Kurt Lewin (pionier in veranderkunde) stelt dat elke situatie het resultaat is van tegengestelde, op elkaar inwerkende krachten.

Voorbeeld: het aantal dossierbehandelingen dat een dienst doet. De huidige hoeveelheid dossiers die ze behandelen en de kwaliteit die ze leveren, zijn het resultaat van een aantal krachten die op elkaar inwerken. U kan hierbij denken aan:

• de motivatie van de medewerkers,
• de efficiëntie van de procedures,
• de performantie van het informaticasysteem,
• …

Wanneer tijdens een veranderingsproces wordt beslist dat het aantal verwerkte dossiers van deze dienst naar boven moet, dan dient u al deze krachten te gaan analyseren. Zo komt u te weten

• welke krachten de verandering zullen tegenhouden
• welke krachten de verandering juist stimuleren

Op basis hiervan beslist u welke acties nodig zijn om de verandering succesvol door te voeren.

Krachtenveldanalyse helpt u om:

• Te bepalen welke de bevorderende en belemmerende krachten (factoren) zijn die van invloed zijn op het behalen van een op verandering gerichte doelstelling.
• Deze krachten te rangschikken naar mogelijke invloed op het te behalen doel (prioritiseren)
• Een eerste aanzet doen tot het formuleren van oplossingen en het maken van een actieplan

1. Formuleer het probleem in realiseerbare doelstellingen.
   Bijvoorbeeld: Het aantal dossier dat onze dienst per maand verwerkt moet met 20% omhoog.
2. Formuleer de huidige situatie en de gewenste situatie.
   Bijvoorbeeld: Momenteel verwerken we 250 dossiers per maand. In de toekomst dienen we 300 dossiers per maand te verwerken.
3. Identificeer en beschrijf de krachten die in de richting van de het doel werken en de krachten die tegenwerken.
   U kan hiervan maken.
4. Maak een analyse van de onderlinge samenhang van belemmerende krachten.
5. Weeg het belang van de krachten en breng prioriteiten aan.
6. Bespreek de krachten en onderzoek welke krachten (bevorderend of belemmerend) kunnen worden toegevoegd of weggewerkt.
7. Ontwerp een actieplan. De verschillende actiepunten moeten bij elkaar een samenhangend actieplan vormen.
8. Evalueer door te controleren of alle geïdentificeerde krachten een plaats hebben gekregen in het actieplan.

De ervaringen die zijn op gedaan met krachtenanalyse geven aan dat deze werkvorm het probleemoplossend en strategisch denken bij de deelnemers versterkt en verdiept. Het is niet enkel een instrument dat u helpt om éénmalig een analyse te maken van een probleem of uitdaging, maar u coacht er uw medewerkers ook mee doordat u ze leert reflecteren op een gestructureerde en resultaatgerichte manier.

De belangrijkheid of impact van de verschillende elementen kan grafisch weergegeven worden door de afstand te laten variëren tussen het idee en de middellijn door middel van een pijl. Hoe belangrijker de impact hoe verder verwijderd van de middellijn; hoe langer de pijl.

• Groepsgrootte: Een krachtenveldanalyse wordt best uitgevoerd in een kleine groep van niet meer dan acht personen om ervoor te zorgen dat iedere deelnemer voldoende inspraak kan hebben tijdens het proces. Wel kan je zo verschillende groepen naast elkaar zetten en dan de resultaten plenair bespreken.
• Kostprijs: geen
• Materiaal: flip en stiften