Verhoogde PFAS-concentraties

Midden juli 2021 werden in opdracht van de OVAM stalen genomen van de bodem, de waterbodem, het oppervlaktewater en het grondwater om de verontreiniging rond de site van de Fabrieksloop en het Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer in kaart te brengen. Er zijn verhoogde PFAS-concentraties vastgesteld in:

• het woongebied
• het grondwater dicht bij de Fabrieksloop, de Zwarte Beek en de Arkenbosloop, wellicht door slibruiming.

Sanering van de voormalige fabriekssite

In november 2021 werd na overleg tussen de OVAM, opdrachthouder Karl Vrancken en het kabinet van de Minister van Omgeving beslist om de verontreinigde toplaag van het volledige woongebied af te graven. Die beslissing gebeurde op basis van de resultaten van een tussentijds rapport van het PFAS-onderzoek. Die toplaag, ongeveer 70 cm diep, wordt vervangen door zuivere grond.

Na meer dan 1 jaar intensieve werken, waarbij de OVAM 3 aannemers inzette, zijn de particuliere woonzones binnen zone F ontgraven en voorzien van een propere leeflaag.

Verder bodemonderzoek

In het bodemonderzoek wordt de bodem- en grondwaterverontreiniging verder in kaart gebracht. Op basis van de huidige gegevens lijkt het er op dat de grondwaterverontreiniging omvangrijk zal zijn. Daarom is een bodemonderzoek nodig op grootschalig niveau.

• Rode zone: daar gelden de no regret-maatregelen
• Zwart omlijnd: woonzone De Naeyer waar de sanering plaatsvindt

Specifieke no regret-maatregelen

Kinderen spelen beter niet op volgende sites als de grond onbedekt is:

• de oevers van de Fabrieksloop, de Zwarte Beek en Broek De Naeyer
• de volledige site van de oude fabrieksterreinen
• de oude bezinkingsbekkens en het domein ten westen van de Biezenweiden.

Kinderen spelen beter niet op het volgend terrein als de grond onverhard is:

• op het terrein tussen de waterlopen aan de Heindonksesteenweg 104

Voeding

• Kinderen jonger dan 12 jaar, personen met verzwakt immuunsysteem, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven of zwanger willen worden, krijgen het advies om geen zelf geteelde groenten of fruit te consumeren.
• De rest van de bevolking krijgt het advies om zelf geteelde groenten of fruit met mate te consumeren en dus een goede mix aan te houden met fruit en groenten die gekocht zijn. Het fruit en de groenten moeten steeds goed gewassen worden voor consumptie.
• Eet geen zelf geteeld kleinvee.
• Eet geen eieren van uw eigen kippen. Binnen de perimeter horen eigen eieren voorlopig thuis in de huisvuilzak. Afval van eigen groenten (zonder kluit) en fruit mogen wel bij het GFT-afval. Buiten de perimeter kunnen eieren en afval van groenten en fruit meegegeven worden met het GFT-afval.
• Eet geen vis afkomstig uit de Fabrieksloop, de vaart of de vijvers uit het broek De Naeyer.

Water

• Gebruik grondwater niet als drinkwater, ook niet voor keukenbereidingen, koffie, thee, ijsblokjes,…
• Gebruik uw putwater niet voor uw moestuin of om een zwembad te vullen.

Grond en tuinafval

• Gebruik geen compost samengesteld met materiaal uit de eigen tuin.
• Vermijd de verstuiving van braakliggende grond.
• Breng tuinafval naar het recyclagepark, maar verwijder zo veel mogelijk aarde.

Hygiëne

• Was uw handen, zeker voor de maaltijd en na het werken in de tuin.
• Maak uw huis binnen en buiten schoon met water.

• Tijdens werken in de grond – van kleine tuinwerken tot graafwerken in het kader van woningbouw – wordt de grond bevochtigd. De eenvoudigste manier daarvoor is met de tuinslang.
• Draag voor werken met tuingrond laarzen en handschoenen.
• Bij graafwerken wordt de aanwezigheid van kinderen in de tuin vermeden.
• Het is handig om deuren en ramen tijdens de werken dicht te houden en verharde buitenoppervlakten (terras, oprit,…) achteraf af te spuiten. Zo vermijdt u dat vervuild stof in de woning komt.
• Was altijd de handen na tuinwerken.
• Vermijd stofhinder door losse grond te bedekken (grasmatten, inzaaien met gras of andere dichte begroeiing, boomschors, bestrating, kiezel,…). Dat geldt zowel voor de oppervlakte van percelen als voor hopen uitgegraven grond die wachten om later verplaatst of hergebruikt te worden.

Procedures rond grondverzet voor privébewoners:

De bewonersbrief(PDF bestand opent in nieuw venster) voorziet uitgebreide toelichting rond de procedures bij het verplaatsen van grond.

• Voor het verplaatsen van grond binnen het eigen perceel er geen technisch verslag nodig.
• Voor verplaatsingen daarbuiten geldt de betreffende regelgeving. De OVAM en de gemeente Willebroek voorzien voor de privé-bewoners van de wijk een globaal technisch verslag na de bijkomende metingen door de OVAM. Dat vermindert voor de betrokken bewoners de kosten van eventueel grondverzet.

Grondverzet door projectontwikkelaars

De brief van de gemeente wijst op het belang van een technisch verslag(PDF bestand opent in nieuw venster) met de nodige informatie over PFAS. Bij langdurige opslag van grond is het aanbevolen om die af te dekken of te beplanten om stofhinder te vermijden.

Na onderzoek van het oppervlaktewater in de watersportbaan Hazewinkel en De Bocht concludeert Agentschap Zorg en Gezondheid dat zwemmen en andere recreatieactiviteiten toegelaten zijn voor kinderen en volwassenen. De waters liggen wel in de risicozone waar PFAS-concentraties zijn vastgesteld. Maar het Agentschap Zorg en Gezondheid oordeelde na onderzoek dat er geen schadelijke effecten zijn voor uw gezondheid – rekening houdend met de hoeveelheid water die u inslikt tijdens het zwemmen. Lees het rapport ‘Semi-kwantitatieve risico-inschatting PFAS: Watersportbaan Hazewinkel en Watervlak De Bocht te Willebroek’(PDF bestand opent in nieuw venster).

Begin 2023 namen 26 buurtbewoners deel aan het onderzoek naar PFAS in huisstof. Met dit onderzoek wilde de OVAM nagaan of er eventuele sporen van PFAS aanwezig zouden zijn in het huisstof om eventuele blootstellingsrisico’s te onderzoeken, waarbij een verband kan worden gelegd met de aanwezige bodemverontreiniging. Daarnaast wilden we de mate van verontreiniging en de blootstellingsrisico’s inschatten.

Het rapport van dat onderzoek naar PFAS in huisstof vindt u op de website van de OVAM.