Verhoogde PFAS-waarden gemeten in de lucht in Ronse
In Ronse is de PFAS-verontreiniging in de bodem en het water reeds vastgesteld. De verontreiniging situeert zich vooral rond de Molenbeek en de daar gevestigde textielnijverheid. In juli 2024 is de VITO, in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, gestart met het meten van PFAS in depositie (nl. de hoeveelheid PFAS die neervalt in de omgeving) op 5 meetlocaties in Ronse. Op deze pagina vindt u onder andere informatie over waar en wat we juist meten, de meetresultaten en de acties die de overheid neemt.
In juli 2024 is er een meetcampagne van 4 maanden gestart waarbij PFAS in depositie (PFAS die uit de lucht neervalt in de omgeving) gemeten wordt op 5 meetlocaties in Ronse. Daarbij worden de depositiestalen om de 28 dagen opgehaald en geanalyseerd.
Wat stellen we vast?
Recent heeft de Vlaamse Milieumaatschappij de meetresultaten van juli en augustus ontvangen. Daaruit blijkt dat er in juli, op 2 van de 5 locaties, deposities van PFBA werden gemeten die sterk verhoogd waren ten opzichte van het Vlaams gemiddelde. PFBA is een korte-keten-PFAS die in gans Vlaanderen wordt teruggevonden in zowel lucht, bodem als (grond)water.
In de meetperiode van augustus is de PFBA-depositie teruggevallen naar een waarde die weinig verhoogd is ten opzichte van het Vlaams gemiddelde (ca. 200% hoger dan de PFBA-depositieflux landelijke en stedelijke achtergrond). Tijdens beide meetperioden heersten er soortgelijke weersomstandigheden. Dit wijst in de richting van een eenmalige depositiepiek, maar vanwege de kleine set aan metingen kan dat nog niet met zekerheid gesteld worden.
Verder blijkt uit de eerste metingen dat de deposities van de EFSA-PFAS, en dan vooral van PFOS, overigens relatief laag liggen ten opzichte van het Vlaams gemiddelde.
Wat betekenen de resultaten?
Tot dusver gaat het hier over een eenmalige hoge PFBA-depositiewaarde waarvan de oorzaak (nog) niet gekend is. Vanwege de beperkte hoeveelheid metingen, is het nog te vroeg om uitspraken te doen over de impact op de gezondheid en de leefomgeving. Eenmalige hoge meetwaarden betekenen niet dat er een onmiddellijk gevaar is voor de gezondheid. Ze zijn wel een duidelijk signaal om de vinger aan de pols te houden en verder onderzoek uit te voeren.
Momenteel is er nog geen toetsingskader voor depositie beschikbaar. Een studie die voor de nodige onderbouwing moet zorgen voor het afleiden van zulke toetsingswaarden, wordt in de loop van 2024 afgerond. Wel kunnen we de meetresultaten vergelijken met de gemiddelde depositie op een aantal typelocaties. Uit deze vergelijking blijkt dat zowel de gemiddelde als maximumwaarde aan totale PFAS in depositie, respectievelijk 106 en 480 ng/m²/dag, sterk verhoogd is in Ronse ten gevolge van deze eenmalige PFBA-pieken (zie onderstaande grafiek).
Wat nu?
De VMM heeft de resultaten ondertussen gedeeld met de experten van OVAM, Departement Zorg, afdeling Handhaving van Departement Omgeving, de PFAS-coördinator, het gemeentebestuur van Ronse en de betrokken textielbedrijven zodat de situatie met alle betrokkenen nauwgezet kan opgevolgd worden.
Verder loopt er vanuit de overheid reeds een initiatief waarbij aan de textielbedrijven in de buurt wordt opgelegd een deskundige te laten inschakelen om na te gaan of er mogelijke uitstoot is van PFAS naar de lucht. Naast de omgevingsmetingen van de VMM, voert afdeling Handhaving van het departement Omgeving ook gerichte emissiemetingen uit bij potentiële bronnen van PFAS, zo ook in Ronse.
De omgevingsmetingen in Ronse worden verdergezet om, samen met de informatie die we verkrijgen uit het onderzoek van de individuele bedrijven, onderbouwde uitspraken te vormen over de impact van de metingen en de mogelijke bronnen. Meer meetresultaten kunnen meer inzicht geven over de impact op bodem en het grondwater (het gaat hier om een PFAS, namelijk PFBA, met een korte ketenlengte die snel in het grondwater geraakt) en hoe frequent die hogere waarden voorkomen. Op basis van de analyse kunnen ook bijkomende maatregelen opgelegd worden aan de bedrijven.