De kern Kleit in Maldegem kampt regelmatig met wateroverlast. De overstromingen zijn onder meer te wijten aan overstromingen vanuit de Ede, een waterloop beheerd door de Provincie Oost-Vlaanderen. De dienst integraal waterbeleid van de provincie had reeds verkenningen gedaan in het gebied om na te gaan waar er waterberging mogelijk zou zijn. Zo kwam men op het spoor van een interessant terrein dat eigendom van Natuurpunt (NP) bleek te zijn. De vereniging had ook nog andere gronden die in aanmerking konden komen en maakte een lijst op van alle gronden die voor waterberging interessant konden zijn. Deze terreinen vertoonden onderling hoogteverschillen wat maakte dat sommige locaties meer en andere minder geschikt waren. De locaties met de meeste potenties werden afgebakend. Naast Maldegem waren er voorlopig geen andere gemeenten rechtstreeks betrokken. Maldegemveld is het hoogste punt, als het ware helemaal stroomopwaarts.

Eén van de maatregelen om de wateroverlastproblemen aan te pakken is het zoveel mogelijk bovenstrooms ophouden van het regenwater (natuurlijke sponsfunctie herstellen en de waterbergingscapaciteit verhogen).

Het waterbergend vermogen van het gebied wordt vergroot door 10 500 m³ grond af te graven, 6 stuwen te plaatsen en ongeveer 700 m lage dijkjes aan te leggen. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de natuurlijke topografie om in de laagst gelegen zones ca. 9 700 m³ water te kunnen bergen bij piekneerslag.

De stuwen zijn voorzien van een uitstroomopening langs waar het geborgen water vertraagd wegstroomt, zodat de bergingsruimte beschikbaar is voor een volgende grote neerslag. Als zich meer water aanbiedt dan dat geborgen kan worden, stroomt het over de noodoverlaat naar een volgende zone.

De Provincie stond in voor de uitvoering van de werken in nauwe samenwerking met Natuurpunt Maldegem-Knesselare, eigenaar van de 5 ha gronden. Natuurpunt is verantwoordelijk voor het beheer van het terrein. De technische ontwerpen voor de constructies werden door de provincie uitgetekend. Met NP werd intensief overlegd over de waterpeilen en de omgevingsfactoren. Het afgraven en afvoeren van de gronden paste ook in het kader van de natuurdoelen. Het ANB was betrokken voor de vergunningsverlening. NP kapte bomen of deed snoeiwerken als dat nodig was. Het was van start tot finish een heel nauwe en geslaagde samenwerking. De gemeente Maldegem kon hiervan als begunstigde partij de vruchten plukken en deed suggesties voor de wandelverbinding die werd aangelegd.

Met de huidige 10.000 kubieke meter is nog niet voldoende waterberging voorzien. Men wil ook een gecontroleerd overstromingsgebied realiseren voor 30.000 kubieke meter meer afwaarts van Maldegemveld.

De kosten voor de herinrichtingswerken bedroegen 140 375 euro; het onderhoud vraagt nog bijkomende kosten.

De baten zijn dat er minder schade is door overstromingen. Voorafgaand aan de werken wordt met een computermodel een ‘digitale maquette’ gemaakt waarop men het laat ‘regenen’ om te zien waar er overstromingen zouden kunnen zijn en wat de impact daarvan is. Op basis daarvan zou men dan een schadeberekening kunnen laten maken. Voor Maldegemveld alleen werd dit niet berekend. Er komt nog een derde overstromingsgebied bij. Daarna zal men een beter idee hebben over welke overstromingen men heeft kunnen vermijden dankzij dit project. Als het derde overstromingsgebied er zal liggen, zal het volledige stroomgebied van de Ede beschermd zijn tegen regenwaterafvoer die zich eens om de vijftig jaar voordoet. Dit is het veiligheidsniveau dat gehanteerd wordt voor de kleinere waterlopen. Het is dus een afweging van kosten en baten. Een echte balansberekening werd niet opgemaakt.

• Deze inrichting van Maldegemveld kadert binnen het project ‘Gestroomlijnd Landschap’. Dit zijn de gebiedsgerichte projecten van de provincie Oost-Vlaanderen voor realisatie van natuurverbinding via beekvalleien.
• Er werden geen subsidies aangevraagd bij andere overheden.
• Voor de werken is een bouwvergunning nodig en een passende beoordeling, zoals gebruikelijk. Ook archeologisch onderzoek was van toepassing (maar leverde geen ontdekkingen op)

• Infiltratievelden en –stroken met bovengrondse wateropslag
• Waterberging en vertraagde afvoer
• Stimuleren biodiversiteit

Omdat men de waterberging heeft kunnen realiseren in een natuurgebied, blijft er landbouwgrond gevrijwaard.

Het gebied wordt multifunctioneel ingericht. De natuur krijgt er nieuwe kansen. Soortenrijke natte graslanden en heidevegetaties kunnen er terug ontwikkelen, poelen en vennen zullen er snel voor meer biodiversiteit zorgen. Er wordt doorheen het gebied een nieuwe wandelverbinding gerealiseerd van noord naar zuid. Naast een aantal dijkjes waarop gewandeld kan worden, zijn ook enkele knuppelpaden en een uitkijkpunt.

Wat zeker bijgedragen heeft aan het succes van dit project, is het goede overleg met de lokale afdeling van Natuurpunt. Met hen werd zeer regelmatig afgestemd. Gelukkig ook dat de gronden eigendom waren van NP. Dit heeft er voor gezorgd dat het project zeer snel van start kon gaan en ook op korte termijn is afgerond. De gronden waren voordien intensieve landbouwgrond waarop nog geen natuurwaarden waren.

Het feit dat er een professionele werkkracht was bij NP die go-between was en veel praktische kennis had, was een belangrijke meerwaarde. Deze vaste beroepskracht van het hoofdkwartier van NP in Mechelen was tussenpersoon tussen provincie en vrijwilligers. Dit kwam zeker goed van pas voor technische aspecten. Er werd intensief gecommuniceerd, niet alleen bij de voorbereiding maar zeker ook tijdens de uitvoering van de werken zelf. NP heeft de werken mee opgevolgd zodat de provincie er zeker van kon zijn dat NP tevreden was over de uitvoering.

Naast het waterbergingsverhaal is de provincie ook ingegaan op de vraag van NP om extra stuwen te plaatsen die goed waren voor het natuurgebied; namelijk stuwen met een bepaald en vast peil (gekozen door NP) om een meer gecontroleerde vernatting te realiseren die goed is voor de natuur. Een aantal dreven zijn verbeterd. Een aantal dijken zijn bewandelbaar en hier en daar zijn vlonders aangelegd (recreatieve meerwaarde die erg door de gemeente werd gewaardeerd).

Er werd omtrent het Maldegemveld ook een infovergadering gehouden. Tijdens de werken konden omwonenden komen kijken en vragen stellen maar de reactie bleef eerder beperkt. Het is een landelijk gebied waar niet veel mensen wonen. In het kader van de vergunningsprocedure werd ook het gebruikelijke openbaar onderzoek georganiseerd.

Het project kende geen noemenswaardige hindernissen. Voor de vergunningen moet er een akkoord zijn van ANB maar dat is niet anders dan in andere dossiers en is allemaal heel vlot verlopen. Iedereen was direct mee.