Definitie

Deze indicator toont de evolutie van het aantal broedende sternen en meeuwen langs de Vlaamse kust in de periode 1985-2023.

Bespreking

Na een hoogtepunt van het aantal kustbroedvogels in 2004, toen de Vlaamse kust 15.131 broedparen telde, is het aantal kustbroedvogels sterk afgenomen naar een dieptepunt van 3.724 koppels in 2014 (Figuur 1). Daarna was er weer een populatietoename met een maximum van 11.577 in 2023. De sterke toename in 2023 komt volledig op het conto van grote stern.

Ook de soortensamenstelling is sterk veranderd. In de periode 1985-1994 werd de kustpopulatie gedomineerd door kokmeeuw. Hun aantallen namen daarna snel af, waarna zilvermeeuw en kleine mantelmeeuw meer en meer het broedbestand zijn gaan domineren. Tussen 1991 en 2007 broedden er belangrijke aantallen sternen langs de Vlaamse kust, maar hun aantallen zijn na 2004 sterk achteruitgegaan. Sinds 2015 neemt het relatieve belang van visdief gestaag toe, terwijl het aandeel grote meeuwen na 2012 sterk verminderd is. In 2022 heeft grote stern na een lange afwezigheid weer in Zeebrugge gebroed. In 2023 broedden er zelfs 4.177 paren grote stern, een recordaantal.

Het belang van Zeebrugge en de Baai van Heist (Figuur 2) nam in eerste instantie toe van minder dan 1% van alle kustbroedvogels in 1985 tot meer dan 96% in 2004. In de periode 2002-2013 lag dat aandeel telkens boven de 80%, maar daarna zien we een sterke afname van het belang van Zeebrugge en de Baai van Heist tot minder dan 50%. De sternen zijn deels uitgeweken naar de Spuikom in Oostende en de nieuwe broedeilanden in het Zwin, terwijl de zilver- en kleine mantelmeeuw zich hebben verspreid over de gehele kust. Door de sterke toename van het aantal grote sterns, is het belang van Zeebrugge en de Baai van Heist in 2023 weer gestegen naar 64%.

De achteruitgang van het aantal kustbroedvogels tussen 2004 en 2014 is het gevolg van een toegenomen druk door landroofdieren in combinatie met habitatverlies. Op het Sternenschiereiland en op de Baai van Heist werden verwilderde katten, ratten en vossen vastgesteld. In de westelijke voorhaven zorgden de komst van de vos, de afname van het broedareaal en de bestrijding van de nesten voor de achteruitgang van het aantal grote meeuwen. Ook de nieuwe aangelegde eilanden in het Zwin kregen in 2020 en 2021 te maken met predatie door vos. Door de predatiedruk zijn zilver- en kleine mantelmeeuwen meer en meer op daken van gebouwen gaan broeden verspreid over de kust. Visdief, kokmeeuw en zwartkopmeeuw bleven wel gespaard op de eilanden in Oostende en het Zwin.
In Zeebrugge heeft bescherming tegen vossen bijgedragen aan het herstel van visdief en het gedeeltelijke behoud van grondbroedende zilver- en kleine mantelmeeuwen. Hoewel 2022 en 2023 erg succesvol waren in termen van aantal broedvogels, zijn toen helaas duizenden kustbroedvogels (ouders en kuikens) gestorven aan de gevolgen van vogelgriep.