meter weigeren.

Gemiddeld genomen lag het aandeel van de huishoudelijke afnemers met een digitale meter met Prepaid functie voor elektriciteit eind 2023 in het Vlaamse Gewest op 2%. Dat aandeel lag het hoogst in Mesen (7,8%), Denderleeuw, Spiere-Helkijn en Ronse (telkens 4,6%). In Gent ging het om 3,3% van de afnemers, in Antwerpen om 2,9%.